فرامرز داور
«محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران فتوای آیت‌الله «علی خامنه‌ای» را درباره حرام بودن تولید، نگهداری و استفاده از سلاح اتمی همراه اظهارات او در توییتر خود منتشر کرده و گفته مطابق این فتوا، جمهوری اسلامی ایران ساخت سلاح اتمی را اقدامی اخلاقی و دینی نمی‌داند و چنین هدفی در برنامه‌های خود ندارد.
آیت‌الله علی خامنه‌ای تاکنون چندین بار در سخنرانی‌های خود سلاح اتمی را حرام خوانده و گفته استفاده از آن را جایز نمی‌داند.
فتوا به معنی اعلام بیان دستور خداوند به‌وسیله فقیه است. فتوای آیت‌الله خامنه‌ای درباره حرام بودن سلاح اتمی، تاکنون از سوی جامعه جهانی به‌عنوان مبنای قطعی تعهد ایران برای خودداری از ساخت سلاح اتمی موردقبول و اعتماد کامل قرار نگرفته است.
مهم‌ترین دلیل این وضعیت این است که یک دستور دینی غیرقابل تغییر نیست و بنا به شرایط می‌توان در آن تجدیدنظر کرد. اصلی به نام «مصلحت نظام اسلامی» در ایران وجود دارد که هر اقدامی را ولو مخالف شرع اسلام و قانون اساسی در صورت نیاز، امکان‌پذیر می‌کند.
به‌جز تغییرپذیر بودن فتوا، پیروی از آن برای همه مسلمان واجب نیست. هرچند آیت‌الله خامنه‌ای ولی‌فقیه و قدرتمندترین فرد دینی و سیاسی در جمهوری اسلامی ایران است اما بر اساس سنت شیعی، پیروی از دستورات دینی‌اش برای کسانی که او را به‌عنوان مرجع تقلید خود انتخاب نکرده باشند، ضروری نیست.
به‌بیان‌دیگر فتوا یا دستور دینی آیت‌الله خامنه‌ای در حرام بودن سلاح اتمی، صرفا برای کسانی ایجاد تعهد می‌کند که او را مرجع تقلید خود می‌دانند.
ممکن است از دید کارگزاران و مقام‌های جمهوری اسلامی، دستور دینی آیت‌الله خامنه‌ای به‌عنوان حکم حکومتی تلقی شود و اطاعت از آن برای همه نظام چه آیت‌الله خامنه‌ای مرجع تقلیدشان باشد چه نباشد، واجب باشد.
در این صورت، فتوای آقای خامنه‌ای در زمان حیات او به‌عنوان ولی‌فقیه و مرجعیت تقلید برای پیروان وی لازم است و پس از درگذشت او ضرورتا معتبر نیست. ممکن است که حتی ولی‌فقیه بعدی، نظر فقهی متفاوتی از او درباره سلاح اتمی داشته باشد.
در فقه شیعه، وقتی فرد مسلمان نظر فقهی اسلام درباره موضوعی را نداند یا درباره آن شک داشته باشد، آن را با مرجع تقلید خود یا یک مجتهد در میان می‌گذارد و اصطلاحا «استفتا» می‌کند و مجتهد هم پاسخ او را در قالب «فتوا» می‌دهد. ولی‌فقیه در ساختار حکومت اسلامی ایران چنین کارکردی برای کل حکومت دارد. مراجع تقلید و صاحبان فتوا درباره مسایل واحد نظرات مختلفی دارند.
درحالی‌که آیت‌الله خامنه‌ای سلاح هسته‌ای را حرام اعلام کرده، در همسایگی ایران، کشور مسلمان پاکستان دارای بمب اتمی است و رهبران مذهبی آن اصلا تولید، نگهداری و استفاده از بمب اتمی را حرام نمی‌دانند. دور از انتظار و منتفی نیست که ولی‌فقیه بعدی ایران از این دیدگاه نظری نزدیک به پاکستان داشته باشد.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که مرجع رسمی و فنی جهانی است اعلام کرده که هیچ‌گونه مدرکی دال بر انحراف ایران به‌سوی ساخت سلاح اتمی نداشته است اما درعین‌حال فتوای آیت‌الله خامنه‌ای را هم مانع دایمی خودداری ایران از ساخت سلاح نمی‌داند و برای اطمینان از غیرنظامی ماندن برنامه‌های اتمی ایران، بازرسی و نظارت مدام بر آن را موثرترین روش می‌داند.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
ثبت نظر