آیدا قجر:
دوربین صف پناهجویان را مقابل اداره پلیس مهاجرت نشان می‌دهد. صدای همهمه و اعتراض شنیده می‌شود. ناگهان پلیس از بالای پله‌ها به سمت پناهجویی برمی‌گردد که معترض است، دستش را روی اسپری گاز فلفل فشار می‌دهد و صدای پناهجویی ایرانی شنیده می‌شود که از سوختن چشمانش فریاد می‌زند.
بارها پناهجویان ایرانی از رفتار پلیس ترکیه خبر داده بودند؛ رفتارهای تحقیرکننده و توهین‌آمیز. ولی حالا دوربین یکی از آنها خشونت پلیس ترکیه در قبال پناهجویان را نشانه رفته است. حرکتی که باعث شد توجه مدیاهای جریان اصلی هم به این مساله جلب شود. و اتفاقی که حالا باعث شده پناهجویان ایرانی بار دیگر طوفانی توییتری به راه بیاندازند؛ چهارشنبه ششم مارس، ساعت ۹.۳۰ شب به وقت ایران. آنها از کاربران شبکه‌های اجتماعی خواسته‌اند تا در حمایت از حقوق و خواسته‌هایشان همراه شوند.
اواسط فوریه بود که گروهی از پناهجویان ایرانی ساکن ترکیه نخستین طوفان توییتری خود را برپا کردند. آنها با هشتگ‌های «#IranianRefugeesInTurkey» (مهاجران ایرانی در ترکیه) و«#Resettlement4Iranian» (اسکان مجدد برای ایرانیان) از تجربیات خود نوشتند. مهم‌ترین خواسته آنها رسیدگی به پرونده‌هایشان در سازمان ملل و در اداره مهاجرت ترکیه بود. حالا قرار است در واکنش به ویدیویی که از خشونت پلیس ترکیه منتشر شده است، بار دیگر در توییتر و شبکه‌های اجتماعی حضور پیدا کنند. آنها عزم‌شان را برای جلب توجه جهانی به نابسامانی وضعیت پناهجویی‌شان جزم کرده‌اند.
پلیس ترکیه اعلام کرده است که پلیس خاطی فعلا از فعالیت خود تعلیق شده است. اما این برخورد تنها یکی از مواردی است که سال‌هاست در خصوص پناهجویان ترکیه در حال وقوع است. پناهجویان ایرانی اما می‌گویند در کنار تمام این رفتارهایی که «نژادپرستانه» تعریفش می‌کنند، همچنان خواسته‌های آنها پابرجاست.
تنها در چند نمونه، می‌توان بخشی از مشکلات آنها را در ترکیه مرور کرد. پناهجویان در ترکیه برای خارج شدن از شهر محل زندگی‌شان نیاز به اجازه پلیس دارند. اجازه‌ای که به راحتی به دست نمی‌آید. حتی در خصوص مسایل پزشکی. به عنوان مثال زنی ایرانی با داشتن دو فرزند بیمار و نیازمند به مراقبت‌های ویژه پزشکی، بعد از ماه‌ها تلاش و دوندگی توانسته است تنها برای یک ماه اجازه اقامت در آنکارا را به دست آورد. اما موعد رسیدگی پزشکی به پرونده فرزندانش توسط بیمارستان دو ماه و نیم بعد صادر شده است.
از سوی دیگر پناهجویان اجازه کار در ترکیه را ندارند. تنها در صورتی برایشان اجازه کار صادر می‌شود که کمپانی یا شرکتی که در آن مشغول به فعالیت می‌شوند، درخواست استخدام آنها را صادر کند. پناهجویان ایرانی در الویت این انتخاب نیستند و مثل بسیاری دیگر از پناهجویان یا به کارهای سیاه مشغول می‌شوند یا خانواده‌هایشان از ایران یا دیگر کشورها آنها را تامین مالی می‌کنند. مساله‌ای که البته به منبع درآمد کشورهایی مثل ترکیه، یونان یا ایتالیا هم تبدیل شده است. یعنی سه دهلیز اصلی ورود به اروپای غربی که حالا بنا به توافق اتحادیه اروپا، قرار است پناهجویان را در خود نگه دارند. در اوایل تابستان سال گذشته بود که سران کشورهای اروپایی بودجه پناهجوپذیری این سه کشور را افزایش دادند و یونان را نیز مجددا وارد قانون دوبلین کردند. به تصویب آنها هیچ پناهجویی حق تعیین مقصد را ندارد.
از سوی دیگر از اواخر تابستان سال گذشته نیز رسیدگی به امور پناهجویان از اختیار سازمان ملل خارج شد و در اختیار پلیس مهاجرت ترکیه قرار گرفت. اگرچه هدف از این اقدام سرعت بخشیدن به رسیدگی پرونده‌ها اعلام شد اما در عمل، طی ماه‌های گذشته وضعیت پناهجویان بغرنج‌تر هم شده است. بسیاری برای تمدید برگه‌های هویتی خود به مشکل برخورده‌اند و گروهی دیگر حتی به اداره‌ها راه داده نشده‌اند. بسیاری از پناهجویان هم که طی همین چند ماه به ترکیه رسیده‌اند، یا نتوانسته‌اند خود را به پلیس مهاجرت معرفی کنند یا در صورت مراجعه و قبول پرونده، موعد مصاحبه و دریافت مدارک هویتی‌شان به بیش از یک سال دیگر موکول شده است.
این در حالی‌ست که پناهجویان ایرانی بسیاری در ترکیه زندگی می‌کنند که سال‌هاست در انتظار مشخص شدن وضعیت‌شان هستند. برخی از آنها بیش از ده سال است که در شهرهای حاشیه‌ای ترکیه اسکان داده شده‌اند و اجازه تغییر محل سکونت‌شان را هم ندارند. شهرهایی که بیشتر به روستا می‌ماند. در میان آنها، فعالان مدنی، روزنامه‌نگاران، کنش‌گران سیاسی، هنرمندان و شهروندان بسیاری هستند؛ از هر قشر و طبقه اجتماعی.
در سال‌های اخیر طولانی شدن پروسه رسیدگی به پرونده‌های پناهجویان ایرانی در ترکیه تحت تاثیر دو عامل دیگر هم قرار گرفته است. جنگ‌های منطقه‌ای و رویکرد آمریکا در خصوص ایرانی‌ها. از یک‌سو هجوم پناهجویان سوری و عرب‌زبان به اروپا و از سوی دیگر دستور ترامپ مبنی بر محدودیت پذیرش ایرانی‌ها. در پی تصمیم ترامپ بسیاری از پناهجویانی که کشورهای مقصدشان بعد از سال‌ها انتظار آمریکا معرفی شده بود، از پروسه خارج شدند و همچنان منتظر تعیین کشور هستند.
از طرف دیگر هم‌مرزی با ایران، حس ناامنی را میان پناهجویان ایرانی دامن زده است. جدای از کنش‌گران سیاسی و مدنی که فراری‌های سیاسی محسوب می‌شوند، دیگر پناهجویان هم حداقل امنیت اجتماعی ندارند. برخوردهای نژادگرایانه در ترکیه، و نبود امنیت اجتماعی حتی برای شهروندان این کشور، سنتی و مذهبی بودن برخی جوامع ترک در شهرهای مختلف، خشونت‌های رفتاری بسیاری را برای آنها به همراه دارد. به عنوان نمونه جامعه ال.جی.بی.تی ایرانی ساکن ترکیه همواره از سوی جامعه ترک مورد خشونت و آزار قرار می‌گیرد. یا می‌توان به زنان ایرانی مراجعه کرد تا از آزارهای جنسی کلامی تا رفتاری روایت کنند.
معطل ماندن پرونده‌های پناهجویان ایرانی در سازمان ملل و تغییر نقش این ارگان از ارایه خدمات به صرفا مشاوره، این گروه از پناهجویان را دچار نگرانی کرده است که سال‌ها انتظار آنها طولانی‌تر شود. روندی فرسایشی که در ناامنی‌های اجتماعی و سیاسی، که می‌تواند آسیب‌های روانی برای آنها به همراه داشته باشد. زندگی‌هایی که سال‌هاست در میان انتظار، صف‌های طولانی و برخوردهای خشونت‌بار و توهین‌آمیز به نداشتن چشم‌اندازی روشن خلاصه شده است.
حالا پناهجویان ایرانی در ترکیه تصمیم گرفته‌اند که در مناسبت‌های مختلف و به شکل پیوسته از مشکلات خود در شبکه‌های اجتماعی حرف بزنند تا رسانه‌ها به حمایت‌شان بیایند و شرایطی را که بر گروه پرجمعیتی از انسان‌ها میگذرد، روایت کنند. در عین‌حال، پناهجویان ایرانی از کشورهایی مثل مالزی و یونان نیز به آنها پیوسته‌اند و درصدد هستند تا ضمن اطلاع‌رسانی از این وضعیت، توجه جهانی را به معضل پناهجویی از زبان پناهجویان جلب کنند.
شما هم می‌توانید خاطرات، مشاهدات و تجربیات خود از قاچاق انسان، پناهندگی و مهاجرت به اشتراک بگذارید. اگر از مسئولان دولتی یا افراد حقیقی و حقوقی که حق شما را ضایع کرده‌اند و یا مرتکب خلاف شده‌اند شکایت دارید، لطفاً شکایت‌های خود را با بخش حقوقی ایران وایر با این ایمیل به اشتراک بگذارید: [email protected]
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
ثبت نظر