توقیف کشتی امدادرسانی به پناهجویان توسط ایتالیا

آیدا قجر

یکی از راه‌های رسیدن به اروپای غربی برای مهاجران، عبور از کشور ایتالیا است. کشوری که در سال‌های اخیر رویکرد ضدمهاجرت به خود گرفته و بسیاری از مهاجران را ناگزیر به بازگشت کرده است. شمار بالایی از مهاجران اما در دریای مدیترانه جان خود را از دست می‌دهند. کشتی «آکواریوس» از معدود راه‌های کمک‌رسانی به مهاجران در آب‌های مدیترانه است که حالا به دستور وزیر کشور ایتالیا، توقیف شده است.

این کشتی توسط پزشکان بدون مرز و چند سازمان مردم‌نهاد دیگر کمک‌رسانی به مهاجران در آب مانده را برعهده داشت. حالا دادستان استان «سیسیل» ایتالیا دلیل توقیف «آکواریوس» را عدم پایبندی سازمان گزارشگران بدون مرز به جداسازی وسایل شخصی و پوشاک آلوده مهاجران در زمان کناره گرفتن کشتی در بنادر ایتالیا از جمله این استان عنوان کرده است. او گفته است ۲۴ تن از این وسایل در ۱۱ بندر ایتالیا انبار شده است؛ بدون آن‌که روند درست جداسازی و بهداشتی انجام شده باشد.

در مقابل، فردریک پنار، مدیر عملیات این کشتی از پزشکان بدون مرز رویکرد ایتالیا را زیر سوال برده و گفته است: «شرایطی که سیاستمداران برای ما ایجاد کرده‌اند کاملا تهوع‌آور است. اجازه کار به آکواریوس را نمی‌دهند در حالی‌که همچنان شاهد مرگ و میر بسیاری از پناهجویان در آب‌های مدیترانه هستیم.» پزشکان بدون مرز همچنین با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرده که تمام زباله‌ها و مواد بازیافتی را با توجه به روند قانونی دفع کرده است و حکم دادگاه ایتالیا را تحت تاثیر «ترامپیسم» خوانده است که می‌خواهند کمک‌رسانی به پناه‌جویان را متوقف کنند.

در ماه‌های گذشته اتحادیه اروپا کمک‌های مالی خود را به کشورهای پناه‌جوپذیر بیشتر کرده است تا خصوصا سه کشور ترکیه، یونان و ایتالیا که محل عبور و اقامت پناه‌جویان است امکانات بهتر و انسانی‌تر در اختیار مهاجران قرار دهند. از سوی دیگر قوانینی که تصویب شده است، وضعیت آن‌ها را دشوارتر کرده است. به عنوان مثال هیچ‌ پناه‌جویی حق انتخاب مقصد ندارد و این کشورهای اتحادیه اروپا هستند که تصمیم می‌گیرند هر مهاجری به کدام کشور پناهنده شود. از طرف دیگر در همین مناسبات، کشور یونان به قانون «دوبلین» پیوسته است. یعنی اگر پناه‌جویان در یونان انگشت‌نگاری شوند، حق پناهندگی آن‌ها صرفا در همان یونان بررسی می‌شود.

در کنار قوانینی که اتحادیه اروپا وضع کرده است، هر کشوری هم مشخصا قوانین محدودکننده‌ای برای پذیرش مهاجران تصویب کرده است. در ایتالیا هم قوانین سخت‌گیرانه‌تر شده است. مهاجران به محض بازداشت توسط پلیس ایتالیا انگشت‌نگاری می‌شوند و به زندان و کمپ منتقل می‌شوند و بیشتر آن‌ها هم پاسخ منفی برای درخواست خود می‌گیرند.

همزمان اما، بی‌شمار مهاجری که در دریای مدیترانه سرگردان هستند و با خطرهای جانی مواجه‌اند، از کمک‌های انسانی محروم می‌شوند. عبور از دریای مدیترانه و رسیدن به اروپای غربی باعث می‌شود مهاجران بسیاری با مرگ مواجه شوند یا با آن دست‌وپنجه نرم کنند.

جدای از مسیر مدیترانه برای مهاجرانی که بیشتر از لیبی به اروپا می‌آیند، برای رسیدن از یونان به ایتالیا، مهاجران از بندر «پاترا» سوار بر کشتی می‌شوند. یا با داشتن آی‌دی‌ها و پاسپورت‌های جعلی که قاچاق‌بران برای آن‌ها در ازای پول تهیه کرده‌اند یا آن‌که سوار بر کامیون‌هایی می‌شوند که در کشتی‌ها جای می‌گیرند. این مهاجران به محض جای‌گیری کامیون در کشتی یا صبر می‌کنند به مقصد برسند و بعد از کامیون خارج می‌شوند یا اگر زیر کامیون خوابیده باشند، بعد از جای‌گیری کامیون، خود را میان ماشین‌ها پنهان می‌کنند. قیمتی که قاچاق‌بران برای راهی کردن این مسافران از یونان تا ایتالیا می‌گیرند، بین ۱۵۰۰ تا ۳۰۰۰ یورو است.

از سوی دیگر مسیر دیگری هم برای رسیدن به ایتالیا هست. قاچاق‌بران برای مسافران‌شان ضمن تهیه پاسپورت و آی‌دی جعلی، آن‌ها را از طریق پرواز به ایتالیا می‌فرستند. مسافران نیز از طریق زمینی یا هوایی سعی می‌کنند ایتالیا را ترک کرده و به مقصد خود برسند. تلاش‌های مسافران برای خارج شدن از یونان و رسیدن به ایتالیا یا هر کشور دیگر اروپایی، هر روز ادامه دارد. حال از طریق دریا یا مرزهای هوایی یا زمینی.

در میان این خیل از مهاجران، بسیاری از پناه‌جویان ایرانی هم هستند که با تجربه دست‌وپنجه نرم کردن با مرگ، خود را به ایتالیا می‌رسانند. ایتالیا مقصد عموم پناه‌جویان ایرانی نیست. بلکه راه عبوری است تا آن‌ها را به مقصدهای خود برساند. آلمان و انگلیس دو کشوری هستند که بیشتر پناه‌جویان ایرانی به عنوان مقصد خود انتخاب می‌کنند. عموم آن‌ها خود را به شهر «میلان» در ایتالیا می‌رسانند تا از طریق هوایی یا زمینی، ایتالیا را به سمت مقصد خود ترک کنند.

حالا اما، چند سالی است که با روی کار آمدن احزاب دست‌راستی در ایتالیا، هم شرایط پناه‌جویی در این کشور سخت‌تر شده است و هم وضعیت مهاجرانی که قصد عبور از ایتالیا را دارند. در نمونه اخیر هم گفته می‌شود عامل اصلی توقیف «آکواریوس» وزیر کشور ایتالیا یعنی «ماتئو سالوینی» است.

مدیریت کشتی «آکواریوس» در ماه اوت سال جاری از کشورهای اروپایی خواسته بود تا راه‌حلی برای وضعیت پناه‌جویان در دریا مانده ارایه کنند. آن‌ها همچنین ایتالیا و مالت را به بی‌توجهی به قوانین بین‌المللی دریایی متهم کرده بودند. این کشتی در عین‌ کمک‌رسانی، پناه‌جویان در خطر را سوار می‌کرد و به ساحل می‌رساند. این کشتی تنها در دو هفته ماه اوت موفق به نجات بیش از ۱۴۰ مهاجر شده بود که از آب‌های لیبی رهسپار شمال دریای مدیترانه شده بودند.

در همان زمان، سازمان پزشکان بدون مرز خبر داده بود که مخالفت ایتالیا و مالت برای پهلو گرفتن این کشتی در بنادر، کمک‌رسانی به پناه‌جویان را سخت‌تر کرده است. به طوری‌که کشتی‌های باری یا تجاری که به مهاجران کمک کرده بودند برای روزها سرگردان بودند تا کشوری به آن‌ها اجازه توقف در بنادر دهد. مساله‌ای که باعث شده بود فعالیت‌های تجاری آن‌ها آسیب بخورد. برای همین در ماه‌های اخیر کشتی‌های کم‌تری برای کمک به پناه‌جویان در آب‌های مدیترانه اقدام می‌کنند.

در همان زمان، آلویز ویمارد، نماینده سازمان پزشکان بدون مرد در کشتی «آکواریوس» گفته بود: «قایق‌ها و کشتی‌های تجاری که مهاجران را از دریا نجات‌ داده‌اند، مجبورند روزهای بسیاری روی آب در انتظار بمانند. این نگرانی وجود دارد که با ادامه این وضعیت، نیروهای نجات از انجام وظایف خود دل‌سرد شوند. در حال حضار برخی از کشتی‌ها مسیرشان را تغییر می‌دهند تا به مردیم که در خطر هستند، کمک نکنند.»

در ماه ژوئن به عنوان نمونه «آکواریوس» در حالی‌که ۶۰۰ مهاجر را در خود داشت، برای روزها در مدیترانه سرگردان بود تا بالاخره اسپانیا قبول کرد که این کشتی در بندر والنسیا توقف کند. طی چهار سال اخیر بیش از ۶۵۰ هزار مهاجر از مسیر مدیترانه وارد ایتالیا شده‌اند. این بار اما با حکم دادگاه ایتالیا مبنی بر پهلو نگرفتن این کشتی، «آکواریوس» بالاخره در بندر مارسی فرانسه توقف کرد.

در عین‌حال، آژانس مهاجرت سازمان ملل متحد در ماه جولای سال جاری اعلام کرد که طی هفت ماه نخست سال، دست‌کم ۱۵۰۰ پناه‌جو در دریای مدیترانه و مسیر میان لیبی تا ایتالیا جان باخته‌اند. بنا به این خبر، در سال ۲۰۱۸ از هر ۱۹ پناه‌جو که راهی مدیترانه شده‌‌اند، یک تن جان خود را از دست داده است. در این میان، ایتالیا ماه‌هاست که مرزهای ساحلی خود را روی کشتی‌های نجات مهاجران بسته است. «آکواریوس» تنها یک نمونه آن است که بیشترین فعالیت را در این زمینه دارد.

شما هم می‌توانید خاطرات، مشاهدات و تجربیات خود از قاچاق انسان، پناهندگی و مهاجرت به اشتراک بگذارید. اگر از مسئولان دولتی یا افراد حقیقی و حقوقی که حق شما را ضایع کرده‌اند و یا مرتکب خلاف شده‌اند شکایت دارید، لطفاً شکایت‌های خود را با بخش حقوقی ایران وایر با این ایمیل به اشتراک بگذارید: [email protected]