مناظره نشان داد رقیب اصلی روحانی، قالیباف است

علی افشاری، تحلیلگر مسائل ایران

در نخستین مناظره انتخابات ما شاهد شکل گیری فضای دو قطبی بین قالیباف و جهانگیری بودیم.اما چون ادامه حضور جهانگیری در صحنه انتخابات بعید به نظر می رسد و از آن سو هم مشخص نیست که آیا آقای رئیسی و قالیباف؛ هر دو در صحنه باقی می مانند یا یکی از آنها به نفع دیگری کنار خواهد کشید، لذا نمی شود با قطعیت گفت این فضای دو قطبی باقی خواهد ماند یا خیر؟ مناظره امشب به عنوان اولین حرکت انتخاباتی سال 96 فضا را گرم کرد، میزانی از تمایز نظرات مابین کاندیداها مشخص شده و تا حدی روشن شد که ظرفیت شکل گیری جریان دو قطبی شدن انتخابات، بین کدام یک از کاندیداها وجود دارد و کدام یک از جناح ها تقابل بیشتری با همدیگر خواهند داشت.

 منتها روند مناظره با توجه به اینکه اولین مناظره این دوره بود، هنوز ناظران را به جایی نرسانده است که بتوانند یک وضعیت مشخص و قطعی از فضای انتخابات ترسیم کنند و کماکان سرنوشت انتخابات و آن بخشی از آراء شناوری که وابسته به مناظره هاست، نامشخص است. بعید می دانم با برنامه امشب آنها تصمیم نهایی شان را صرفا بر اساس این مناظره گرفته باشند و به باور من این تصمیم به مناظره های بعدی موکول شده است.

آقای جهانگیری پدیده این مناظره بود و فراتر از حد انتظار ظاهر شد. پیش از این آقای جهانگیری به شهادت سابقه و فعالیت هایش، در حوزه سیاست حضور پررنگی نداشته و چنین توانایی را از خودش بروز نداده بود. ولی امروز هم مسلط بود، هم در نحوه بیانش در طرح مسائل سیاسی روز، در اثرگذاری بر جامعه هدف و افزایش جذب آراء به مراتب قوی تر از آقای روحانی عمل کرد. در این دوره از مناظره آقای روحانی برجستگی خاصی نداشت بلکه در خصوص طرح موضوعاتی همچون اداره کشور، آمارها و مسائل مرتبط با حکمرانی، آقای جهانگیری مسلط تر نشان داده شد و هم در نزاع سیاسی و صورت بندی اختلافات بهتر عمل کرد.

سال 1392 اصلاح طلبان با انجام یک نظرسنجی، رای به کنار رفتن آقای عارف و جمع شدن حول محور حسن روحانی دادند. در این دوره هم گویا به همین ترتیب عمل شده و آقای جهانگیری کماکان کاندید پوششی یا حمایتی محسوب می شود. یکی از دلایل طرح حضور آقای جهانگیری این بود که شاید آقای روحانی رد صلاحیت بشود و به همین دلیل او کاندیدای ذخیره محسوب می شد. الان هم بعید می دانم با توجه به جمیع جمع بندی ها و فرصت ها و نوع مناسباتی که بین این دو شخص وجود دارد، آقای جهانگیری قصد ماندگاری داشته باشد.

سوابق آقای جهانگیری نشان می دهد او به طور نسبی امتیازات بهتری نسبت به آقای روحانی دارد و حتی به نظر من از آقای محمدرضا عارف هم در شرایط کنونی، نامزد مناسبت تری است.

بدیهی است در این مناظره بخش مهمی از جغرافیای سیاسی جامعه ایران غایبند و حضور ندارند. در یک انتخابات مهندسی شده که فقط این شش نفر مجال شرکت پیدا کردند و در همین چهارچوب ، آقای جهانگیری فراتر از حد انتظار ظاهر شد  گر چه می شود گفت بالطبع افرادی به مراتب، تواناتر از آقایان جهانگیری و روحانی در جغرافیای سیاسی ایران حضور دارند که به دلایل مختلف و در راس آنها، به علت آپارتاید سیاسی جمهوری اسلامی، امکان عرضه خودشان را در افکار عمومی ندارند.   

آقای رئیسی هم به نظر من از حد خودش بالاتر بود. نشان داد که فن بیانش بد نیست و مسلط است. او محکم صحبت کرد و قابل پیش بینی بود که وارد تقابل تمام عیار و همه جانبه با روحانی نخواهد شد و ضمن اینکه مرزبندی اش را مراعات می کند در عین حال می خواهد بگوید یک برداشت منصفانه از عملکرد دولت دارد و معتقد است که دولت یک سری کارهای مثبتی انجام داده که ناکافی است و این دولت دیگر کارش را کرده و بیش از این کاری از دستش برنمی آید.

سخنان آقای رئیسی به باور من جذابیتی برای آرای خارج از آراء پایه خودش ندارد. او بالقوه آراء اصولگرایان را در سبدش دارد، آراء آنها که غالبا حزب «پادگانی» یا «دولت سایه» هم نامیده می شوند و مواضعشان را با نظرات ولی فقیه تنظیم می کنند. ولی سخنانش جذابیتی برای آرای شناور و برای معترضان به وضع موجود ندارد. نمره اول مناظره را به آقای جهانگیری می دهم ولی آقایان روحانی و قالیباف اگر جمیع فاکتورهای موجود را در نظر بگیرید، در رتبه دوم قرار داشتند. آقای قالیباف توانست خودش را به عنوان نفر اصلی طرف مقابل روحانی مطرح کند به هر حال بخشی ازجامعه که در حوزه اقتصادی منتقد عملکرد دولت آقای روحانی بوده و در این مورد ناامید شده اند، درپی منجی دیگری هستند که علی العموم یک شخصیت پوپولیست و عوام فریب است، قالیباف در این مناظره تقریبا میخش را کوبید.