محمد تنگستانی
سومین نمایشگاه کتاب « تهران بدون سانسور» در اروپا و آمریکا همزمان با نمایشگاه کتاب‌های سانسور شده در ایران، در شانزده کشور با حضور بیش از ۱۵ ناشر ایرانی در حال برگزاری است.
مخاطبین کتاب‌های فارسی علاوه بر امکان خرید و بازدید از کتاب‌هایی که بدون هیچ نظارت و سانسوری منتشر و عرضه شده‌اند می‌توانند فصل‌نامه‌ای به نام Uncensored «بدون سانسور» Non-Censuré را در این نمایشگاه تهیه کنند.
در اولین بخش از این گفت‌وگو، تینوش نظم‌جو مدیر انتشارات ناکجا و برگزار کننده نمایشگاه کتاب «تهران بدون سانسور» در خصوص این فصل‌نامه گفت: « در سال‌های گذشته همیشه بین خوانندگان ایرانی این بحث وجود داشته که وقتی ترجمه کتاب نویسندگانی مانند "پاموک" ، "موراکامی" یا "کوندرا" را می‌خوانیم و می‌دانیم که سانسور شده است آیا خواندنش درست است یا بهتر است اصلا آنها را نخوانیم؟ حالا دیگر راه سومی وجود دارد و می‌توانند کتاب چاپ شده داخل ایران را به اضافه متن‌های سانسورشده را در مجله بخوانند. یعنی می‌توانند کتاب را از داخل ایران تهیه کنند و قسمت‌های حذف شده را از طریق این مجله پُر کنند.»
در ادامه گفت‌وگوی ایران‌وایر با «تینوش نظم‌جو» را می‌خوانید:
در شصت‌ونهمین نمایشگاه کتاب فرانکفورت، رئیس اتحادیه ناشران جهان خطاب به ناشران دولتی و خصوصیِ در ایران گفت: "ناشران ایرانی دزد هستند و کتاب‌ها را سرقت می‌کنند!" بعد از این گفته در خصوص عدم قانون کپی رایت در ایران و نبود اتحادیه ناشران مستقل ایرانی در خارج کشور تهیه و منتشر کرده‌ام. به باور من ناشران مستقل خارج از ایران، با تاسیس اتحادیه‌ای نه تنها می‌توانند ظرف‌شان را با ناشران دولتی و خصوصی جدا کنند بلکه باید در راستای اعتماد سازی مخاطب و مبارزه با سانسور به صورت سیستماتیک عمل کنند.
فکر می‌کنید وقت آن رسیده و پتانسیلی وجود دارد که ناشران مستقل خارج از کشور یک اتحادیه داشته باشند و کارهای‌شان را به صورت صنفی پیش ببرند و در رویدادهای جهانی چاپ مستقل حضور داشته باشند یا خیر؟
ـ در حال حاضر خودمان این موقعیت را به وجود آوردیم، چند ناشریم و در سازمانی به نام « آلیانسي بین‌المللی ناشران مستقل» عضو هستیم. یکی از خصوصیات آلیانس این است که ناشران را بر اساس زبان‌شان دسته‌بندی می‌کند و امکان داشتن تماس با یکدیگر را برای آنها به وجود می‌آورد و می‌توانند با هم کار کنند و مشکلات‌شان را رفع کنند. در حال حاضر تعدادی از ناشران ایرانی خارج از کشور در بخش فارسی‌زبان این آلیانس هستند و امسال هم احتمالاً تعدادشان بیشتر و کامل‌تر خواهد شد. فکر می‌کنم این آلیانس بهترین مکان است برای اینکه ما بتوانیم این مشکلات صنفی را حل کنیم. ولی خب باید گفت واقعیتش این است که اگر بخواهیم درست بررسی کنیم می‌بینیم که ما، ناشران ایرانی خارج از کشور، چند نسل هستیم و اکثریت‌مان آن‌هایی هستند که از سال‌های پیش از انقلاب آمده‌اند و فعالیت خود را شروع کردند و آنها هستند که پیشکسوت‌اند و تعداد ناشرهای جوان خیلی کمتر است و فعالیت‌مان هم محدود است، از این نظر که تعداد کتاب‌هایی که می‌خواهیم منتشر کنیم باید چقدر باشد و چطور می‌توانیم این محدودیت‌ها که با ایران وجود دارد را حل کنیم. به همین خاطر به یک مقدار برنامه‌ریزی بیشتر نیاز داریم و امیدوارم که در این آلیانس، این صنف به وجود بیاید و همه بتوانند با هم همکاری کنند. یکی از مشکلاتی که وجود دارد این است که آنقدر کار زیاد است که واقعاً خود ناشران هم به سختی می‌توانند فعالیت خارج از نشر داشته باشند و در صنف فعال باشند. چیزی که به نظر خودم اشتباه است، به خاطر اینکه در همین صنف‌ها و روابط با ناشران کشورهای دیگر است که ما می‌توانیم موقعیت را بهتر کنیم، راه‌های بهتری پیدا کنیم و ذهن‌ما را باز کنیم ولی خب چون مشکلات زیاد است درگیر همان مشکلات داخلی خودمان هستیم.
ناشران ایرانی مستقل به دو دسته تقسیم می‌شوند، ناشران جوان و ناشرانی که کهنسال هستند. اغلب ناشران قدیمی در عرضه کتاب‌های منتشر شده از لحاظ گرافیک وسواس نداشته‌اند و با گذشت زمان رضایت و اعتماد مخاطب را جلب نکرده‌اند. این عدم اعتماد مخاطب سبب شده است ناشران دولتی و خصوصی در ایران بازاری بهتر از ناشران مستقل داشته باشند.
در چند سال گذشته ناشران جوان با اهمیت دادن به بحث گرافیک و کیفیت چاپ و صفحه‌بندی سعی کرده‌اند که اعتماد نسبی مخاطب را جلب کنند. با توجه به عدم سانسور در آثار منتشر شده خارج از کشور، بالا بردن کیفیت تصویری و نحوه عرضه محصول می‌تواند مجدد اعتماد مخاطب را به ناشران مستقل خارج از ایران جلب کند. به عنوان یک ناشر و مترجم به این موضوع چگونه نگاه می‌کنید؟
ـ با آمدن ناشران جوان اتفاقات جدیدی رخ داده است. ناشران جوان با خود نوآوری آوردند. این نوآوری فقط در حوزه گرافیک نبوده است. وقتی که نسل جوان‌تر وارد بازار شد نوآوری‌های دیگری از نظر الکترونیک، که خود ما ( انتشارات ناکجا) جزء اولین ناشران الکترونیک بودیم، رابطه ما با اینترنت، خبررسانی‌مان و خیلی چیزهای دیگر به وجود آمد و این عادی است و همیشه همین‌طور است، نه اینکه ما آمده‌ایم و کار شگفت‌انگیزی کرده‌ایم. به هر حال هر نسل جدیدی که می‌آید یک سری چیزهای جدید را با خودش می‌آورد. نسل قبلی هم چیزهای جدیدی آورده بود که نسل قبلش نداشت ولی فکر می‌کنم که اتفاقاً این پیشرفت اتفاقی‌ست که همه ناشرها از آن استفاده می‌کنند. اگر توجه کرده باشید از وقتی که این توجهِ بیشتر روی گرافیک و روی جلد و معرفی کتاب آمده ناشرانی که قبلاً در این زمینه فعالیتی نداشتند هم، کار کردن روی این موارد را شروع کرده‌اند و کلیت داستان خیلی خوب شده است و اتفاق بهتری را به وجود آورده است. ولی من فکر می‌کنم که همچنان محتوا بزرگ‌ترین بحث و بزرگ‌ترین مسئله است. همچنین هدفی که ما داریم، به هرحال ناشران به خصوصی هستیم. ناشران خارج از کشوریم و تعارفی هم نداریم. کارمان این است، کتاب‌هایی را منتشر می‌کنیم که در داخل کشور، که بازار اصلی کتاب فارسی است، نمی‌توانند این کتاب‌ها را منتشر کنند، برای همین هم مسئولیت بسیار بزرگی در مورد محتوا روی دوش‌مان است. باید محتوا را، آن چیزی که به مردم عرضه می‌کنیم را، خیلی درست و خوب انتخاب کنیم برای اینکه مردم این تفاوت را ببینند که چرا کتاب‌هایی که خارج از ایران منتشر می‌شوند داخل ایران حق انتشار ندارند. این به نظرم بزرگ‌ترین چالشی‌ست که همه ناشران، چه پیشکسوت و چه جوان‌تر باید رویش فکر کنند.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
ثبت نظر