ایران سکولار؛ سال ۱۴۲۹/ تبعیض هایی که پس از حذف قوانین "ضدبهایی" هم رفع نمی شوند

یکشنبه ۲۲ خرداد ۱۴۲۹/ ۱۲ ژوئن ۲۰۵۰

بیش از شروع جلسه هیأت دولت، حاضران در جلسه اطراف وزرای کشور و اطلاعات را گرفته اند و در مورد اتفاقات هفته پیش پرس و جو می کنند. رئیس جمهور که وارد می شود مدتی طول می کشد تا همه سر جای خودشان برگردند.

آقای امینی می گوید: "می دانم که همه خانم ها و آقایان نگرانند اما اجازه بدهید سر قرار قبلی مان بمانیم و عمده بحث های امنیتی را به شورای عالی امنیت ملی واگذار کنیم. کلی موضوع بلاتکلیف داریم که در نوبت بررسی هستند."

اولین دستور جلسه، وضعیت ایرانیان بهایی در شرایط جدید کشور است. آقای بحرینی وزیر دادگستری در گزارشی که برای هیات دولت تهیه کرده، مجموعه ای از تبعیض های قانونی مستقیم و غیر مستقیم علیه بهاییان در زمان حکومت سابق را فهرست کرده که بعضی هایشان را من خودم برای اولین بار است که می شنوم. تعداد قوانین و بخشنامه های مرتبط به قدری زیاد است که با وجود گذشت ۵ ماه از تغییر حکومت در ایران، هنوز همه آنها لغو نشده اند.

یکی از نخستین کارهایی که بعد از تغییر حکومت به ابتکار شخص آقای بحرینی صورت گرفت، تشکیل کار-گروهی در این وزارتخانه برای شناسایی قوانین تبعیض آمیز در زمینه های مختلف بود. این کار-گروه با دعوت از جمعی از برجسته ترین اساتید حقوق ایران، به طور فشرده به تهیه اصلاحیه هایی بر قوانین تبعیض آمیز و پیشنهاد اصلاحات به هیات وزیران پرداخته است که تا زمان تشکیل مجلس، به طور اضطراری وظیفه وضع قوانین موقت را هم بر عهده دارد.

به گفته آقای بحرینی فرآیند طبیعی تهیه اصلاحیه های قانونی و تصویبشان در کابینه ایجاب می کند که تا وقتی کار اصلاح سرتاسر یک قانون مشخص تمام نشده، نتوان به سراغ قانون بعدی رفت و در نتیجه، هنوز فرصت بازنگری مجموعه ای از قوانین تبعیض آمیز گذشته – از جمله برخی قوانین مرتبط با بهایی ها – ایجاد نشده است. مثلا اگر چه قوانینی که بهایی ها را از حق دادرسی قضایی منصفانه، تحصیل در دانشگاه ها یا به عهده گرفتن پشت های سیاسی محروم می کردند لغو شده اند، اما در کار-گروه تشکیل شده در وزارت دادگستری هنوز نوبت به بررسی قوانین استخدامی نرسیده که در آنها، به صراحت حق استخدام در ادارات دولتی و موسسات عمومی از بهاییان گرفته شده است.

آقای بهادری وزیر صنایع، که خودش بهایی است، در ادامهً صحبت وزیر دادگستری توضیح می دهد این وضعیت به آن معنی خواهد بود که اگر همین امروز یک بهایی برای استخدام شدن به وزارتخانه صنایع بیاید، قانوناً امکان استخدام او وجود ندارد. آقای بهادری همچنین به جنبه های پیچیده تری از دهه ها اعمال تبعیض علیه بهاییان هم اشاره می کند که کمتر مورد توجه قرار گرفته است. او به عنوان نمونه ای از این تبعیض ها، به "تاثیرات غیرمستقیم" سلب حق تحصیل در دانشگاه ها اشاره می کند که به گفته او باعث شده تا بسیاری از جوانان بهایی ساکن ایران به خاطر نداشتن مدرک تحصیلی، حتی در صورت اصلاح قوانین هم به راحتی نتوانند کار به دست بیاورند.

در دوره جمهوری اسلامی، بسیاری از بهاییان برای تحصیل به کشورهای غربی رفتند و درصد کمی از فرزندان خانواده های بهایی هم با اعلام نکردن مذهب خود در فرم های ثبت نام کنکور، وارد دانشگاه های داخلی شدند. با وجود این بقیه جوانان بهایی، که اکثریت را تشکیل می دهند، به خاطر ممنوعیت "تقیه" در آیین بهایی، مذهب خود را اعلام کرده و درنتیجه، جلوی ورودشان به دانشگاه گرفته شده است. البته بسیاری از بهایی های مقیم کشور، با شرکت در برنامه های تحصیلی آنلاین در دانشگاه های اینترنتی بهاییان، موفق به اخذ مدارک دانشگاهی مجازی شده اند. اما مدارک دانشگاه های مجازی در هنگام استخدام، مورد قبول اکثر موسسات عمومی و خصوصی نیستند. آقای بهادری محدودیت دسترسی بهاییان به سیستم رسمی آموزش عالی در طی دهه های گذشته را عاملی می داند که باعث می شود تا حتی بعد از لغو تمام قوانین استخدامی تبعیض آمیز، کماکان جوانان بهایی مقیم ایران برای پیدا کردن شغل، در شرایط مساوی با سایرین قرار نداشته باشند.

آقای بحرینی وزیر دادگستری با تایید حرف وزیر صنایع می گوید مثالی که زده شد، نمونه ای است که نشان می دهد رفع قوانین تبعیض آمیز، باید با مجموعه ای از اقدامات مکمل در زمینه های دیگر همراه باشد.  وی به عنوان نمونه می گوید در مورد مشکل مشخصی که مطرح شد، شاید یک راه حل این باشد که وزارت علوم برای فارغ التحصیلان دانشگاه های اینترنتی بهاییان آزمونی برگزار کند تا اگر سطح علمی مناسبی داشتند، مدرکشان ارزشیابی و معتبر شود.

رئیس جمهور تاکید می کند که اگرچه چنین راه حل هایی در حیطه موضوعات حقوقی نیستند و به راه حل های اجرایی نیاز دارند، اما خوب است که کار-گروه وزارت دادگستری، در مواقع لزوم در گزارش هایش پیشنهادهای مشخصی را هم به وزارتخانه های دیگر ارائه کند.

در پایان جلسه کابینه، آقای امینی از وزرای کشور و اطلاعات می خواهد کمی بیشتر بمانند تا قبل از جلسه فردای شورای عالی امنیت ملی، او را حضورا در جریان آخرین تحولات امنیتی قرار بدهند. بمب گذاری های موفق و ناموفق هفته پیش، به شدت فکر رئیس جمهور را مشغول کرده است. 

برای مطالعه فصل های ۱ تا ۱۲ کتاب "ایران سکولار؛ سال ۱۴۲۹" اینجا را کلیک کنید.