حقوق زنان ایرانی، سوژه برتر مسابقات جهانی والیبال

صدها تن از برابری‌خوهان ایتالیایی و ایرانی مقابل استادیوم ورزشی «نلسون ماندلا»٬ محل برگزاری مسابقه والیبال ایران و روسیه در اعتراض به ممنوعیت حضور زنان ایرانی به عنوان تماشاچی در استادیوم والیبال تجمع کردند.

طاهر جعفری‌زاد، مدیر موسسه «روز ندا» که مسوول برگزاری این تجمع است٬ در این باره به ایران وایر گفت در جلسه ای با شهردار فلورانس٬ رییس و مشاور شورای شهر و مسوول ورزش از آنان خواسته که والیبالیست‌های غیر ایرانی نماد برابری جنسیتی را حین بازی بر بازوهای خود ترسیم کنند؛ زیرا تلویزیون جمهوری اسلامی نمی‌تواند با «سانسور» این اقدام حمایتی را پخش نکند.

طبق اظهارات جعفری‌زاد روز جمعه٬ ۱۸ جولای/ ۲۷ تیر ماه رییس فدراسیون والیبال ایران باید دلیل ممنوعیت حضور زنان را در استادیوم والیبال به اطلاع فدراسیون جهانی والیبال برساند. شهردار یا یکی از اعضای شهرداری فلورانس نیز «قول داده که در این جلسه علیه تبعیض جنسیتی در ایران موضع‌گیری کند. ما به آن‌ها گفتیم که اگر به قول خود پایبند نباشند٬ توسط حزب‌های اپوزیسیون داخل شهرداری فلورانس٬ نام ورزش‌گاه را تغییر خواهیم داد. در شان ماندلا نیست که نامش بر ورزش‌گاهی باشد که علیه تبعیض جنسیتی موضع‌گیری نمی‌کند».

پیش از شروع بازی‌های لیگ جهانی والیبال٬ محمود افشاردوست٬ دبیر فدراسیون والیبال ایران اعلام کرده بود که آمادگی لازم برای حضور زنان در ورزش‌گاه وجود ندارد و «زیرساخت‌های فرهنگی برای این اقدام هنوز فراهم نیست» اما زنان برابری‌خواه مساله «زیرساخت‌ها» را قبول نداشته و در بازی‌هایی که در ایران برگزار شد٬ به استادیوم‌ مراجعه کرده و پشت درهای بسته ماندند. در بازی ایران و ایتالیا نیز زنانی که به استادیوم مراجعه کرده بودند مورد رفتار خشونت‌آمیز نیروی انتظامی قرار گرفتند و تعدادی از آنان نیز بازداشت شدند.

جعفری‌زاد در گفت‌وگو با ایران وایر در باره چندین هفته فعالیت خود برای متقاعد ساختن مسوولان ایتالیایی برای موضع‌گیری علیه ممنوعیت حضور و برخورد با زنان ایرانی علاقه‌مند به تماشای والیبال گفت: «چندین بار از فدراسیون والیبال ایتالیا تقاضا کردیم که به ما وقت ملاقات دهد تا تقاضای خود را در حمایت از زنان ایرانی مطرح کنیم. از آن‌جایی که فکر کردیم ممکن است وقت را هدر دهند از سناتور ایتالیا خواستیم تا او نیز ضمن انتشار یک نامه به ما بپیوندد و علیه تبعیض جنسیتی در ایران موضع‌گیری کند. سناتور نیز به ما گفت که فدراسیون می‌خواهد وقت را تلف کند تا مسابقات تمام شود».

لودویک سونِگو٬ نماینده مجلس ایتالیا در نامه‌ای به فدریکا موگرینی٬ وزیر امور خارجه این کشور از او سوال پرسیده است: « در  صورت آگاهی از این اقدامات غیرقابل قبول آیا معتقد نیستید که دولت ایتالیا باید موضعی جدی و محکم در قبال دولت ایران داشته باشد تا از تکرار اقدامات تبعیض‌آمیز جلوگیری شود؟ آیا فکر نمی‌کنید اقدام مشابهی باید در مقابل کمیته ملی المپیک، فدراسیون جهانی والیبال، کمیته ملی المپیک ایتالیا و فدارسیون والیبال ایتالیا صورت گیرد؟» سونگو از وزیر امور خارجه خواسته است که به صورت کتبی به سوالات وی پاسخ دهد.

جعفری‌زاد در این گفت‌وگو خواسته‌‌ی موسسه خود را «حقوق بشری» خواند و اظهار داشت که این خواسته و ماهیت آن را در ملاقات و مشورت با نهادهای مدنی و حقوق بشری ایتالیایی مطرح کرده است و آن‌ها نیز در حمایت از مقابله با تبعیض جنسیتی به او پیوسته‌اند: «متوجه شدیم که مسوولان مشغول هدر دادن وقت هستند در نتیجه خواسته‌ی خود را در روزنامه‌های این کشور منتشر کردیم. از فدراسیون جهانی والیبال خواسته‌ایم که در صورت عدم رفع ممنوعیت حضور زنان در ورزش‌گاه فدراسیون والیبال ایران را نیز جریمه کنند.»

جعفری‌زاد در نامه‌ای خطاب به جووانی مالاگو٬ رییس کمیته ملی المپیک ایتالیا و کارلو ماگری٬ رییس فدراسیون والیبال این کشور که در روزنامه‌ها و رسانه‌های ایتالیا منتشر شد٬ ضمن شرح ممنوعیت و برخورد با زنان ایرانی که برای تماشای مسابقات والیبال به استادیوم مراجعه کرده‌ بودند٬ نوشت: «فدراسیون جهانی والیبال می‌بایست بازوبندی را در اختیار بازیکنان تمام تیم‌های شرکت‌کننده در مسابقات لیگ جهانی والیبال قرار دهد که روی آن عبارت زنان با مردان برابر هستند٬ نوشته شده باشد. بازی‌های لیگ جهانی والیبال قرار است در ورزشگاه نلسون ماندلا٬ قهرمان دفاع از حقوق مدنی برگزار شود. اگر صدای ما شنیده نشود درخواست می‌کنیم که این نام این ورزشگاه حذف شود. چراکه این تبعیض٬ توهینی به یاد و خاطره‌ی نلسون ماندلا خواهد بود».

ماریا نیکی٬ الیسا پترالیا و دونلا وردی اعضای شبکه SEL ایتالیا نیز در اظهار نظری علیه ممنوعیت حضور زنان ایرانی در استادیوم‌های والیبال اعلام کرده‌اند:‌ «ممنوعیت ورود بانوان به ورزشگا‌ه‌ها در حمایت از تیم والیبال مردان، توسط دولت ایران امری غیرقابل قبول و نیازمند پاسخی قاطع از طرف ارگان‌های ورزشی و مدنی کشور ایتالیا و شهر فلورانس است که میزبانی مسابقات والیبال را برعهده دارد که در آن تیم ملی ایران نیز شرکت خواهد کرد».

اعضای این شبکه به همراه دیگر نهادهای مدنی فعال در زمینه‌های حقوق بشر و علیه تبعیض جنسیتی در تجمع امروز مقابل ورزش‌گاه نلسون ماندلا٬ حضور داشتند. برابری‌خواهان همچنین در حین بازی ایران و روسیه با در دست داشتن پلاکاردهایی که بر آن «زن=مرد» نوشته شده بود٬ تیم ملی والیبال را تشویق کردند.

از سوی دیگر، زنان ایرانی که بارها پشت درهای بسته‌ی ورزش‌گاه آزادی ماندند٬ با نگارش نامه‌ای به رییس فدراسیون جهانی والیبال٬ مطالبات خود را مطرح کردند. در این نامه ـ متن کامل نامه ـ ضمن اشاره به ممنوعیت حضور آن‌ها در ورزش‌گاه که تنها دو سال از تصویب آن می‌گذرد٬ به موضوع برخورد خشونت‌آمیز و بازداشت تعدادی از برابری‌خواهان پرداخته شده است.

زنان ایرانی ضمن امضای این نامه از فدراسیون جهانی والیبال خواسته‌اند که فدراسیون والیبال ایران را در قبال این رفتار «تبعیض‌آمیز» مسوول دانسته و به جای کاستن از رده تیم ملی ایران٬ فدراسیون را مورد جریمه قرار دهند٬ بخشی از جایگاه تماشاچیان به شکل نمادین به جای خالی زنان ایرانی تعلق بگیرد و بازوبندی با رسم برابری‌ جنسیتی بر بازوی بازیکنان حمایت فدراسیون از زنان ایرانی را نشان دهند.

سالومه٬ یکی از زنانی که هنگام بازی‌های والیبال تیم ملی ایران درهای ورزش‌گاه به رویش بسته بود٬ در گفت‌وگو با ایران وایر با اشاره به برخی اقدامات مانند دستور احمدی نژاد برای ورود زنان به ورزشگاه و واکنش های منفی به آن، گفت: « آن دستور شتاب زده و از موضع بالا بود و باعث شد طرف مقابل موضع سختی بگیرد. به نظرم این موضوع تبدیل به عرصه لج‌ و لج‌بازی شده. حاکمیت ما هم فکر می‌کند اگر یک قدم عقب بگذارد مجبور است تا ابد به عقب برود. روزی که جلوی استادیوم رفتیم همه می‌دانستیم که پیشینه‌ای سیاسی داریم. در حاکمیتی که هر چیزی را سیاسی قلمداد می‌کند حتی پوشیدن شلوار جین، می‌دانستیم که این اقدامات ممکن است هزینه‌ساز شود اما رفتیم چون حق ما بود. هرچند که هر روز می‌شنویم بگذارید مسایل مهم‌تر حل شود تا به زنان برسیم در حالی‌که ۳۵ سال است که ما برای به دست آوردن چیزهای بهتر یا به دلیل شرایط خاص یا این‌که چون حاکمیت عصبانی‌ست از حق‌های خود تک‌تک عقب‌نشینی کرده‌ایم».

این فعال حقوق زنان معتقد است برای پیگیری مطالبات زنان باید از «تمام راه‌ها» استفاده کرد: « آقای حجاریان ۱۵ سال پیش گفت تئوری فشار از پایین و چانه زنی از بالا. خودم را به امکان مذاکره با سیاست‌مداران یا طرح خواسته‌های به شکل مدنی محدود نمی‌کنم. فراموش نکنیم دستوراتی که ما را از یکسری از حقوق اولیه مان محروم می‌کند٬ سیاست‌مداران صادر می‌کنند». 

آناهیتا دیگر زن ایرانی‌ست که برای تماشای بازی‌ها به استادیوم رفته بود اما مانند دیگر زنان نتوانست بازی تیم ملی ایران را تماشا کند. او به ایران وایر گفت که به عنوان یک ایرانی قصد ندارد که تیم ملی کشورش از شرکت در بازی‌های جهانی محروم شود: «عده‌ای مخالف این تنبیه‌ها هستند به این دلیل که تیم ملی برای‌شان بسیار با ارزش است و عده‌ای دیگر فکر می‌کنند جامعه بیش از اندازه نسبت به فعالان حقوق زنان بدبین است و همین مانده که تیم ملی والیبال محروم شود».

وی در ادامه پیگیری‌هایی را که برابری‌خواهان در این راستا انجام داده‌اند٬ شرح داد: «به شورای تامین رفتیم چون نماینده دولت در شورای تامین٬ استان‌داری‌ست. به استان‌داری و شورای تامین رفتیم که گفتند اصلا خبر نداریم و بهانه آوردند. به نیروی انتظامی مراجعه کردیم که آن‌ها هم ما را به جای دیگری ارجاع دادند. آقای عادلی در شورای تامین گفت که من پیگیر می‌شوم و تماس بگیرید اما هرچه تماس گرفتیم پاسخ ندادند. با معاونت امور زنان ارتباط گرفتیم اما آن‌ها نیز به وعده‌های خود عمل نکردند. از آن‌جا که هیچ مسوولی پاسخ‌گوی ما نبود٬ به فدراسیون جهانی والیبال نامه فرستادیم».

آناهیتا معتقد است که فدراسیون ایران طبق قانون به فدراسیون جهانی متعهد شده که شرایط تماشای بازی‌های والیبال را برای همه تماشاچی‌ها ـ بدون در نظر گرفتن جنسیت ـ مهیا کند اما «قانون را دور زده و با اختصاص جایگاهی برای خانم‌های غیر ایرانی واقعیت را منعکس نکرده است. در حالی‌که هیچ قانونی در کشور مبنی بر ممنوعیت حضور زنان در ورزش‌گاه‌ها وجود ندارد».

مسابقه تیم ملی ایران و روسیه با باخت ۳- ۲ ایران در حالی خاتمه یافت که تلویزیون جمهوری اسلامی تصاویر تماشاچیان را سانسور می‌کرد و با نشان دادن تصاویر تکراری و حرکت آهسته٬ فعالان شبکه‌های اجتماعی را به اعتراض واداشت. شبکه‌های غیرداخلی اما تماشاچیانی را نشان دادند که پلاکاردهایی با علایم برابری جنسیتی در دست داشته و تیم ملی ایران را تشویق می‌کردند.

طاهر جعفرزاده پس از پایان بازی به ایران وایر گفت: «جمعه٬ روز نلسون ماندلاست و در مراسم و جلسه‌ای که به این مناسبت برگزار خواهد شد٬ شهردار یا مسوول ورزش شهر فلورانس در مورد ممنوعیت حضور زنان ایرانی در ورزش‌گاه‌ها موضع‌گیری خواهد کرد».