غرق شدن قایق‌ها از ترکیه تا ایتالیا؛ جنازه‌ کودک‌پناه‌جو در آغوش مادر

آیدا قجر 

هفته پیش بود که قایقی حامل ۵۰ پناه‌جو در سواحل «لامپدوزا» ایتالیا غرق شد و دست‌کم ۱۳ زن و کودک در آن جان باختند. نیروهای نجات توانسته بودند ۲۲ پناه‌جو را نجات دهند. حالا خبرها حاکی از پیدا شدن چند جنازه دیگر هستند؛ از جمله جسد مادری که فرزندش را در آغوش نگه داشته است.
هم‌زمان با این خبر، رسانه‌ها از غرق شدن یک قایق پناه‌جویی دیگر در سواحل ترکیه خبر داده‌اند. گفته می‌شود یک کودک در این حادثه جان باخته و کودکی دیگر گم شده است.

کارشناسان امور پناه‌جویان مدت‌ها است از بالا رفتن شمار آن‌ها خبر می‌دهند؛ هشداری برای کشورهای اروپایی تا آماده پذیرش این خیل عظیم باشند. اما روزی نیست که خبر از دعوا، آتش‌سوزی، غرق شدن قایق یا گرفتار شدن پناه‌جویان در مسیر پناه‌جویی منتشر نشود.
حالا با آغاز هفته جاری، خبرها از مرگ و میر پناه‌جویان، باز هم در دریا حکایت دارند؛ از ترکیه تا ایتالیا. 

به گفته مقامات ایتالیایی، قایقی که در سواحل این کشور غرق شده بود، جان دست‌کم ۱۳ زن را گرفت. تنها چهار تن از آن‌ها توسط اعضای خانواده‌های خود هویت‌یابی شده‌اند. یکی از اجساد متعلق به دختری ۱۲ساله است. هشت کودک هم در این حادثه گم شده‌اند. بیشتر این مسافران اهالی لیبی بوده‌اند که به دنبال امنیت، با کودکان خود راهی اروپا شده بودند. حالا خبرگزاری‌ها گزارش داده‌اند رُباتی زیردریایی توانسته است لاشه قایق را ردیابی کند. در این قایق اجساد پناه‌جویانی پیدا شده است که زیر آب مانده بودند. مادری در بین آن‌ها انگار تا آخرین لحظه هوشیاری‌، کودکش را به پیکر خود چسبانده بود تا در آغوش هم جان داده بودند. 

هم‌زمان با انتشار خبر پیدا شدن اجساد این گروه از پناه‌جویان، اعلام شد که صبح روز دوشنبه، قایقی که گروهی از پناه‌جویان را قرار بود از شهر «آیوالیک» ترکیه در غرب این کشور به جزایر یونان برساند، غرق شد و نیروهای نجات ترکیه توانستند ۳۳ نفر از ۳۵  سرنشین آن را نجات دهند. غرق شدن این قایق نیز تلفات جانی داشت؛ باز هم از کودکان. در این واقعه یک کودک کشته و کودکی دیگر گم شده است. 

گفته می‌شود عملیات پیدا کردن کودک گم ‌شده در جریان است. البته اطلاعات بیشتری از این عملیات و محل‌های جست‌وجو منتشر نشده است. 

این حوادث مرگبار و شرایط زندگی کودک‌پناه‌جویان در کمپ‌ها، جنگل‌ها و خیابان‌های شهرهای مختلف اروپا و حتی بعد از رسیدن پناه‌جویان به مقصدهایشان، مسایلی هستند که بارها مورد نقد سازمان‌های حقوق بشری و کنش‌گران حوزه پناه‌جویان قرار گرفته‌اند. در هفته‌ای که گذشت، حتی سازمان ملل متحد وارد اظهارنظری دیگر شد و هشدار داد که وضعیت کودکان‌ پناه‌جو به شدت وخیم و در خطر است. این سازمان خواستار حفاظت بیشتر از این کودکان شده است. 

طبق آمار این سازمان، از آغاز سال جاری میلادی تاکنون دست‌کم ۸۱هزار پناه‌جو با عبور از دریای مدیترانه، وارد اروپا شده‌اند که دست‌کم یک‌چهارم آ‌ن‌ها کودکان هستند. گفته می‌شود شرایط کودک‌پناه‌جوها در هیچ‌ دوره‌ای به اندازه زمان کنونی وخیم نبوده است. بسیاری از این کودکان به دلایل مختلف از خانواده‌های خود جدا شد‌ه‌اند و اگر در مسیر جان سالم به در ببرند، انسان‌هایی خسته و سرخورده خواهند بود. 

بنا بر آن چه «پاسکال موراو»، نماینده آژانس مهاجرت سازمان ملل در اروپا گفته است، انگار رنج این کودکان را پایانی نیست: «در سرتاسر اروپا، کودکان در مراکز بزرگ پناه‌جویان و با کم‌ترین نظارت ساکن شده‌اند و در معرض سوء استفاده، خشونت و فشار روانی قرار می‌گیرند. خطر بیشتر شدن این موارد وجود دارد.» 

این سازمان از کشورهای اروپایی خواسته است که از زندانی کردن کودکان خودداری کنند و برای آن‌ها مددکار در نظر بگیرند. 

گفته می‌شود که از ۱۳هزار کودکی که در سال جاری وارد یونان شده‌اند، دست‌کم دوهزار و ۱۰۰ کودک تنها و بدون همراهی بزرگ‌سالان هستند. این کودکان که بیشتر در گروه‌های پناه‌جویی مرزها را پشت سر می‌گذارند، اگر توسط پلیس‌های مرزی بازداشت شوند، همراه با بزر‌گ‌سالان به بازداشت‌گاه‌ها انتقال می‌یابند. بسیاری از کودکانی هم که در مسیر بازداشت می‌شوند را به کمپ‌های زیرسن می‌برند که شرایط مناسبی ندارند. آن‌ها از سوی کودکان دیگر مورد خشونت و آزارهای مختلف قرار می‌گیرند. 

روند ورود پناه‌جویان به اروپا با وخیم‌تر شدن شرایط، به ویژه در افغانستان و خاورمیانه رو به افزایش است. حتی پناه‌جویان ایرانی که در کشورشان جنگ نیست هم بیشتر به دلیل فشارهای اقتصادی، راهی کشورهای دیگر می‌شوند. 

اما با جنگ ترکیه علیه کُردها در شمال سوریه، روند ورود پناه‌جویان از ترکیه به یونان، قبرس و کشورهای اروپایی شدت گرفته است. بسیاری از پناه‌جویان که پس از حمله ترکیه به کردهای شمال سوریه، امنیت خود را در این کشور از دست داده‌اند یا خیال می‌کنند که جنگ ممکن است پیش‌تر برود، بار و بندیل خود را بسته‌اند و در تلاش هستند تا هرچه سریع‌تر ترکیه را ترک کنند. گفته می‌شود در کنار این جمعیت می‌توان کُردهای آواره را هم در نظر گرفت که هر لحظه احتمال می‌رود از سوریه خارج شوند. 

سازمان‌هایی چون صلیب‌سرخ جهانی به کارمندان خود هشدار ‌داده‌اند که طی ماه‌های آینده صدها پناه‌جوی دیگر به جمعیت پناه‌جویان کشورهای بعد از ترکیه در مسیر پناه‌جویی افزوده خواهد شد. افزایش شمار پناه‌جویان به معنای بالا رفتن آمار کودک‌پناه‌جویان است که ممکن است در مسیر، ناچار به ادامه سفر به تنهایی شوند و کم‌ترین امنیتی که در کنار خانواده داشتند را هم از دست بدهند. 

در ماه ژوئن سال جاری، سازمان ملل اعلام کرد که هر روز یک کودک‌پناه‌جو می‌میرد یا گم می‌شود. طبق گزارش‌های این سازمان، بین سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۸ دست‌کم یک‌هزار و۶۰۰ کودک‌پناه‌جو کشته یا گم شده‌اند. سازمان ملل تاکید دارد که آمار واقعی بیشتر از این رقم‌ها است چراکه بسیاری از این مرگ‌ها یا گم شدن‌ها گزارش نمی‌شوند. 

این سازمان در یکی از گزارش‌های خود به روایت‌های کودک‌پناه‌جوها پرداخته است: «ما می‌دانستیم که این سفر خطرناک است. من هم می‌دانستم که خطرناک است. اما وقتی شیر پشت سر شما است و دریا روبه‌روی‌تان، شما هم دریا را انتخاب می‌کنید.»

 

شما هم می‌توانید خاطرات، مشاهدات و تجربیات خود از قاچاق انسان، پناهندگی و مهاجرت به اشتراک بگذارید. اگر از مسئولان دولتی یا افراد حقیقی و حقوقی که حق شما را ضایع کرده‌اند و یا مرتکب خلاف شده‌اند شکایت دارید، لطفاً شکایت‌های خود را با بخش حقوقی ایران وایر با این ایمیل به اشتراک بگذارید: [email protected]

مطالب مرتبط:

مرگ و میر پناه‌جویان؛ واژگونی یک قایق و کودکی که زیر کامیون رفت

جزییات نشست مقامات ایتالیایی با قاچاقچی انسان و همکار بازداشتگاه‌ پناه‌جویان

افزایش بودجه مقابله با قاچاق انسان؛ بازداشت گروه راست‌افراطی علیه پناه‌جویان

نجات ۴۰ پناه‌جو از دریای مدیترانه؛ ایتالیا همچنان سنگ‌اندازی می‌کند