جهانگیری نشان داد ظرفیت کاندیدای اصلی اصلاح طلبان را دارد

علیرضا نامور حقیقی، تحلیل گر مسائل ایران

مرد اول مناظره دیشب، آقای جهانگیری بود و به باور من دلیل موفقیت آقای جهانگیری، تعامل او با نیروهای نخبه و دانشگاهی، مراوده با جامعه مدنی و بهره وری ازمشاوران متعددی است که آقای روحانی کمتر مایل به استفاده از آنهاست.

شاید به این دلیل پاسخگویی آقای جهانگیری مورد توجه افکار عمومی قرار گرفت چون تا پیش از آن، او در انظار افکار عمومی غایب بود و بیشتر به مدیریت اجرایی پشت پرده می پرداخت. می توان او را با ظریف مقایسه کرد که بیست سال پشت صحنه وزارت خارجه تلاش کرد و در دوره های مختلف مذاکرات هسته ای حضور داشت اما تا وقتی به وزارت خارجه منصوب نشد، عملا در انظار افکار عمومی غایب بود. نباید فراموش کرد که در سال92 جهانگیری ازطرف مجمع اصلاح طلبان رفت برای ثبت نام ، در طول مسیر فهمید هاشمی هم برای ثبت نام رفته و به همین دلیل منصرف شد بازگشت. شاید اگر مثل حسن روحانی زودتر ثبت نام کرده بود، دررقابت ها می ماند.

من و بسیاری دیگر معتقدیم اگر آقای جهانگیری کاندیدای اصلی اصلاح طلبان بود، در جمع بندی نهایی به نفع این طیف می شد. او در این مناظره نشان داد که ظرفیت های پنهانی داشته که تا به حال به علت عدم حضورش در ویترین های تبلیغاتی، قابل دید نبوده است.

از طرفی چون آقای جهانگیری روابط بهتری با گروه های قدرت در سیستم دارد و آن نگرش منفی که در مورد آقای روحانی وجود دارد، و همچنین بخشی از پاشنه آشیل های آقای روحانی را ندارد. شاید به علت تجربه کارهای اجرایی، عملا بهتر و موثرتر بتواند نقشش را بازی کند.

در این مناظره جهانگیری گفتار اصلاح طلبان را در غیاب نماینده واقعی آنان مطرح کرد و این فیدبک مثبت در حوزه اجتماعی بدین معناست که اگر اصلاح طلبان نماینده واقعی داشتند و مصمم بودند در رای گیری انتخابات شرکت کنند، بی تردید برنده انتخابات بودند.

کارکرد آقای جهانگیری به عنوان پاسخ گوینده به جزییات و ضربه گیر آقای روحانی تلقی می شد، چرا که آقای روحانی مایل نیست خودش مابین مباحث مناظره، کلمات تندی به کار ببرد تا رابطه اش با افراد موثر در نهادهای قدرت به تیرگی کشیده شود و در عین حال هم می خواهد شان ریاست جمهوی اش را حفظ کند. او نمی خواسته سطح گفتارش را با نهادهای قدرت پولاریزه کند و به همین دلیل هم فقط به حملات مستقیم پاسخ می داد.

از سوی دیگر از آنجایی که کار بورکراسی مملکت را عملا آقای جهانگیری اداره می کند، خود آقای جهانگیری هم می توانست پاسخگو باشد. او آمادگی کاملی برای حملات آقای قالیباف داشت. مضاف بر اینکه آقای جهانگیری در این مناظره هراس از دست دادن نداشت. چون آن طور که به نظر می رسد او کاندیدای پوششی است و به همین دلیل هم به راحتی درگیر می شود و به راحتی هم نظرش را مطرح می کند.

شاید همین موضوع کاندیدای پوششی بودن باعث شده او به خوبی نقشش را ایفا کرده و احاطه اش به موضوع را مسلم و ثابت کند و هم نشان بدهد که می تواند از جنبه تبلیغاتی به رقیب حمله کرده او را سرجایش بنشاند و با توجه به اینکه در دوره قبل هم کاندیدا نبوده و کمتر از او سخنی یا وعده ای نقل شده، رقبا از او دستاویزی برای مطرح کردن نداشتند. اما رقبا در مورد آقای روحانی مواردی همچون وعده «چهار میلیون شغل» یا وعده «صد روز» را داشتند که قابل طرح بود.

این مناظره نشان داد پتانسیل اصلاح طلبان برای جذب افکار عمومی کم نیست. در حقیقت می شود گفت گفتمان اصلاح طلبی رقیبی است جدی که در قفس محدودیت های سیاسی اسیر شده است. اگر شورای نگهبان مرزهای بازتری داشت و اصلاح طلبان می توانستند نماینده خودشان را بدون ملاحظات مرتبط با دولت روحانی معرفی کنند، شانس پیروزی بالاتری داشتند.

اما در مورد نقش آقای قالیباف در این مناظره باید بگویم آقای قالیباف خودش را آماده رویارویی با آقای روحانی کرده بود و در حقیقت با جهانگیری مواجه شد. شاید این مسئله در عصبانیت و غافلگیری او موثر بود.

معضلات و ابهاماتی که در مورد مدیریت آقای قالیباف مطرح می شود، مسئله برج سازی هایی که در تهران انجام داده، پارادوکس عملکردهایش با مسئله سلامت محیط زیست، مسائل مالی که در حوزه مدیریتی او مطرح می شود و همه اینها نقطه ضعف هایی است که رقیب می تواند روی آنها انگشت بگذارد. به هرحال سیاست تهاجمی قالیباف میتواند هواداران جدیدی برایش در بین اصولگرایان تولید کند. این روش تهاجمی در مناظره های بعدی می تواند ابعاد جدید تری به خود بگیرد.

در این برنامه ما متوجه شدیم که تیم آقای روحانی نمی خواهند آقای رئیسی را مخاطب اصلی خودش قرار بدهد. شاید یکی از دلایلش این بود که زبان انتخابی آقای رئیسی، زبان حمله نیست، زبان شرح وعده های کلی و رویاهاست. طرف مقابل هم سعی می کند مستقیما به آقای رئیسی حمله نکند چون تصور می کند او رقیب اصلی نیست و تا زمانی که آقای رئیسی حمله مستقیم و سنگینی نکرده ؛ ترجیحشان در ایجاد فاصله است.

از آن جایی که آقای رئیسی سابقه مدیریت اجرایی هم نداشته است، ذکر آن وعده ها هم خریدار چندانی مابین آراء شناور ندارد. می شود گفت آقای رئیسی در این مناظره بعید می دانم توانسته باشد هوادار جدیدی بدست بیاورد.

ایراد کلی که به نخستین مناظره می توان وارد کرد این است که در این مناظره در مورد موضوعات مهم اجتماعی ، همچون آسیب های اجتماعی صحبتی به میان نیامد. بحث امنیت اجتماعی که وظیفه دولت تلقی شده و در افکار عمومی مسئله ای مهم است، اساسا در مناظره امشب مطرح نشد. از آن جایی که دولت، اختیار کاملی در حوره امنیتی ندارد و مقوله امنیت، با دستگاه های موازی مختلفی پوشش داده می شود، این مسئله قابل طرح بود که این توازی میان دستگاه ها باعث می شود در موردی مثل اسیدپاشی اصفهان یا مسایل مربوط به مقابله با ناهنجاریهای اجتماعی چه کسی مسوول اصلی است. علاوه براین مسئله گروه های جامعه مدنی و فعالیت های آنها مطرح نشد. بحث محدودیت ها و آزادی های اجتماعی مطرح نشد تا کاندیداها دیدگاه های روشن خود را مطرح کنند . رییسی البته در صورت طرح احتمالی،  سعی می کند از ورود به این بحث پرهیز کند تا طبقه متوسط را دچار هراس نکند. بحث توریسم و اشتغال هم مربوط به حوزه اقتصادی بود که وقت زیادی از مناظره را گرفت. در کل باید بگویم مناظره شش نفره چندان کارایی ندارد.