سه اپیزود گس از تنهایی ایرانی در رم

 مقدمه: جشنواره بین المللی فیلم رم هر ساله در اواسط ماه نوامبر (اواخر آبان)  برگزار می شود. حضور تهیه کننده های قدرتمند سینما و بازیگران مشهور، این جشنواره را یه یکی از ده فستیوال برتر حوزه فیلم تبدیل کرده است.

امسال در میان فیلم های پذیرفته شده در بخش مسابقه ی جشنواره، نام یک فیلم ایرانی به چشم می خورد که حتی در ایران هم ناشناخته به نظر می رسد: فیلم "گس" به کارگردانی کیارش اسدی زاده و حضور صابر ابر، رویا جاویدنیا و چند تن از بازیگران جوان سینما.

گس که اولین تجربه ی فیلم بلند اسدی زاده است بدون مجوز در ایران ساخته شده و به همین دلیل پارسال و پس از درخواست برای حضور در جشنواره فیلم فجر، به هیچ بخشی از جشنواره راه پیدا نکرد. اما داوران بخش مسابقه جشنواره فیلم رم که نامِ امیر نادری فیلمسازِ مشهورِ ایرانی هم در میانشان به چشم می خورد، فیلم گس را در بخش مسابقه رم پذیرفتند و نشان دادند رویه ی جشنواره رم طی سال های اخیر در پذیرشِ چند فیلمساز جوان و تازه کار در بخش مسابقه اتفاقی نبوده است. گس روز دوشنبه 11 نوامبر برای مطبوعاتی های جشنواره اکران شد و بعد از آن به اکران عمومی در  آمد. گزارش پیام راهنما را از اکران عمومی فیلم در جشنواره رم می خوانید عکسهای این گزارش هم کار خود اوست:

حسرت اول

وقتی به محل برگزاری جشنواره رم رسیدم، یک نکته ی ساده اما مهم توجه ام را به خود جلب کرد. خیل عظیمی از کارها مانند هماهنگی مطبوعات، سالنِ رسانه ها، نظم سالن ها و غیره به افراد جوان و علاقه مند به سینما سپرده شده بود. در واقع بیشتر افراد حاضر در تیم اجرایی نوجوان و جوان بودند. یادِ در صف ایستادن های خودم و بقیه در جشنواره فیلم فجر افتادم و مسئولینی که وقتی ما در زمستان تهران ساعت ها در صف می ایستادیم، ارزشی برای این عشق و علاقه قائل نبودند. بگذریم از این حسرت و برسیم به اتفاقات حول فیلمِ گس.

ژست برای عکسبرداری

عوامل فیلم گس ساعت 1:30 بعد از شهر دوشنبه با چهار اتومبیل مخصوص جشنواره از هتل به مکان جشنواره رم آمدند. بعد از آن به سالن عکسبرداری یا Photo Shoot (مکانی در جشنواره ها که عکاسان می توانند یکی یکی از عوامل عکس بگیرند) رفتند و تک به تک روبروی دوربینِ ده ها عکاس جشنواره ایستادند.

تنهایی در جامعه ایرانی

سپس، عوامل فیلم راهی کنفرانس مطبوعاتی شدند تا پاسخگوی سوالات خبرنگارانِ جشنواره باشند. سالن قدری خالی بود که با توجه به مشهور نبودن فیلم و عدم حضورِ بازیگرِ شناخته شده طبیعی به نظر می رسید. در ابتدا، کیارش اسدی زاده از فیلمش سخن گفت، از بازیگرانش تشکر کرد و ابراز امیدواری کرد با تغییر دولت و روی کار آمدن وزیر ارشاد جدید فیلمش بتواند به صورت قانونی در ایران اکران شود. او همچنین در پاسخ به چند سوالِ مجری جلسه در مورد تنهایی های بازیگران فیلم نکاتی را توضیح داد. اسدی زاده عقیده داشت تنها تلاش کرده است تا واقعیت های موجود در جامعه امروز ایران را به تصویر بکشد و در حد امکان دست به اغراق نزند. کارگردان فیلم گس بیشتر حول محور نقش زن در جامعه ایران حرف زد و گفت که امیدوار است شخصیت های داستانش توانسته باشند نمایشی از افراد موجود در جامعه را به خوبی به تصویر کشیده باشند. در باره تم اصلی سه اپیزود فیلم یعنی "خیانت" سخن گفت و عقیده داشت چه بخواهیم یا نخواهیم خیانت در میان لایه های اجتماعی موجود در جامعه ایران وجود دارد.

چند نفر از خبرنگاران ایتالیایی هم از کیارش اسدی زاده سوالاتی را پرسیدند که بیشتر کنجکاوی هایی بود در مورد محدودیت های زنان در جامعه ایرانی و چگونگی روابط انسانی موجود در فیلم. بعد از آن، هفت بازیگرِ فیلم هر کدام نظرشان را در مورد حضور در جشنواره و فیلم گس بیان کردند. بابک کریمی بازیگر فیلم جدایی نادر از سیمین مترجم کنفرانس مطبوعاتی بود. کریمی به دلیلِ حضورِ طولانی مدت در ایتالیا به زبان ایتالیایی مسلط است و به همین دلیل به همراه یک مترجم ایرانی دیگر بخش ترجمه را بر عهده داشت. رویا جاویدنیا بازیگر فیلم هم در سخنانی کوتاه گفت ما بازیگران تلاش کردیم بتوانیم تنهایی انسان های جامعه ایران را به تصویر بکشیم. واقعا" این ها وجود دارند. افرادی که ترجیح می دادند بعد از 30 سال زندگی مشترک تنها زندگی کنند و یا جوان هایی که علاقه ای به جمع شدن ندارند.

خوش و بش به فارسی

کنفرانس مطبوعاتی بعد از 40 دقیقه به پایان رسید و به عوامل فیلم یک ساعت وقت داده شد تا لباس های خود را عوض کنند و برای فرش قرمزِ مشهور جشنواره آماده شوند.  همسر و فرزند یکساله کیارش اسدی زاده نیز همراه تیم بودند.

ساعت چهار بعد ازظهر عوامل فیلم گس وارد فرش قرمز شدند. بعضی از بازیگران سعی کرده بودند لباس هایی بپوشند که نشان دهنده ی فرهنگ ایرانی باشد، بعضی ها ساده لباس پوشیده بودند و کارگردان هم با کت و شلوار و پاپیون مشکی روی فرش قرمز آمده بود. اطراف فرش قرمز خیلی شلوغ نبود. صابر ابر از بازیگران اصلی فیلم هم به دلیل بازی در یک تئاتر در تهران از غایبان فرش قرمز بود.

عوامل و بازیگران عکس هایشان را گرفتند و خبرنگاران هم که از پوشش خانم های فیلم متعجب بودند بیشتر دوست داشتند از آن ها عکس بگیرند. فرش قرمز که به پایان رسید، تیمِ سازنده با "مارکو مولر" رییس جشنواره رم دیدار کردند و از آنها پذیرایی شد. مولر سعی می کرد کمی فارسی حرف بزند و با فارسی احوالپرسی کردنش با عوامل فیلم فضای جلسه را گرم کرده بود. قرار شد قبل از اکران فیلم، اسامی عوامل فیلم خوانده شود تا مورد تشویق تماشاگران حاضر در سالن قرار بگیرند. این قسمتِ سخت ماجرا بود. مجریِ بیچاره ده بار تمرین کرد تا بتواند اسم ها را به درستی تلفظ کند و بالاخره وقتی رضایتِ هیئت ایرانی از تلفظ اسمشان حاصل شد جلسه با عکسی یادگاری با آقای مولر به پایان رسید.

گس چه جور فیلمی است؟

سالن نمایش پر از تماشاگر بود. تماشاگرانِ ایتالیایی استقبال خوبی از فیلم کرده بودند.عوامل وارد سالن شدند و مورد تشویق تماشاگرانِ اکثرا" ایتالیایی قرار گرفتند. فیلم  با زبان فارسی و زیرنویس ایتالیایی و انگلیسی برای حضار پخش شد.

فیلم گس در سه اپیزود نمایشی از زندگی مدرن جامعه ایران را به تصویر می کشد. در اپیزود اول زن و شوهر شاغل و مرفهی که رابطه چندانی با هم ندارند به تصویر کشیده شده بود؛ اپیزود دوم نمایشگر زندگی زن و شوهری از طبقه متوسط جامعه است که فقط همدیگر را تحمل می کنند؛ و اپیزود آخر هم چند جوان دانشجوی دانشگاه آمل که روابطی میانشان می گذرد را نمایش می دهد. اسدی زاده به گونه ای تلاش کرده بود نخی میان سه اپیزود بگذراند تا داستان ها در انتها به هم وصل شوند.

به نظر می رسید روند فیلم و فضایی که از ایرانِ امروز نشان می داد توانسته است توجه تماشاگران را به خود جلب کند. فقط یک نکته در طولِ فیلم سکوت تماشاگران را شکست و آن هم صحنه ای بود که یکی از بازیگران در فیلم داشت به شیوه ی ما ایرانی ها ماکارونی را از وسط می شکست تا داخل قابلمه بریزد. از آنجا که اسپاگتی غذای ملی ایتالیایی هاست در آن لحظه ی تاریخی، اکثریت تماشاگران یک آه ناخواسته کشیدند، انگار که دارند یک صحنه دلخراش را تماشا می کنند و حتی بعد از اکران هم یک دو نفر از تماشاگران به شوخی به اسدی زاده گفتند دفعه آخرش باشد با مقدسات ایتالیا شوخی می کند!

فیلم که تمام شد همه به تشویق کارگردان و بازیگران فیلم پرداختند. این تشویق ها واقعا" بی امان و طولانی مدت ادامه پیدا کرد. اگر دقت می کردی می توانستی امیر نادری داور جشنواره را هم ببینی که در عین حال که سعی می کرد به هیئت ایرانی نزدیک نشود تا شائبه ی طرفداری شکل نگیرد، گوشه ای ایستاده بود و با حرارت عوامل فیلم را تشویق می کرد. بعد از حدود دو دقیقه دست زدن، تماشاگران از سالن خارج شدند و عده ای از تماشاگران ایتالیایی دور کارگردان فیلم جمع شدند تا سوالاتشان را بپرسند.

خیلی از منتقدان سینمایی، فیلم های نه چندان شناخته ای که به جشنواره های مختلف سینمایی خارج از کشور راه پیدا می کنند را اصطلاحا" فیلم های جشنواره ای می نامند به این معنی که این فیلم ها عامدانه و برای جلب توجه داوران قصه ای سوزناک و پر از درد و محرومیت ها را روایت می کنند اما اگر بخواهم منصفانه در مورد "گس" اظهار نظر کنیم، برچسب فیلم جشنواره ای به ساختار فیلم نمی چسبد. فیلم در مورد فاصله های انسانِ معاصر حرف دارد و در کنارش جغرافیای داستان را حفظ کرده است. کتک کاری دو شخصیت زن و شوهر یکی از اپیزودهای فیلم، یکی از این صحنه هاست که شاید برای تماشاگر ایتالیایی غریب باشد اما تماشاگر ایرانی "واقعیت " و وجود داشتن این صحنه را حس می کند. به همین دلیل، فیلم علی رغم بعضی ضعف های فیلمنامه ای مثل عدم پرداخت خوب بعضی پرسوناژها توانسته نماینده خوبی برای بیان واقعیت های هرچند تلخ باشد. بازی های کوتاه مدت اما در خدمتِ فیلم و سه اپیزودی که به گونه ای به هم پیوند می خوردند توانسته بود تا حد زیادی فیلم را چفت و بست دار کند.

حال باید مانندِ کارگردان فیلم منتظر و امیدوار ماند و دید آیا تغییر دولت می تواند باعث شود این فیلم که حالا افتخار حضور در بخش مسابقه جشنواره فیلم رم را در کارنامه اش دارد، در داخل ایران هم اکران عمومی شود؟