سرطان با عقبگرد سلول‌ها به شرايط دوران جنينی رخ می‌دهد

افزايش موارد ابتلا به سرطان در سال‌های اخير در جهان باعث شده تا مطالعات در زمينه اين عارضه نيز گسترش بيشتری پيدا کند. از جمله جديدترين

با انتشار گزارشی در نشريه ساينس می‌گويند سلول‌های سرطانی به دليل تغييرات ژنتيکی به موقعيت سلول‌های بنيادی عقبگرد می‌کنند و در نتيجه اين امکان را می‌يابند که بصورت يک سلول نوپا بسرعت تکثير شوند.

سوال اصلی مطالعه اين بود که چرا سلول‌هايی که دچار تغييرات ژنتيکی شبيه به سلول‌های سرطانی می‌شوند تا مدت‌های طولانی بصورت سلول‌های سرطانی تکثير نمی‌شوند؟ در واقع آنچه پژوهشگران به آن علاقمند بودند يافتن دليل فاصله زمانی ميان ظهور علائم سرطانی شدن سلول‌ها و شروع مرحله تکثير اين سلول‌ها بود.

پژوهشگران می‌گويند آنچه آن‌ها يافته‌اند مربوط به فعال شدن يک مجموعه از ژن‌هاست که وظيفه آن‌ها جلوگيری از رشد بی‌رويه سلول‌ها و تبديل شدن آن‌ها به تومورهای سرطانی‌ست. آزمايش‌های مربوط به اين مطالعه بر روی گونه‌ای ماهی آزمايشگاهی انجام شده که به اسم گورخرماهی شناخته می‌شوند. گورخرماهی که نام علمی

Danio rerioست بر روی سطح پوست خود خطوط موازی تيره رنگی دارد که به دليل شباهت آن‌ها با خطوط بدن گورخرها نام عاميانه خود را از اين پستاندار گرفته است.

دستکاری ژنتيکی گورخرماهی‌ها بصورتی انجام شد که در سلول‌های آن‌ها ژن سرطانیBRAFV600E  که در سلول‌های سرطانی انسان وجود دارد قرار داده شود. همزمان ژن p53 که مسئول جلوگيری از رشد تومور‌های سرطانی‌ست نيز در خزانه ژنی ماهی‌ها از کار انداخته شد. پژوهشگران با ايجاد تغييرات در ژنی به نام کرستين (crestin) توانستند سلول‌ها را به حالتی درآورند که بمحض فعال شدن ژن‌های سرطانی بتوان سلول‌ها را از طريق تغيير رنگ توسط ميکروسکوپ‌های با نور فلورسنت سبز رديابی کرد. ژن کرستين در خزانه ژنی سلول‌های دستگاه عصبی وجود دارد و در فعاليت آن مربوط به تکثير سلولی در دوران جنينی‌ست.

پژوهشگران در گزارشی که منتشر کرده‌اند می‌نويسند آنچه در سلول‌های سرطانی گورخرماهی رخ ‌داد فعال شدن ژن کرستين در زمانی بود که ماهی نيازی به تکثير سلولی برای تکميل اندام‌های خود نداشت اما با اينحال سلول‌های سرطانی شده بدون نياز به ساخت و تکميل اندام‌های ماهی شروع به توليد اين اندام‌ها می‌کردند. چنين حالتی فقط زمانی رخ می‌دهد که گورخرماهی در دوران جنينی خود قرار دارد.

گزارش می‌گويد اين رشد سلولی غيرعادی در گورخرماهی مشابه با بروز سرطان ملانوما در انسان است. در سرطان ملانوما سلول‌ها بدون اين که نيازی به تکثير داشته باشند شروع به تکثير شدن می‌کنند و اين نقطه شروع سرطان است. ملانوما نوعی سرطان پوست است که در آن سلول‌های رنگدانه‌دار که به نام ملانوسيت شناخته می‌شوند بصورت بی‌رويه تکثير می‌شوند. اين نوع از سرطان در زنان بر روی پوست پا و در مردان در پوست پشت کمر رخ می‌دهد.

پژوهشگران موسسه پزشکی هيوز در گزارش خود می‌نويسند که از يک ميليون سلول معمولی ممکن است ده‌ها يا صدها سلول دچار چنين تغيير ژنتيکی شوند ولی همين تعداد سلول پس از تکثير بی‌رويه و سريع به توده‌ای سرطانی بدل می‌شوند که می‌تواند با آلوده کردن نقاط ديگر بدن به گسترش سرطان در بدن افراد منجر شود.

يافته تازه می‌تواند در ايجاد روش‌های تازه برای دستکاری ژنتيکی سلول‌های سرطانی و بازگرداندن توانایی از دست رفته متوقف کردن تکثير سلولی به آن‌ها موثر باشد.