استان کرمان پهناورترین استان ایران و نهمین کانون بزرگ جمعیتی ایران است. طبق برآوردهای جمعیتی مرکز آمار ایران، جمعیت کرمان در سال ۹۸ به حدود ۳ میلیون و ۲۹۹ هزار نفر رسیده است. چیزی حدود ۷۰ درصد این جمعیت واجد شرایط شرکت در انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی در روز دوم اسفند ۹۸ قرار دارند.
شاخص‌های کلان اقتصادی و اجتماعی و در عین حال گزارش‌های رسانه‌ای نشان می‌دهد، کرمان در حال حاضر هم از نظر اقتصادی و هم از نظر اجتماعی در وضعیت شکننده‌ای قرار دارد. نرخ بالای فقر در استان کرمان که بر اساس آخرین گزارش‌های رسمی، دومین نرخ بالای کشوری است، نرخ بالای تورم، بیکاری، سطح پایین درآمدی، بحران مواد غذایی، کم‌آبی، نابودی روستاها، مهاجرت گسترده به شهرهای بزرگ استان، حاشیه‌نشینی، آسیب‌های اجتماعی و... جزو مسائل و مشکلات اصلی کرمان در حال حاضر و سال‌های پیش رو است؛ بحران‌هایی که بعضی از آنها راه حل قطعی برای آنها متصور نیست.
نرخ مشارکت در دوره پیشین انتخابات مجلس کمتر از ۶۳ درصد بود. عددی که در مقایسه با آمار استان‌های دیگر چندان بالا به نظر نمی‌رسد. با توجه به تشدید بحران‌ها بعید به نظر می‌رسد در این دوره هم مردم کرمان برای شرکت در انتخابات رغبت زیادی داشته باشند.
در این گزارش تلاش شده، ضمن مرور بیش از ۳۰ شاخص اصلی در بخش‌های جمعیت، سیاست، اقتصاد، جامعه، سلامت و محیط زیست و حوادث طبیعی، تصویری واقع‌گرایانه از اولویت‌ها و چالش‌های منطقه‌ای در استان ترسیم شود.
مسائل و اولویت استان در آستانه انتخابات مجلس یازدهم
۱- فقر
بر اساس گزارش‌های رسمی کرمان دومین استان فقیر ایران است. محاسبات مرکز پژوهش‌های مجلس در سال ۹۵، در شرایط ثبات و پایداری نسبی اقتصادی، بیش از ۴۰ درصد جمعیت استان زیر خط فقر مطلق قرار داشته‌اند. یک میلیون و ۳۱۱ هزار فقیر از ۳ میلیون ۱۶۱ هزار جمعیت سرشماری شده در این استان، آن هم در شرایطی که خط فقر در کرمان پایین‌ترین حد ممکن در کل کشور ترسیم شده است.
با توجه به بحران شدید اقتصادی دو سال گذشته این رقم به طور حتم افزایش چشمگیری داشته است. طبق آخرین آمارها نرخ تورم در استان کرمان در تابستان امسال به حدود ۴۰ درصد رسیده است. این در حالی است که محاسبات مرکز آمار ایران نشان می‌دهد متوسط درآمد خانوار شهری در این استان در سال ۹۷ حدود ۲۰ درصد و میانگین درآمد خانوار روستایی ۱۳ درصد افزایش یافته است.
این آمار نشان می‌دهد در حال حاضر خطر سوتغذیه بخش زیادی از جمعیت استان کرمان را -به خصوص در مناطق روستایی که نزدیک به ۴۰ درصد جمعیت استان را تشکیل می‌دهند- تهدید می‌کند. به گفته مسئولان وزارت بهداشت، استان کرمان یکی از هشت استانی است که با کمبود مواد غذایی دست و پنجه نرم می‌کند.
در چنین شرایطی اجرای برنامه‌های ضربتی برای ایجاد امنیت غذایی و فقرزدایی یک ضرورت حیاتی در کرمان است، در عین حال که ترسیم یک نقشه راه برای اصلاح ساختار اقتصادی منطقه در میان‌مدت یک اولویت اساسی در این منطقه است.
۲- خشکسالی
یکی دیگر از چالش‌های اساسی در کرمان خشکسالی و کمبود آب است. بر اساس گزارش‌های مرکز ملی خشکسالی ایران در اردیبهشت ۹۸، بیش از ۵۵ درصد مساحت استان کرمان گرفتار درجه‌های مختلف خشکسالی ۱۰ ساله است. از این جهت کرمان در رده‌بندی خشکسالی در مقام ۲۶ کشوری قرار دارد، اما بحران آب در این استان به مراتب جدی‌تر از سایر مناطق کشور است. بحرانی که نیمی از شهرهای استان (۱۳ شهر از ۲۷ شهر استان) را فرا گرفته و آنها را در معرض بحران شدید آبی قرار داده است.
گزارش‌ها حکایت از آن دارند که دشت رفسنجان یکی از بحرانی‌ترین دشت‌های ایران است که سالانه حدود نیم متر از آن فرومی‌نشیند. به گفته مقام‌های محلی، کسری آب دشت رفسنجان سالانه ۱۲۸ میلیون متر مکعب است.
در سال‌های گذشته کرمانی‌ها با امیدواری طرح انتقال آب خلیج فارس به استان‌های جنوبی کشور را دنبال کرده‌اند. طرحی که البته برخی با دیده تردید به آن نگاه می‌کنند، اما صرف نظر از این تردیدها چشم‌انداز روشنی هم از اینکه کی به بهره‌برداری می‌رسد وجود ندارد. بر اساس گزارش‌ها این طرح تا خرداد امسال ۵۴ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است. این در حالی است که طبق برنامه زمان‌بندی فاز اول انتقال آب به سیرجان باید تا پاییز ۹۸ عملیاتی می شد.
۳- زلزله و سیل
کرمان پایتخت زمین‌لرزه ایران است. طبق آمار سازمان هلال احمر ایران (که در سالنامه آماری ۹۶ مرکز آمار ایران منتشر شده) در این سال ۳۱ مورد زلزله که منجر به حضور نیروهای امدادی شده در استان کرمان به ثبت رسیده است. از این نظر استان کرمان زلزله‌خیزترین منطقه کشور در سال ۹۵ بوده است.
علاوه بر این کرمان جزو نقاط پرخطر سل‌خیز ایران هم است. طبق آمار هلال احمر استان کرمان بعد از فارس در مقام دوم سیل‌خیزی هم قرار دارد، چنانکه در سال ۹۶، بیش از ۴۰ واقعه سیل که منجر به حضور نیروهای امدادی شده در این استان به ثبت رسیده است.
با این اوصاف آمادگی در برابر بلایای طبیعی، مقاوم‌سازی ساختمان‌ها و تاسیسات عمومی و زیرساخت‌های استان و تقویت مدیریت بحران یک اولویت جدی در این منطقه است.
۴- حاشیه‌نشینی
آمارهای مهاجرت آخرین سرشماری ایران نشان می‌دهد که ۷۰ درصد جمعیت مهاجر استان کرمان که در فاصله سال‌های ۹۰ تا ۹۵ در کرمان مستقر شده‌اند، در داخل استان جابجا شده‌اند. معنی این شاخص مهاجرت گسترده از روستاها و شهرستان‌هایی است که در آنها مشکلات معیشتی مانند کم‌آبی و... جدی‌تر است. به عنوان مثال گفته شده در سال‌های گذشته ۴۰ هزار نفر از ۶۰ هزار جمعیت شهرستان بافت، به کرمان و سیرجان مهاجرت کرده‌اند و در حاشیه این شهرها ساکن شده‌اند.
این پدیده باعث بروز بحران حاشیه‌نشینی در شهرهای استان، به خصوص در کرمان و سیرجان شده است. به گفته مقام‌های محلی فقط در کرمان۳۱ نقطه حاشیه‌نشینی شناسایی شده است. وسعت مناطق حاشیه‌نشین رسمی شهر کرمان بیش از ۱۶۰۰ هکتار است و نزدیک ۵۰ هزار نفر در حاشیه‌ها زندگی می‌کنند.
با استناد به این آمارها می‌توان گفت وضعیت حاشیه‌نشینی در کرمان بحرانی است و با وخیم شدن اوضاع اقتصادی بحرانی‌تر هم می‌شود. افزایش هزینه زندگی و به طور مشخص مسکن باعث شده حتی بخشی از جمعیت ساکن کرمان هم در معرض خطر حاشیه‌نشینی قرار بگیرند. پدیده‌هایی که به شکل چادرنشینی و کانکس‌نشینی در برخی شهرهای ایران از جمله کرمان ظهور پیدا کرده است.
۵- فقر زیرساخت‌های توسعه
طبق آخرین آمار حساب‌های منطقه‌ای مرکز آمار، سهم کرمان از اقتصاد ایران در سال ۹۴، کمتر از ۳ درصد بوده است. این در حالی است که حدود ۴ درصد جمعیت ایران در این استان اقامت دارند. این نشان از عقب‌ماندگی نسبی اقتصاد کرمان دارد. این در حالی که است که ما درباره پهناورترین استان ایران صحبت می‌کنیم که در فاصله کوتاهی از خلیج فارس در مسیر ترانزیت شمال و جنوب ایران قرار دارد و بالقوه ظرفیت زیادی برای تبدیل شدن به یک قطب تجاری و خدماتی دارد.
با این همه فقر زیرساخت‌ها باعث شده اقتصاد کرمان از ظرفیت‌های خود بهره چندانی نبرده باشد. به عنوان مثال می‌توان به وضعیت نامناسب حاده‌های استان اشاره کرد. چنانکه طبق آمار پزشکی قانونی در سال ۹۷، استان کرمان با ۱۱۰۵ قربانی پنجمین رکورددار تلفات جاده‌ای در ایران بود و به نسبت جمعیت چهارمین نرخ بالای مرگ و میر بر اثر تصادفات رانندگی را داشته است.
تقویت زیرساخت‌های استان و در عین حال توجه به ظرفیت‌های گردشگری برای توسعه محلی، و تلاش برای حل و فصل مسائلی که کشاورزی کرمان را به خصوص در زمینه محصول استراتژیک پسته دچار بحران اساسی کرده و... جزو اولویت‌های اساسی استان کرمان در شرایط کنونی است.
شاخص‌های استانی
۱- جمعیت
برآورد جمعیت در سال ۱۳۹۸: ۳،۲۹۹،۰۰۰ نفر – رتبه کشوری: ۹
نرخ شهرنشینی: ۶۱ درصد – رتبه کشوری: ۲۴
نرخ روستانشینی: ۳۹ درصد – رتبه کشوری: ۸
وضعیت مهاجرت: مهاجرفرست
نرخ مهاجرپذیری: ۳ درصد
نرخ مهاجرفرستی: ۳.۶ درصد
۲- سیاست
تعداد نمایندگان مجلس: ۱۰ نماینده
تعداد نمایندگان زن: صفر
نرخ مشارکت در انتخابات مجلس پیشین: ۶۳ درصد – رتبه کشوری: ۱۸
۳- اقتصاد:
سهم از تولید ناخالص داخلی در سال ۹۴: ۲.۹۸ درصد – رتبه کشوری: ۱۰
سهم از تولید ناخالص داخلی (بدون نفت) در سال ۹۴: ۳.۳۵ درصد – رتبه کشوری: ۱۰
درآمدهای استان در بودجه ۹۸: ۲۹۲۸ میلیارد تومان – رتبه کشوری: ۷
سرانه بودجه استانی در سال ۹۸: ۳۹۰،۰۰۰ تومان به ازای هر نفر – رتبه کشوری: ۱۷
میانگین درآمد خانوار شهری در سال ۹۶: ۲،۰۹۰،۶۶۷ تومان در ماه – رتبه کشوری: ۲۹
میانگین درآمد خانوار روستایی در سال ۹۶: ۱،۱۶۵،۳۲۵ تومان در ماه – رتبه کشوری: ۲۹
میانگین هزینه خانوار شهری در سال ۹۶: ۱،۶۰۲،۷۴۲ تومان در ماه – رتبه کشوری: ۳۱
میانگین هزینه خانوار روستایی در سال ۹۶: ۸۷۹،۵۲۵ تومان در ماه – رتبه کشوری: ۲۹
سهم غذا از سبد خانوار: ۳۴ درصد – رتبه کشوری: ۱۱
تورم دوازده ماهه سال ۹۷: ۲۱.۶ درصد – رتبه کشوری: ۳۱
تورم دوازده ماهه مواد غذایی در سال ۹۷: ۳۴.۲ درصد – رتبه کشوری: ۲۷
۴- جامعه:
نرخ بیکاری: ۱۱.۴ درصد – رتبه کشوری: ۱۴
نرخ مشارکت اقتصادی: ۳۹.۳ درصد – رتبه کشوری: ۲۱
نرخ مشارکت اقتصادی زنان: ۱۵.۲ درصد – رتبه کشوری: ۲۱
نسبت اشتغال: ۳۴.۹ – رتبه کشوری: ۱۹
نرخ فقر در سال ۹۵: ۴۱.۵ درصد – رتبه کشوری: ۲
نسبت طلاق به ازدواج: ۲۲ درصد – رتبه کشوری: ۲۱
نرخ ازدواج دختران زیر ۱۵ سال در سال ۹۶: ۴.۹ درصد – رتبه کشوری: ۱۶
نرخ بازداشت‌شدگان مواد مخدر در سال ۹۶: ۳۶۳ در ۱۰۰ هزار نفر – رتبه کشوری: ۱۸
۵- سلامت
پزشک به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر: ۶۷ نفر – رتبه کشوری: ۱۲ (شاغل در دانشگاه‌های علوم پزشکی)
تخت بیمارستانی به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر: ۱۶۴ تخت – رتبه کشوری: ۲۳
۶- محیط زیست و حوادث طبیعی
تعداد زلزله در سال ۹۶: ۳۱ مورد با ۷۶ مصدوم – رتبه کشوری: ۱
تعداد سیل در سال ۹۶: ۴۲ سیل بدون مصدوم – رتبه کشوری: ۲
سایر حوادث نیازمند امداد در سال ۹۶: ۹۹۴ مورد – رتبه کشوری: ۱۰
(شامل برف، کولاک، رانش زمین، ریزش آوار، صاعقه، طوفان، گرد و غبار، کوهستان و حوادث هوایی، کارگاهی، کوهستان و هوایی)
درصد مساحت خشکسالی ده ساله (با درجه‌های مختلف) در اردیبهشت ۹۸: ۵۵.۴ درصد – رتبه کشوری: ۲۶
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر