جزیره صد ساله‌های خوشحال؛ راز سلامتی و طول عمر ساکنان ایکاریا چیست؟

مینو علوی

در دنیای امروز، پژوهش‌های زیادی درباره جزییات زندگی انجام می‌شود که گاه نتایج اعجاب‌آوری دارند؛ مثلا با تغییر رژیم غذایی یا عادت خواب و یا حتی انجام یک ورزش کوچک، ممکن است بتوانیم جلوی نفوذ یک بیماری سخت را در بدن‌ خود بگیریم. «ایران‌وایر» در سلسله مطالبی با عنوان «سلامت روح و جسم»، به همین جزییات و تغییرات کوچک و قابل دسترس می‌پردازد که روی کیفیت زندگی تاثیرات شگرف دارند.

***

در شرق یونان، در دل دریای اژه، جزیره‌ای است که مردمانش عمرهای بالای صد سال را با تن سلامت سپری می‌کنند. راز سلامتی و طول عمر مردمان جزیره «ایکاریا» حالا موضوع پژوهش دو دانشگاه در آتن است. 

همه اجداد «آلکوس پیکاراس» بالای صد سال زندگی کرده‌اند. او یکی از اهالی جزیره ایکاریا است که همه پدربزرگ و مادربزرگ‌هایش تا چند نسل قبل در این جزیره به دنیا آمده و زندگی کرده‌اند. عمه‌اش «دسپوینو»، وقتی درگذشت ۱۲۵ سال داشت. آلکوس به خبرنگار «نیولایف» می‌گوید که اگر دو روز زودتر آمده بود، آن یکی عمه‌اش که ۱۰۷ سال عمر کرد و دو روز پیش در کنار خانواده‌اش مرد را هم می‌دید.» 

بنا بر آخرین سرشماری که در جزیره ایکاریا انجام شده، بیش از یک سوم مردم این جزیره ۹۰ سال و بیشتر عمر می‌کنند. در سال ۲۰۰۱، نیز یک بررسی جمعیت‌شناختی نشان داده بود که در بخش شمال و شمال شرقی این جزیره، از ۸۰۰ نفری که اهل و ساکن آن بوده‌اند، ۳۳ نفر بالای ۹۰ سال عمر کرده‌اند. همچنین در بخش جنوبی و جنوب غربی، با این‌که تعداد نودساله‌ها و صدساله‌ها کمتر است، از حدود ۶۰۰ نفری که اهل این بخش جزیره بوده‌اند، ۲۵ نفر بالای ۹۰ سال بوده‌اند.

این طول عمر باورنکردنی که البته به‌همراه جوانی چهره و چالاکی بدن همراه است، مدت‌هاست که موضوع پژوهش دانشمندان در دانشگاه ملی آتن و دانشگاه «هاروکاپیو» در آتن است. آن‌ها نام این تحقیق را «مطالعه ایکاریا» گذاشته‌اند و قصد دارند، دلیل یا دلایل طول‌عمر و جوان ماندن و چالاکی اهالی این جزیره را دریابند.

تیم تحقیقاتی مطالعه ایکاریا، شامل متخصصان قلب و عروق و پزشکان عمومی آموزش دیده‌ای است که هر از گاهی برای ویزیت ساکنان جزیره به آن‌جا مسافرت می‌کنند و شرایط سلامت قلب و سلامت عمومی ساکنان دائمی این جزیره را که در رده سنی سی سال تا هر سنی که عمرشان قد بدهد هستند، می‌سنجند.

 

قهوه، سکس و صدساله‌های شاد

مهم‌ترین دستاورد دانشمندان در مطالعه ایکاریا، دست‌یابی به اطلاعاتی جامع و کامل درباره سبک زندگی ساکنان دائمی ایکاریا بوده است. دانشمندان بر این باورند که احتمالا غذاهایی که اهالی ایکاریا می‌خورند، نوشیدنی‌هایی که می‌نوشند و فعالیت بدنی روزانه آن‌ها مهم‌ترین دلیل عمر طولانی آن‌هاست.

آن‌گونه که دکتر «کریستودولوس استفانادیس»، از محققان اصلی این پژوهش و استاد کاردیولوژی دانشگاه ملی آتن به «نیولایف» می‌گوید، رژیم غذایی مردم ایکاریا، نمونه مثال‌زدنی از یک رژیم غذایی مدیترانه‌ای است که امروزه برای پیشگیری و درمان بسیاری از بیمار‌ی‌های مزمن مرتبط با سبک زندگی تجویز می‌شود. 

او ادامه می‌دهد: «این یعنی، هفته‌ای چهار تا پنج بار پخت غذا در روغن زیتون، میوه و سبزیجات و نان‌های سبوس‌دار به‌وفور، ماهی دو بار در هفته و گوشت قرمز یک بار و البته یک فنجان قهوه یا یک لیوان کوچک شراب در پایان روز.»

به گفته دکتر استفانادیس، ۸۵ درصد اهالی جزیره ایکاریا، به صورت روزانه، فعالیت بدنی متوسط دارند. آن‌ها یا کشاورزند یا به‌مدت طولانی پیاده‌روی می‌کنند. حداقل نیمی از جمعیت جزیره، به‌دلایل مذهبی برخی اوقات روزه می‌گیرند و برای مدت طولانی و حداقل چند بار در سال از خوردن گوشت و لبنیات خودداری می‌کنند. 

این استاد دانشگاه ملی آتن همچنین می‌گوید که اغلب اهالی ایکاریا، چرت بعدازظهر دارند، افسردگی تقریبا در این جزیره جایی ندارد و حدود نیمی از جمعیت ۶۵ تا ۹۹ ساله ایکاریا می‌گویند که زندگی جنسی آن‌ها به‌خوبی پیش می‌رود و مشکلی از بابت آن ندارند.

به باور دکتر استفانادیس، روابط خانوادگی و دوستانه قوی، بی‌محلی به پول و مشارکت از دل و جان در جشن‌های مذهبی «پانیگیریا»، از دیگر دلایل راه نداشتن افسردگی در ایکاریاست. جشن‌های پانیگیریا، سلسله جشن‌های مذهبی مسیحیان ارتدوکس است که در تمام طول سال پخش شده و به‌دلیل شادی و پایکوبی که در این جشن‌ها انجام می‌شود، اروپاییان سعی می‌کنند در این روزها به یونان سفر کنند.

 

راز طول عمر در سنگ‌های گرانیتی است؟

دکتر استفانادیس و همکاران او معتقدند که فقط سبک زندگی اهالی ایکاریا نیست که معجزه آفریده است. آن‌ها بر این باورند که احتمالا سنگ‌های گرانیتی که بخش شمالی جزیره از آن ساخته شده و اشعه‌های گامایی که از این سنگ‌ها ساطع می‌شوند، چون دوز محدودی دارند، مانع بروز بسیاری از سرطان ها در مردم این جزیره می‌شوند.

به اعتقاد دکتر استفانادیس، مقدار اشعه گامایی که در طول یک سال از سنگ‌های گرانیتی این جزیره ساطع می‌شود، به اندازه یک بار اشعه‌ای ایکسی است که در یک عکس‌برداری رادیولوژی بدن ما آن را جذب می‌کند و بنابراین جزیی است. 

او همچنین در این باره می‌گوید: «این موضوع را که احتمالا اشعه گامای ساطع شده از سنگ‌های جزیره، یکی از دلایل طول عمر مردم ایکاریاست را ما از اختلاف تعداد افراد ۹۰ سال به بالای بخش شمالی و بخش جنوبی جزیره متوجه شدیم.»

استفانادیس ادامه می‌دهد: «در بخش شمالی جزیره که سنگ‌ها گرانیتی هستند، تعداد افراد ۹۰ سال به بالا، نسبت به بخش جنوبی که سنگ‌ها آهکی هستند، به‌طرز چشمگیری بیشتری است. ولی ما برای این‌که این موضوع را اعلام کنیم، نیاز به تحقیقات و شواهد بیشتری داریم.»

او در پایان می‌گوید: «بنابراین پیش از آن‌که خود را غرق اشعه گاما کنیم، باید به‌خاطر داشته باشیم که سبک زندگی سالم، فعال و شاد ساکنان این جزیره، نقش بسیار بزرگی در جوان ماندن و عمر طولانی ساکنان آن دارد؛ چیزی که همه ما باید یاد بگیریم و در زندگی خود به کار ببندیم.»