جایزه ادبی دیگر برای بهروز بوچانی؛ شهادت‌نامه‌ای از مقاومت

آیدا قجر

بهروز بوچانی، پناه‌جوی کورد ایرانی، روزنامه‌نگار و نویسنده‌ای که سال‌هاست در اردوگاه زندا‌ن‌گونه مانوس نگهداری می‌شود، برنده جایزه ادبی دیگری شد؛ «جایزه ملی زندگی‌نامه» استرالیا. او روز دوشنبه ۲۱ مرداد ماه این جایزه ۲۵ هزار دلاری را برد. اما مثل جایزه‌های پیشین، به دلیل زندانی بودن در جزیره مانوس، نمی‌تواند جوایز خود را دریافت کند.
بوچانی بیش از شش سال است که در اردوگاه «مانوس» به سر می‌برد.

در مراسم اعلام برندگان این جایزه که توسط کتاب‌خانه ملی «نیو ساوت ولز» استرالیا اهدا شده است، از کتاب «رفیقی نیست جز کوهستان» و نویسنده آن یعنی بهروز بوچانی، تقدیر به عمل آمده است. بوچانی در این مراسم از طریق ابزار اجتماعی «واتس اپ» شرکت کرد و مهم‌ترین و معروف‌ترین جایزه «زندگی‌نامه» را از راه دور برنده شد.

او پس از دریافت این جایزه گفت: «من نمی‌خواهم درباره ادبیات صحبت کنم. فقط می‌خواهم بگویم که فکر می‌کنم جامعه ادبی به عنونا جزیی از جامعه مدنی استرالیا، بخشی از مقاومت ما در قبال این سیستم است که ارزشمند است و از همه برای انتخاب کارم تشکر می‌کنم.»

اهداکنندگان این جایزه ضمن توصیف این کتاب به عنوان «کوششی حیرت‌انگیز» گفته‌اند که این زندگی‌نامه «شهادتی» است بر «قدرتی که نوشتن برای مقاومت و زنده ماندن دارد.»

بیوگرافی بوچانی راوی زندگی او از اندونزی تا استرالیاست که با قایق انجام شد، همچنین روایت‌های ادبی او از زندانی شدن‌اش توسط دولت استرالیا در جزیره مانوس حکایت دارد. دولتی که با وجود جوایزی که طی یک سال اخیر این پناه‌جو برنده شده، همچنان از اعطای مجوز به او برای ورود به خاک استرالیا خودداری می‌کند.

«رفیقی نیست جز کوهستان» تاکنون سه جایزه دیگر را هم از آن خود کرده است. جایزه «ویکتورین پرمیر» مهم‌ترین جایزه ادبی استرالیا با مبلغ ۱۲۵ هزار دلار است که سال گذشته از آن بوچانی شد. همچنین این کتاب برنده جایزه ۱۰ هزار دلاری «نیو سات ویلز پرمیر» و جایزه صنعت کتاب استرالیا شده است.

سال گذشته، پس از آن‌که بوچانی جایزه ادبی «ویکتورین پرمیر» را از آن خود کرد، گفته بود که خودش را «رمان‌نویسی در زندانی دورافتاده» تصور می‌کند که «تصویری است دقیقا مخالف آن تصویری که سیستم خلق کرده است.» به گفته بوجانی این تصویر در شش سال حبس او در جزیره مانوس همیشه باعث شده است تا «کرامت» و «هویت» خود را به عنوان یک انسان حفظ کند.

آن‌چه در دنیای پناه‌جویی اتفاق میفتد دقیقا همین دو مساله را تحت هدف قرار می‌دهد. تحقیرها و نگاه‌هایی که سیستم‌های مختلف از استرالیا تا آمریکا، اروپا تا سراسر دنیا به پناه‌جویان اعمال می‌کند، باعث می‌شود آن‌ها حس کنند که کرامت‌شان به عنوان یک انسان زیر سوال می‌رود. این مساله را می‌توان از زبان تمامی پناه‌جویانی شنید که کمپ، خیابان، جنگل و زندان را تنها به اتهام پناه‌جو بودن چشیده‌اند. آن‌ها همواره تاکید می‌کنند که ما «مجرم نیستیم» بلکه پناه‌جوییم.

بهروز بوچانی سال ۲۰۱۳ از ایران خارج شد. او دو بار سعی کرد که با قایق از اندونزی به استرالیا برود. بار اول قایق آن‌ها غرق شد اما بوچانی و گروهی دیگر از پناه‌جویان را ماهیگیران اندونزیایی از آب نجات دادند. بار دوم بوچانی و ۷۵ پناه‌جوی دیگر توسط نیروی دریایی استرالیا بازداشت و به جزیره مانوس منتقل شدند. جزیره‌ای که متعلق به پاپوآ گینه‌نو است اما از همان سال به عنوان بازداشتگاهی برای پناه‌جویان به حساب می‌آید.

طی سال‌های گذشته، مثل بسیاری دیگر از کمپ‌های پناه‌جویی سراسر دنیا، پناه‌جویان شاهد خشونت‌های بسیار بوده‌اند؛ چه از سوی نیروهای وابسته به حکومت و چه از سوی دیگر پناه‌جویان در درگیری‌هایی که میان آن‌ها رخ می‌دهد. در همان سال ۲۰۱۳ پلیس محلی پاپوآ گینه‌نو به همراه افرادی بومی به بازداشتگاه مانوس حمله کردند و پناه‌جویان را مورد ضرب و شتم قرار دادند. در این درگیری‌ها بود که رضا براتی، پناه‌جوی ۲۳ ساله ایرانی جان خود را از دست داد. در همان سالی که حزب کارگر در استرالیا شکست خود و دولتی «مهاجرستیز» روی کار آمد.

در ماه فوریه ۲۰۱۹ اما مجلس نمایندگان استرالیا قانونی تصویب کرد که طی آن انتقال پناه‌جویان بیمار را از کمپ‌های پناه‌جویی خارج از استرالیا به داخل کشور تسهیل می‌کرد. این نخستین بار از سال ۱۹۹۲ بود که دولت استرالیا در رای‌گیری برای قانونی کلیدی از مجلس این کشور شکست خورد. اما این شکست باعث نشد که دولت راست‌گرای استرالیا ساکت بنشیند و در پی همین قانون، دستور داد که کمپ بسته‌شده در جزیره کریسمس، بازگشایی شود.

بوچانی در پی تصویب این قانون در توییتر خود نوشته بود: «این یک لحظه تاریخی برای تمامی پناه‌جویان حاضر در جزیره مانوس و کمپ نارو به شمار می‌رود. اکنون بسیاری از مردم از این‌که به خدمات پزشکی دسترسی پیدا می‌کنند، خوشحال هستند. بالاخره پارلمان استرالیا به انسانیت رای داد.»

اما این خوشحالی‌ها دوام چندانی برای پناه‌جویان زندانی در جزیره مانوس نداشت. ماه می سال جاری، در پی انتخابات استرالیا بار دیگر حزب کارگر که وعده داده بود شرایط پناه‌جویان را بهبود می‌بخشد، شکست خورد و دولت لیبرال حاکم، بار دیگر قدرت را در دست گرفت. انتشار این خبر، التهاب شدیدی در کمپ‌های پناه‌جویی وابسته به استرالیا ایجاد کرد که باعث شد بیش از ده پناه‌جو اقدام به خودکشی کنند.

بوچانی در واکنش به نتیجه انتخابات در توییترش نوشت: «زندگی ما وابسته به این انتخابات بود.»

سرنوشت این پناه‌جویان با روی کار آمدن دوباره دولتی مهاجرستیز هنوز چشم‌انداز مشخصی ندارد. برخی اقدام به خودسوزی کردند و برخی طناب دار آویختند. روایت‌هایی «حماسی» که در کتاب بهروز بوچانی به شعرهایی ادبی تبدیل شده است.

هیات قضات و داوران آخرین جایزه‌ای که تاکنون بوچانی از آن خود کرده است، «رفیقی نیست جز کوهستان» را چنین توصیف کرده‌اند: «شاعرانه و حماسی، غرق در سنت‌های فرهنگ پارسی و همچنین قصه‌گویی قانع‌کننده.»

روزنامه مورنینگ هرالد سیدنی به نقل از بوچانی نوشته است: «روزی خواهد رسید که تاریخ این نسل را و همه ما را، در این دوران تلخ و سخت تاریخ استرالیا، به قضاوت خواهد نشست.»

شما هم می‌توانید خاطرات، مشاهدات و تجربیات خود از قاچاق انسان، پناهندگی و مهاجرت به اشتراک بگذارید. اگر از مسئولان دولتی یا افراد حقیقی و حقوقی که حق شما را ضایع کرده‌اند و یا مرتکب خلاف شده‌اند شکایت دارید، لطفاً شکایت‌های خود را با بخش حقوقی ایران وایر با این ایمیل به اشتراک بگذارید: [email protected]

 

مطالب مرتبط:

پناه‎جویان ایرانی در جزیره مانوس؛ قصه یك فیلم

بهروز بوچانی، روزنامه نگار پناه جوی ایرانی برنده ارزشمندترین جایزه ادبی استرالیا شد