شایا گلدوست
«نان‌باینری» یا جنسیت غیردوگانه به افرادی گفته می‌شود که خودشان را در چارچوب‌ها و دوگانه جنسیتی زن و مرد قرار نمی‌دهند. آن‌ها هویت جنسیتی خود را نان‌باینری یا غیردوگانه تعریف می‌کنند. البته ممکن است که جنسیت خود را ترکیبی از زن و مرد بودن تعریف کنند یا این که خود را مرد و زن تعریف نکنند و چیزی غیر از این دوگانه جنسیتی را برای تعریف هویت جنسیتی خود در نظر بگیرند.
نان‌باینری بودن تنها مربوط به افراد خاصی نیست. هر فردی می‌تواند خود را نان‌باینری بداند و پا را از چارچوب‌ها و کلیشه‌های جنسی و جنسیتی فراتر بگذارد. بسیاری از افراد «ترنس» هم با وجودی که هویت جنسیتی که در بدو تولد بر اساس ظاهر اندام جنسی به آن‌ها نسبت داده شده است را نمی‌پذیرند اما هویت جنسیتی خود را چیزی غیر از دوگانه‌‌هایی که در جوامع مختلف «هنجار» تلقی می‌شوند، تعریف می‌کنند و خود را در هیچ یک از دو گروه زنان و مردان قرار نمی‌دهند. این باوری اشتباه است که اگر فردی هویت جنسیتی مردانه نسبت داده شده به خود را نمی‌پذیرد، پس می‌بایست خود را زن بداند یا برعکس. در صورتی که واقعیت چیزی غیر از این است و طیف هویت جنسیتی در انسان‌ها بسیار گسترده است؛ همان‌طور‌که یک فرد ترنس می‌تواند مانند همه انسان‌ها، گرایش‌های جنسی مختلفی داشته باشد مثل دگرجنس‌گرا، هم‌جنس‌گرا، دوجنس‌گرا، همه‌جنس‌گرا، هیچ‌جنس‌گرا و ...
«میدا»، موسس نهاد مردمی «کوییرکده» در کانادا، خواننده و هنرمند که خود را فردی نان‌باینری هویت‌یابی می‌کند، از چگونگی شناخت خود به عنوان فردی با جنسیت غیردوگانه این‌طور‌می‌گوید: «همیشه تفاوت خود را احساس می‌کردم. بچه که بودم، خودم را زن نمی‌دانستم و چون دیدگاه دوقطبی به جنس و جنسیت داشتم، فکر می‌کردم که باید یک مرد باشم و همین مساله باعث سردرگمی در شناخت و درک گرایش جنسی‌ام نیز می‌شد. کلافگی و بیگانگی با بدن نیز یکی از مشکلاتم در دوران بلوغ بود اما هیچ‌وقت به فکر تغییر آن با جراحی نبودم. ایفای نقش و کلیشه‌های منتسب به مردانه نیز واقعیت من را تعریف نمی‌کرد و هم‌چنان به دنبال هویت حقیقی خود بودم.»
می‌گوید خروج از ایران باعث شد تا با تعاریف جدیدتر و کامل‌تری از هویت جنسیتی غیردوگانه آشنا شود و تا آن زمان به اشتباه فکر می‌کرده است که افراد نان‌باینری می‌بایست هویت خود را چیزی مابین زن و مرد بودن تعریف کنند در حالی که او جنسیت خود را چیزی جدا از مرد و زن بودن تعریف می‌کرده است. آگاهی نسبت به طیف گسترده هویت جنسیتی در انسان‌ها باعث شد که او خود را فردی با هویت جنسیتی غیردوگانه بداند.
از سال ۲۰۱۲، روزی به عنوان «روز جهانی افراد نان‌باینری» در نظر گرفته شده است. بسیار جالب است که بدانیم این روز دقیقا مابین «روز جهانی زن» و «روز جهانی مرد» قرار گرفته و حتما انتخاب آن بی‌دلیل نبوده است. این روز بهانه بسیار خوبی است که در مورد افراد با جنسیت غیردوگانه بیشتر اطلاع‌رسانی شده و با خشونت‌ها و تبعیض‌های اعمال شده به آن‌ها در‌جوامع مختلف مبارزه شود.
این روزها که میدا در کانادا ساکن است، از سوی جامعه و افرادی که روزانه در‌محیط کار و مکان‌های دیگر با آن‌ها در ارتباط است، پذیرش بیشتری را دریافت کرده است و تجربه‌های بهتری دارد. اما به دلیل فعالیت‌هایش در شبکه‌های اجتماعی فارسی‌زبان، هم‌چنان با یک دوگانگی در عدم پذیرش هویت جنسیتی خود از سوی افراد روبه‌رو است؛ افراد جامعهای که با تعاریف صحیح جنسی و جنسیتی بیگانه‌اند. البته که در جامعه کانادا نیز برخورد اقشار مختلف با این موضوع متفاوت است: «در فضای ایرانی، تجربه‌های خوبی ندارم و احساس می‌کنم از زمانی که به عنوان یک فرد نان‌باینری آشکارسازی کرده‌ام، افراد به دلیل بیان جنسیتی منتسب به زنانه‌ام، هویت جنسیتی‌ام را زنانه دانسته و تاکید بیشتری بر زن بودن من می‌کنند یا این که فکر می‌کنند من ادای یک فرد نان‌باینری را درمی‌آورم.»
بسیاری بر این باورند که افراد نان‌باینری درباره هویت جنسیتی خود گیج و سردرگم هستند و یا این احساس در آن‌ها زودگذر و موقتی است. اما هزاران سال است که هویت‌های نان‌باینری در فرهنگ‌ها و جوامع مختلف وجود داشته و به رسمیت شناخته می‌شوند و درست به اندازه مرد یا زن بودن، معتبر هستند و می‌بایست مورد پذیرش و احترام قرار گیرند. این که فردی با هنجارها و کلیشه‌های غالب و پذیرفته شده در فرهنگ و حتی قانون جامعهای هم‌سو و هماهنگ نیست و به اصطلاح متفاوت است، درستی و معتبر بودن هویتش را زیر سوال نمی‌برد.
استفاده از ضمایر مناسب برای خطاب قرار دادن افرادی با جنسیت غیردوگانه از اهمیت بسیاری برخوردار است؛ ضمیری که بیان‌گرهویت جنسیتی باشد که فرد برای خود تعریف می‌کند و ممکن است فرد به فرد متفاوت باشد. این فرد است که تصمیم می‌گیرد با چه ضمیری خطاب قرار داده شود. در زبان‌هایی که ضمایر مذکر و مونث دارند، بعضی از افراد ترجیح می‌دهند با ضمایری مثل «ایشان» خطاب قرار داده شوند و برخی نیز از ضمایر منتسب به مردانه یا زنانه استفاده می‌کنند.
میدا در این باره می‌گوید: «به نظر من، زبان پویا است و می‌بایست در این باره منعطف باشد. در زبان فارسی، اکثر افراد نان‌باینری ترجیح می‌دهند از ضمیر او یا ایشان برای خطاب قرار دادن‌شان استفاده شود. این موضوع برای اکثر افراد نان‌باینری بسیار اهمیت دارد. اما ما در جامعهای رشد و پرورش یافته‌ایم که دوگانگی در همه زمینه‌ها وجود دارد. ما نیاز به تغییر داریم و‌می‌بایست آن‌چه که آموخته‌ایم و به اشتباه به ما یاد داده‌اند را فراموش کرده و تغییر کنیم. در اکثر مواقع، وقتی افراد در خطاب قرار دادن من از ضمیر نادرستی استفاده می‌کنند، سعی می‌کنم که جای برخوردی تند، به آن‌ها به درستی آموزش دهم. حتی وقتی همسرم، صدف نیز گاهی اشتباه می‌کند، برای من این بسیار مهم است که به سرعت اشتباه خود را اصلاح کند و این یک تغییر بزرگ در طرز تفکر افراد است. این نظر من است و ممکن است افراد نان‌باینری دیگر نظر متفاوتی داشته باشند. به نظر من بهترین روش این است که از فرد بپرسیم دوست دارد چه‌طور و با چه ضمیری خطاب شود.»
میدا معتقد است که شنیدن روایت‌ها و‌داستان‌های فرد به فرد افراد جامعه رنگین‌کمانی می‌تواند در دیدگاه عموم جامعه تاثیرگذار باشد. «جامعه و افراد نیاز دارند که روایت‌ها و داستان‌های ما را از زبان خودمان بشنوند و بدانند که ما هستیم و وجود داریم و در کنار آن‌ها زندگی می‌کنیم. کمک گرفتن از افراد هنرمند و شناخته شده در زمینه‌های مختلف که خود را رنگین‌کمانی یا نان‌باینری هویت‌یابی می‌کنند و بازگویی روایت‌های آن‌ها از زبان خودشان نیز می‌تواند بسیار تاثیرگذار باشد.»
امروزه در بسیاری از کشورها مثل استرالیا، بنگلادش، کانادا، دانمارک، آلمان، هند، نپال، هلند و نیوزلند گزینه‌ای برای افراد نان‌باینری در اوراق قانونی و پاسپورت‌ها در نظر گرفته می‌شود. بسیاری از ایالت‌های امریکا هم به شهروندان‌شان اجازه می‌دهند که در گواهی‌نامه رانندگی خود جنسیت «X» را درج کنند.
در نهایت این‌که جنسیت غیردوگانه، یک هویت درونی است. به پوشش، آرایش، گرایش و روابط جنسی، روند گذاری که فرد ممکن است انتخاب کند و واژه‌ها یا ضمایری که برای خطاب قرار دادن خود استفاده می‌کند، بستگی ندارد. این حق همه افراد است که جنسیت و گرایش جنسی خود را آن طور که می‌خواهند، تعریف کنند و به رسمیت شناخته شوند و مورد احترام قرار بگیرند.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
ثبت نظر