آیا نوع جرم منجر به اعدام در محکومین زیر هجده سال در بخشش یا اجرای آن موثر است؟

سلام؛ خسته نباشید. یکی از خوانندگان سوال و جواب‎های شما هستم. من در زمینه حقوق بشر فعالیت می کنم و بیش تر در مورد حقوق کودکان و نوجوانان. یک سوالی از شما داشتم؛ ظاهرا «قانون مجازات اسلامی» جدید اعدام نوجوانان زیر 18 سال را ممنوع کرده است اما در برخی گزارش ها می بینیم که نوجوان زیر 18 سال اعدام می شود و در برخی موارد هم خبر می رسد که محکوم به اعدام زیر 18 سال از اعدام نجات پیدا کرده است. می خواستم در این مورد توضیح دهید. آیا نوع جرم نوجوان زیر 18 سال فرق می کند؟ چرا بعضی ها بخشیده می شوند اما بعضی ها اعدام می شوند؟

سلام؛ خدمت‎تان عرض شود که در قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 تدابیری برای رهایی افراد زیر 18 سال از مجازات اعدام پیش بینی شد. بر اساس ماده 91 این قانون، در جرایم موجب حد يا قصاص، هرگاه افراد بالغ كم تر از 18 سال ماهيت جرم انجام ‌شده و يا حرمت آن را درک نکنند و يا در رشد و کمال عقل آن ها شبهه وجود داشته باشد، حسب مورد، با توجه به سن آن ها، به مجازات‌های پيش‌بينی شده در اين فصل محکوم می‌شوند. تبصره این ماده تاکید می کند دادگاه برای تشخيص رشد و کمال عقل (متهم) می‌تواند نظر پزشکی قانونی را استعلام يا از هر طريق ديگر که مقتضی بداند، استفاده کند.همان طور که در این ماده آمده، شرط رهایی محکوم زیر 18 سال از اعدام، شبهه در کمال عقل او و یا ندانستن حرمت عمل ارتکابی است. برای تشخیص این امر هم معمولا دادگاه از پزشکی قانونی استعلام می کند که آیا محکوم به اعدام در زمان ارتکاب جرم رشد عقلی داشته است یا خیر؟ هم‏چنین با توجه به اوضاع و احوال ارتکاب جرم تصمیم گیری می کند.  بنابراین، قانون مطلقا نگفته است که کودکان و نوجوانان زیر 18 سال اعدام نمی شوند بلکه آن را مشروط کرده است. به همین دلیل، برخی از این افراد از اعدام نجات پیدا می کنند و برخی متاسفانه اعدام می شوند. به عبارتی، این قاضی است که تشخیص می دهد آیا نوجوان زیر 18 سال باید اعدام بشود یا نه.