انتقادها به یک نمایش در افتتاحیه المپیک؛ آیا نمایش درگ‌کویین‌ها توهین‌آمیز بود؟

شایا گلدوست

با گذشت چند روز از مراسم افتتاحیه المپیک ۲۰۲۴ فرانسه، حواشی و جنجال‌های مرتبط با این مراسم همچنان ادامه دارد. این مراسم در روز جمعه ۲۶ جولای با حضور‌ ورزشکاران، مقامات سیاسی و هنرمندان سرشناس اجرا شد. «سلن دیون»، خواننده سرشناس کانادایی برای اولین بار پس از چهار سال سکوت و دسته و پنجه نرم کردن با بیماری، اجرای پر قدرتی را در این شب به یادماندنی به یادگار گذاشت. «لیدی گاگا» از دیگر‌ هنرمندانی بود که در این مراسم به نقش‌آفرینی پرداخت.

اما در کنار همه آن‌چه که این شب پر زرق و برق را به یادماندنی کردند، اجرای نمایشی توسط گروهی از اعضای جامعه رنگین‌کمانی بیشترین توجه و انتقاد‌ها را به خود جلب کرد. 

اجرای این نمایش توسط جمعی از درگ‌کویین‌‌ها و رقصنده‌ها انجام شد که به نظر می‌رسد از نقاشی «شام آخر»، اثر «لئوناردو داوینچی»، هنرمند قرن پانزدهم الهام گرفته شده است. 

در این نمایش، «مسیح» و حواریونش جای خود را به درگ‌کویین‌ها داد‌ه‌اند؛ نمایشی که گمان می‌رود اقتباسی از صحنه معروف «کتاب مقدس» است که مسیح را در میان حواریون در آخرین شام قبل از مصلوب شدن نشان می‌دهد.

علاوه بر این، اجرای «فیلیپ کاترین»، سرگرم‌کننده فرانسوی نیز مورد‌ توجه قرار گرفته است. او که در نقش «دیونیسوس»، خدای شراب یونانی ظاهر شد، به سرعت عنوان «آبی نیمه برهنه» را به خود اختصاص داد. 

فیلیپ در این نمایش بدون لباس روی میز دراز می‌کشد و آهنگ می‌خواند. در صحنه‌ای دیگر نیز معاشقه و بوسه سه فرد به تصویر کشیده می‌شود که مورد انتقاد گروه‌های مذهبی و محافظه‌کار قرار گرفته است؛ صحنه‌ای که به نظر می‌رسد نشان‌دهنده آزادی روابط، گرایش‌ها و تمایلات جنسی و عاطفی باشد و شکلی متفاوت از آن‌چه خانواده هسته‌ای تعریف می‌شود را نشان می‌دهد.   

این نمایش که منتقدان آن را «نامتعارف» دانسته‌اند، با انتقاد برخی از سیاسیون عمدتا راست‌گرا، چهره‌های مذهبی و همچنین اقشار مذهبی جامعه همراه بوده است. آن‌ها این نمایش را حمله‌ای به خانواده، تمدن و ارزش‌های کلاسیک دنیای غرب دانسته و یا هدفش را تمسخر باور مسیحیان می‌دانند.

در ادامه حواشی‌ و جنجال‌های پیش آمده، کمیته بین‌المللی المپیک فیلم این افتتاحیه را از کانال یوتیوب خود حذف کرد. این در حالی است که فیلم‌های مراسم افتتاحیه المپیک سال‌های پیشین در کشورهای مختلف همچنان در این کانال یوتیوب در دسترس است.

کلیسای کاتولیک در فرانسه یکی از منتقدان این نمایش بوده و معتقد است که این مراسم صحنه‌هایی از تمسخر مسیحیت را به نمایش گذاشته است. 

شورای اسقف‌های فرانسه در بیانیه‌ای اعلام کرد: «این مراسم صحنه‌هایی از تمسخر مسیحیت را به همراه داشت که ما عمیقا از آن ابراز تاسف می‌کنیم.»

«ایلان ماسک»، میلیاردر امریکایی که در گذشته نیز رویکردی منفی به جامعه رنگین‌کمانی از خود نشان داده است، گفته است این نمایش بی‌احترامی به مسیحیان بود.

با این حال، «توماس ژولی»، کارگردان این مراسم روز شنبه در پی انتقادهای گسترده گفت: «وقتی قصد ما این است همه شمول باشیم، هیچ‌کس را کنار نمی‌گذاریم.»

او همچنین گفته است در فرانسه مردم آزادند هر طور که می‌خواهند، دوست داشته باشند، هرکس را که می‌خواهند، دوست بدارند و آزادند باور‌های مذهبی داشته یا نداشته باشند.

توماس توضیح داد که صحنه مورد بحث برای اشاره به خدایان بت‌پرست طراحی شده است. ایده این نمایش این بوده است که یک مهمانی بزرگ بت‌پرستی مرتبط با خدایان «المپ» برگزار و به نمایش گذاشته شود.

او تاکید کرده که هرگز در کار خود تمایلی به تمسخر یا تحقیر کسی نداشته است: «من قصد داشتم مراسمی برگزار کنم تا مردم را گرد هم آورد؛ همچنین مراسمی که بر ارزش‌های جمهوری خواهانه، آزادی، برابری و برادری فرانسه نیز تاکید کند.»

درگ نمایش هنرمندانه‌ای است که افراد مختلف در آن اغلب نقش جنسیت دیگری را ایفا می‌کنند و به رقص، شادی، آواز یا اجرای نمایش‌های گوناگون می‌پردازند. معمولاً به مردانی که در نمایش درگ پوشش و آرایش منتسب به زنان دارند و کلیشه‌های جنسیتی زنانه را به نمایش می‌گذارند، «درگ کویین» گفته می‌شود. زنانی که در نمایش درگ پوشش و آرایش منتسب به مردان دارند و کلیشه‌های جنسیتی مردانه را به نمایش می‌گذارند نیز به «درگ کینگ» شهرت دارند.

نکته قابل توجه این‌جا است که درگ کویین‌ها همیشه هویت مردانه ندارند و درگ کینگ‌ها نیز همیشه دارای هویت زنانه نیستند. 

واژه درگ به‌خودی‌ خود نوعی هویت جنسیتی محسوب نمی‌شود. افرادی که نمایش‌های درگ را اجرا می‌کنند، می‌توانند هر هویت جنسیتی یا گرایش جنسی را داشته باشند. 

هنر زیبای درگ علاوه بر جنبه سرگرمی و شادی‌ آن، یادآور دردهایی است که جامعه رنگین‌کمانی از گذشته تاکنون با آن‌ها دست‌وپنجه نرم می‌کند؛ درد به رسمیت شناخته نشدن، درد با جنسیت اشتباه خطاب شدن و درد در چهارچوب کلیشه‌های جنسیتی گرفتار شدن. 

با وجودی که اکثریت جامعه فرانسه مسیحی هستند اما این کشور سکولار است و قوانین آن بر اساس جدایی دین و باورهای مذهبی نوشته و اجرا می‌شوند. توهین به مقدسات، ادیان و باورهای مذهبی در این کشور جرم نیست بلکه به عنوان یکی از اصول آزادی بیان و نشانه دموکراسی در فرانسه به حساب می‌آید. 

پیش از این نیز شاهد اتفاقات مشابه درباره ادیان و مذاهب دیگر در فرانسه بوده‌ایم؛ نمونه آن کاریکاتوری از «محمد» پیامبر اسلام است که در مجله «شارلی ابدو» به چاپ رسیده بود.

با این وجود، برگزارکنندگان بازی‌های المپیک گفته‌اند از این که صحنه‌های مراسم افتتاحیه روز جمعه باعث آزار و اذیت برخی شده است، متاسف هستند.

«آن دکامپس»، سخن‌گوی المپیک ۲۰۲۴ پاریس روز یک‌شنبه در گفت‌وگو با خبرنگاران توضیح داد: «واضح است که در مراسم افتتاحیه قصد بی‌احترامی به هیچ گروه مذهبی وجود نداشته است. برعکس، من فکر می‌کنم توماس جولی قصد داشت تا تساهل جامعه را جشن بگیرد. ما معتقدیم که جاه‌طلبی او محقق شد.»

فیلیپ‌ کاترین، ایفا‌گر نقش «آبی نیمه‌ برهنه»، فردی که به ظاهر بدون لباس و سر تا پا با رنگ آبی پر زرق و برق روی میز دراز کشیده بود و آهنگی می‌خواند، در مصاحبه‌ای با «سی‌ان‌ان» گفته آهنگ او «Nue» یا «Naked»، پیامی برای صلح است که از جنگ الهام گرفته شده، مانند جنگی که در غزه و اوکراین رخ داده است: «اگر ما انسان‌هایی برهنه بودیم، آیا جنگ اتفاق می‌افتاد؟ پاسخ شاید به این دلیل منفی است که وقتی برهنه هستید، نمی‌توانید اسلحه یا خنجر را پنهان کنید. بنابراین وقتی صحبت از مرد برهنه به میان می‌آید، این تصور ایجاد می‌شود که او فردی بی‌ضرر است. ایده و خاستگاه بازی‌های المپیک در یونان، چیزی که در نقاشی‌های قدیمی هم آن را می‌بینید، ورزشکاران برهنه است؛ ایده‌ای که سعی می‌کند نشان دهد وقتی برهنه هستند، نمی‌توانند اسلحه حمل کنند. بنابراین من به ساده‌ترین شکل ممکن آمدم تا آهنگم را بخوانم.»

او در پاسخ به انتقادها و‌ حواشی پیش‌ آمده گفته است: «من در ایفای نقشم، چیزی بسیار رنگارنگ، آشتی‌جویانه و صلح‌آمیز دیدم.» 

فیلیپ افزوده است که از این انتقادها متعجب مانده است. 

اما با وجود انتقاد برخی از افراد، او نیز به خاطر خلق یکی از خاطرات ماندگار در این مراسم، مورد تحسین‌های بسیاری قرار گرفت.

با همه آن‌چه گفته شد و حواشی و انتقاد‌های بی‌شماری که وجود دارند، این موضوع غیر‌قابل کتمان است که قشر رنگین‌کمانی امروزه بخش بزرگ و فعالی از جوامع را تشکیل می‌دهند. حضور آن‌ها در عرصه‌های مختلف هنری، اجتماعی و سیاسی در جوامع مختلف قابل چشم‌پوشی نیست.

هرچند برخی معتقدند برگزار‌کنندگان مراسم افتتاحیه المپیک پاریس می‌بایست شرایط سنی گروه‌های خاص، به‌ویژه کودکان را در نظر می‌گرفتند یا پیش از آغاز برنامه محدودیت تماشا برای کودکان را یادآور می‌شدند اما همه آن‌چه که در چند روز گذشته حواشی مراسم افتتاحیه این دوره المپیک را ایجاد کرده‌، نشان‌دهنده این مهم هستند که فرانسه کشوری سکولار، دموکرات و جامعه‌ای برای تمامی عقاید، گرایش‌ها، تمایلات، هویت‌ها و باورها است و این‌ مهم یادآوری می‌شود که آزادی نقش مهمی در تاریخ این کشور بازی می‌کند. 

مطلب مرتبط:

لغت‌نامه مختصر اصطلاحات حوزه جنس و جنسیت

راهنمای گزارش‌نویسی و پرداخت به اخبار رنگین‌کمانی‌ها

راهنمای حفظ حریم جنسی و جنسیتی رنگین‌کمانی‌ها در مراجعه به پزشک