مغز بزرگ‌تر با دستگاه ايمنی ضعيف‌تر همراه است

بزرگی مغز در جانداران متفاوت يکی از مشخصاتی‌ست که آن‌ها را در گروه ابتدايی يا پيشرفته قرار می‌دهد. در انسان سالم نيز مغز بزرگ‌تر نشانه

نتايج يک مطالعه جديد نشان می‌دهد بزرگ بودن مغز می‌تواند نشانه‌ای باشد از ضعف دستگاه ايمنی.   

پژوهشگران دانشگاه‌های استکهلم و وين با پرورش و مطالعه دو گروه از ماهی‌های گوپی که دارای مغزهای کوچک و بزرگ بودند دريافته‌اند اگرچه مغز ماهی‌های بزرگ‌تر از شبکه عصبی وسيع‌تری برخوردار است اما همزمان دستگاه ايمنی آن‌ها ضعيف‌تر از ماهی‌های با مغز کوچک‌تر عمل می‌کند. بنابراين ماهی‌های با مغز بزرگ‌تر از بخت کمتری برای بقا برخوردارند.

مبنای مطالعه جديد بر اين اصل

اعضای بدن که تحت تاثير چنین سير تکاملی قرار می‌گيرد شبکه عصبی مغز است که توسعه يافتگی آن موجب افزايش حجم مغز می‌شود.

مغز يکی از مصرف کنندگان بزرگ انرژی بدن است و در نتيجه هر چه اندازه این عضو در يک جاندار نظیر انسان بزرگ‌تر باشد عضلات، بافت چربی و روده‌ها سهم کمتری از انرژی موجود در بدن دريافت می‌کنند. همین تفاوت بزرگ باعث شده تا اندازه روده‌های انسان نسبت به ساير جانداران نزديک‌تر به گونه انسان نظیر گونه‌های مختلف ميمون‌ها کمتر باشد. از جنبه زيستی به چنين شرايطی مبادله يا تهاتر انرژی (Trade-off) می‌گويند. مطالعات قبلی نشان داده بودند تهاتر انرژی ميان مغز و روده ماهی گوپی وجود دارد و هر چه مغز اين گونه از ماهی بزرگ‌تر می‌شود اندازه روده‌ها کاهش می‌يابد. پژوهشگران در گزارش خود می‌نويسند همين تهاتر در مورد حجم مغز و توسعه يافتگی دستگاه ايمنی نيز وجود دارد.

روشی که در اين آزمون انتخاب شد مقايسه پاسخ ايمنی پوست ماهی‌ها نسبت به محرک‌ها بود. اين پاسخ شامل تورم پوستی و بهبود ناحيه ملتهب بود. آنچه در جريان آزمايش دو گروه ماهی گوپی با اندازه‌های متفاوت مغز به دست آمد نشان می‌داد ماهی‌هايی که مغز کوچک‌تری داشتند از جنبه پوستی پاسخ ايمنی قوی‌تری نسبت به ماهی‌های با مغز بزرگ‌تر نشان می‌دادند.

بيش از يک دهه پيش نيز مطالعه مشابهی در مورد اندازه مغز پرندگان انجام شده بود. پژوهشگران دانشگاه فرايبورگ در سوئيس در گزارشی که در سال 2003 منتشر شد نشان داده بودند که هر چه مغز پرندگان بزرگ‌تر باشد تعداد بيشتری انگل بر روی پوست آن‌ها وجود دارد و پوست به صدمه حاصل از انگل‌ها پاسخ التهابی مناسب نمی‌دهد. نه تنها پاسخ ايمنی بدن بلکه موضوع رفتارشناسی جانوران و اندازه مغز آن‌ها در دو دهه گذشته موضوع کاوش‌های علمی بوده است که از جمله آن‌ها می‌توان به  گزارشی که پژوهشگران دانشگاه اموری در اوايل دهه 2000 ميلادی اشاره کرد که در آن اندازه مغز جوندگان و شیوه‌های جفت يابی آن‌ها مورد توجه قرار گرفته بود.

گزارش مشترک زيست شناسان هلندی و اتريشی نشان می‌دهد تفاوتی ميان اندازه مغز و پاسخ ايمنی در ماهی نر و ماده وجود ندارد، با اينحال، ماهی‌های ماده با مغز کوچک‌تر از توانايی يادگيری بهتری نسبت به ماهی‌های نر برخوردارند.