حسام قناطیر
انتخابات مجلس چهارم، مبارزه بین میانه‌روهای طرفدار «هاشمی رفسنجانی»، رییس‌جمهور وقت و تندروها بود. این انتخابات در حالی برگزار شد که با ورود چند نشریه جدید ازجمله روزنامه «سلام»، فضا برای طرح انتقادها نسبت به رد صلاحیت‌ها و نحوه برگزاری انتخابات بازتر شده بود. هرچند در دوره‌های قبل نیز نامزدهای جریان‌های منتقد رد صلاحیت شده بودند اما این مجلس اولین دوره‌ای بود که نامزدهای جریان چپ به‌صورت گسترده رد صلاحیت شدند. ازاین‌رو جریان چپ اسلامی این مجلس را به‌عنوان دوره‌ای معرفی می‌کند که «سنگ بنای خطرناک» رد صلاحیت‌ها گذشته شده است.
از سوی دیگر، تعدادی از نمایندگان دوره سوم نیز برای انتخابات مجلس چهارم رد صلاحیت شدند. آیت‌الله «خزغلی»، عضو فقهای شورای نگهبان در سخنرانی در اصفهان گفت: «اگر یک عوضی خواست وارد مجلس شود با د.د.ت خواهیم زد.»
روزنامه سلام در یادداشت سیاسی روز ۲۷اسفند۱۳۷۰ خود به صحبت‌های «حسن روحانی» و «امامی کاشانی»، امام‌جمعه تهران انتقاد کرد که گفته بودند سرنوشت انقلاب به انتخابات مجلس چهارم بستگی دارد. نویسنده روزنامه سلام از این مقام‌های سیاسی پرسید: «در اوضاع و احوال کنونی چقدر احتمال می‌رود که افرادی کاملا بیگانه با اسلام و مردم به مجلس راه یابند که از نظر شما سرنوشت انقلاب در گرو انتخابات آتی است؟... یا کاندیداهایی را سراغ دارید که با وجود کنترل‌های قانونی انتخابات، باز ممکن است آن‌ها از فیلترها عبور کنند و مردم هم به همان‌ها رای دهند؟»
چهارمین انتخابات مجلس شورای اسلامی، در تاریخ ۲۱فروردین۱۳۷۱ در ۱۹۶ حوزه انتخابیه سراسر کشور برگزار شد. بر اساس آماری که ستاد انتخابات وزارت کشور در تاریخ ۹فروردین۱۳۷۱ منتشر کرد، تعداد داوطلبان ۱۹۶ حوزه انتخابیه سراسر کشور سه هزار و ۱۰۳ نفر بود.
رد صلاحیت ۳۰ نفر از نمایندگان دور سوم
در نخستین روزهای کاری سال ۱۳۷۱ مجمع روحانیون مبارز نسبت به رد صلاحیت تعداد زیادی از کاندیداهای انتخابات مجلس چهارم ابراز نگرانی کرد. این مجمع در نامه‌ای به رهبر ایران نوشت: «تاکنون صلاحیت بیش از ۳۰ نفر از نمایندگان کنونی مجلس شورای اسلامی توسط هیات اجرایی و نظارت رد شده است. در میان افرادی که رد صلاحیت شده‌اند تعدادی از چهره‌های باسابقه و مورد تایید امام نیز دیده می‌شوند.»
مردم برخی از شهرها در اعتراض به رد صلاحیت کاندیداها دست به اعتراض می‌زدند؛ ازجمله مردم تویسرکان که هشتم فروردین ۱۳۷۱، پس از رد صلاحیت نماینده این شهر در دوره سوم مجلس، مقابل استانداری همدان جمع شدند و اعتراض خود را اعلام کردند.
اواخر فروردین ۱۳۷۱ «محمدباقر باقری نژادیان‌فرد»، نماینده کازرون در مجلس سوم به دلیل رد صلاحیت از سوی شورای نگهبان، با نوشتن نامه‌ای به رییس مجلس، از سمت نمایندگی استعفا داد. او تلاش کرده بود اعتراض خود را به گوش رهبر، رییس‌جمهور، وزیر کشور و شورای نگهبان برساند اما پیگیری‌هایش به جایی نرسید. باقری نژادیان تصریح کرد که «تنها به خاطر اظهاراتش در خلال دوره مجلس سوم» رد صلاحیت شده است.
مهدی کروبی: این که انتخابات نیست!
«مهدی کروبی» نیز در یک سخنرانی گفت: «متاسفانه این روزها با کمال تاسف باید خدمتتان عرض کنم چهره‌های ممتازی را هیات‌های اجرایی و هیات‌های نظارت رد کرده‌اند و انگشت گذاشته‌اند به‌عنوان نمونه حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید هادی خامنه‌ای را نام می‌برم که از چهره‌های ممتاز انقلاب و مبارز و عامل و فاضل و زندان کشیده است و از اینکه این اندازه افراد حذف شده بنده و جناب حجت‌الاسلام‌والمسلمین آقای موسوی‌خوئینی‌ها با رییس‌جمهور ملاقات کردیم و ابراز نگرانی کردیم، ایشان گفتند که اصلا من شوکه شدم.»
رییس وقت مجلس شورای اسلامی، در یکی از سخنرانی‌هایش پیش از انتخابات، اظهار تاسف کرد که پس از فوت آیت‌الله «خمینی» در انتخابات خبرگان و میان‌دوره‌ای «چهره‌های معروف انقلاب» رد صلاحیت شدند. کروبی ادامه داد: «روزی که دوباره می‌خواستند صلاحیت را رد کنند ما مساله [دستور آیت‌الله خمینی مبنی بر بستن پرونده] را مطرح کردیم و گفتیم که یا باید از این شیوه و حرکت دست بردارید یا اینکه اصلا ما از انتخابات بیرون می‌رویم؛ یعنی ما وارد انتخابات میان‌دوره‌ای نمی‌شویم و در نتیجه آن‌ها هم عقب‌نشینی کردند حالا هم ببینیم باز چه پیش می‌آید.»
اعتراض تشکل‌های سیاسی
مجمع روحانیون مبارز درباره روند بررسی صلاحیت‌ها در شورای نگهبان نامه‌ای به رییس‌جمهور وقت نوشت که روزنامه‌ها در تاریخ ۱۱فروردین۱۳۷۱ آن را منتشر کردند: «ملاحظه می‌شود که روند بررسی‌ها و رد و تاییدها همچنان به‌صورت خطی و جریانی است... چون اکثر موارد رد صلاحیت‌ها فاقد دلایل و مدارک کافی است از جنابعالی می‌خواهیم تا شخصا به پرونده رد صلاحیت‌ها رسیدگی کنید تا معلوم شود تا چه حد اقدامات انجام‌شده خلاف موازین شرعی و قانونی است و نیز بررسی شود که شورای نگهبان در تعیین و انتخاب افراد برای هیات‌های نظارت توصیه‌های رهبری مبنی بر اینکه گزینش آن‌ها نباید خطی باشد را رعایت کرده‌اند یا نه؟ ولی متاسفانه مشاهده می‌شود عملکرد این شورا و هیات‌های منصوب هرگونه اطمینانی را به سلامت برگزاری انتخابات از بین می‌برد.»
ائتلاف خط امام (شامل دفتر تحکیم‌وحدت، انجمن اسلامی معلمان ایران، انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه‌ها، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی ایران و انجمن اسلامی مهندسین) هم بیانیه‌ای صادر کرد که در آن آمده بود: «این ائتلاف با استفاده نادرست از دستگاه‌های موازی قانون‌گذاری که موجب تضعیف مجلس و تضییع حقوق ملت بشود مخالفت می‌کند.»
افزون بر این‌ها، اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان دانشگاه‌های سراسر کشور (دفتر تحکیم‌وحدت) در بیانیه‌ای رد صلاحیت نمایندگان به دلیل اظهارات آنان در دوران نمایندگی را باعث تحدید مصونیت‌های قانونی نمایندگان در اظهارنظر و انجام وظایف نمایندگی آنان دانست.
نگرانی چپ‌های طرفدار آیت‌الله خمینی و تکذیب هاشمی رفسنجانی
«رسول منتجب‌نیا»، نماینده مردم شیراز در مجلس سوم هم یکی از افرادی بود که با صراحت از رد صلاحیت‌ها انتقاد می‌کرد. او روز ۲۶ فروردین در صحن علنی مجلس گفت: «ما معتقدیم که علیرغم وجود آزادی فیزیکی و عدم توسل به سرنیزه و زور، یک جناح در کشور با برنامه‌ای حساب‌شده و منسجم از چند سال قبل دست‌اندرکار حذف بهترین یاران امام و دوستان واقعی مقام رهبری گردید.»
منتجب‌نیا در بخش دیگری از صحبت‌هایش اظهار داشت: «از حدود یک سال قبل تلاش برای پرونده‌سازی علیه افراد این جناح (چپ) آغاز شد. از ماه‌ها قبل برای مشوش کردن افکار مردم، همه مردم و حتی چهره‌های شاخص این جناح (چپ) را به مخالفت با ولایت‌فقیه، ضدیت و کارشکنی علیه دولت، ملاقات با مراجع قم برای تضعیف رهبری، برگزاری مجالس عروسی و کذا و داشتن کارخانجات و مستغلات متهم می‌کردند.»
«هادی خامنه‌ای»، نماینده مشهد هم مواضع رییس‌جمهور را در قبال انتخابات مجلس چهارم زیر سوال برد و گفت: «متاسفانه در این انتخابات بذر بدی افشانده شد و سنگ بنای خطرناکی گذاشته شد که در آینده ارزش‌های انقلاب را تهدید جدی کرده و سیلی است که همه‌چیز را با خود خواهد برد. یقینا این چاهی که کنده شد عامل آن را نیز خواهد بلعید.»
او در بخش دیگری از صحبت‌هایش گفت: «در عمل نشان داده شد که جناح به اصلاح میانه‌رو می‌خواهد با قلع‌وقمع خشونت‌بار و حذف سراسر جناح رادیکال، برای همیشه خاطر دشمنان خارجی را آسوده سازد.» «جناحی که خود را منتسب به شما دانسته و شعارش را حمایت از شما قرار داده است در تمام کشور، ابزارها و رسانه‌های خود را بکار گفت تا جناح ما را متهم کند؛ اما مواد اتهامی مشخص نبود.»
اما هاشمی رفسنجانی، رییس‌جمهور وقت، در پاسخ به انتقادها گفت: «همه افراد می‌توانند در قسمتی از نظام مسوولیتی داشته باشند و به خاطر راه نیافتن به مجلس نباید همه‌چیز را آلوده جلوه دهند زیرا چنین گناهان کبیره‌ای کل انقلاب را متضرر خواهد کرد.»
او ضمن رد شعارهای افرادی که مدعی حذف خط امام از صحنه سیاسی کشور بودند اظهار داشت: «مردم توجه دارند که امام به چه کسانی عنایت داشته و امور مهم کشور را به چه کسانی واگذار کرده است.»
همچون دوره‌های قبل، انتخابات چهارمین دوره مجلس شورای اسلامی به مرحله دوم کشید. مرحله دوم انتخابات ۱۹اردیبهشت۱۳۷۱ برگزار شد. در آستانه برگزاری دور دوم انتخابات، سید «علی‌اکبر محتشمی»، رییس کمیسیون دفاع مجلس شورای اسلامی در گفتگو با روزنامه سلام اظهار داشت: «اگر روند همانند مرحله اول باشد طبیعتا مرحله دوم انتخابات چیزی شبیه به مرحله اول خواهد بود و در نتیجه جناح راست که معتقد است در سیاست خارجی باید فضای باز سیاسی داشت و در مسایل اقتصادی از اقتصاد بازار و بی‌دروپیکر پیروی شود و مسایل فرهنگی و اجتماعی آن نیز تابع متغیر فضای سیاسی و اقتصادی باشد، پیروز خواهد شد و متاسفانه افق تاریکی در رابطه با مجلس چهارم پیش روی ماست.»
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر