کامران متین: حذف اصلاح‌طلبان بی‌شباهت به اعلام سیستم تک حزبی توسط شاه نیست

نگاهی به صحنه انتخابات مجلس یازدهم نشان از اراده حاکمیت برای تقدیم مجلس به تندروترین نیروهای نزدیک به نظامیان و حذف جناح اصلاح‌طلب حکومت از مجلس دارد.

 از ۳۰ حزب عضو شورای عالی سیاستگذاری اصلاح‌طلبان، جمعا ۶۲۷ نفر در انتخابات مجلس یازدهم در کل کشور ثبت‌نام کرده‌اند که تنها صلاحیت ۴۴ نفر آنها توسط هیات‌های نظارت شورای نگهبان تایید شده است. (در مراحل بعدی تعیین صلاحیت ها، این عدد کمی بزرگتر شده است) صلاحیت کاندیداهای ۱۵ حزب اصلاح‌طلب در کل کشور به طور ۱۰۰ درصد رد شده‌است. 

وضعیت به‌گونه‌ای است که اصلاح‌طلبان حکومتی، حتی در تهران هم قادر نیستند برای ۳۰ کرسی موجود، لیست ۳۰ نفره ارایه دهند. 

حزب کارگزاران سازندگی که به همراه حزب ندای ایران با تصمیم شورای عالی سیاستگذاری اصلاح‌طلبان مبنی بر ندادن لیست در انتخابات مخالفت کرده تنها توانسته ۲۰ کاندیدا برای لیست خود در تهران پیدا کند.

در انتخاباتی که به نظر می‌رسید نظام بیشترین نیاز را به نمایش مشروعیت دارد، ردصلاحیت‌ گسترده اصلاح‌طلبان چه معنایی دارد و این رد‌صلاحیت‌ها چه نتایجی برای توانایی نظام در سرکوب مخالفانش خواهد داشت؟

«کامران متین»، استاد روابط بین الملل دانشگاه ساسکس در انگلیس، در این باره به «ایران وایر» می گوید:  قیاس‌های تاریخی همیشه از نظر تحلیلی با ریسک خطا همراه هستند اما حذف اصلاح‌طلبان از نمایش انتخابات بی‌شباهت به اعلام سیستم تک‌حزبی توسط شاه با تاسیس حزب رستاخیز در سال‌های پایانی سلطنت او نیست.

اما آیا حذف اصلاح‌طلبان از نظام جمهوری اسلامی عواقبی شبیه نتایج تاسیس حزب رستاخیز برای محمدرضا شاه پهلوی خواهد داشت؟

کامران متین شرایط کنونی را از جنبه‌هایی متفاوت می‌داند و می‌گوید: تفاوت اصلی این است که در آن زمان عناصر لازم برای عروج و گسترش یک مخالفت سازمان‌یافته وجود داشت و این مخالفت به سرعت مادیت پیدا کرد. اما اکنون ما با رژیمی روبروهستیم که اگرچه در یکی از حادترین بحران‌هایش قرار دارد اما همه شکل‌های مخالفت سازمان‌یافته را پیشاپیش نابود کرده و امحای مخالفان را به مهم‌ترین استراتژی‌اش تبدیل کرده است.

این استاد دانشگاه همچنین معتقد است حذف اصلاح‌طلبان تاثیر چندانی در توانایی سرکوبگری رژیم ندارد. به گفته او: موعظه‌های اصلاح‌‌طلبان تاثیری در اشتها و توانایی رژیم برای سرکوب نداشته است. 

به گفته متین، از منظر نگاه ساختاری، اصلاح‌طلبان خود در چهل سال گذشته عنصری کلیدی در سرکوب مخالفان توسط رژیم بوده‌اند. بنابراین غیاب رسمی آن‌ها تغییری در این وضعیت ایجاد نخواهد کرد.

کامران متین حذف جناح اصلاح طلب را به دلایلی فراتر از رد‌صلاحیت آن‌ها توسط شورای نگهبان نسبت می‌دهد و معتقد است که ورشکستگی سیاسی جناح اصلاح‌طلب نشانه یک تغییر مهم در ساحت سیاسی کشور است.

این کارشناس سیاسی در این باره به «ایران وایر» می گوید: به همان میزانی که انتخابات‌ها و روندهای رسمی سیاسی نتوانسته اند مشکلات اساسی جامعه (نابرابری گسترده، فقر، فساد سیستماتیک، سانسور، سرکوب بی امان مخالفان، انزوای بین المللی، و ماجراجویی های منطقه‌ای) را حل کنند، به همان میزان هم نارضایتی‌ها علیه وضعیت موجود، بیرون از پارامترهای سیاسی رسمی دولت و فرآیندهای بروکراتیک آن بیان شده‌اند. فرایندهایی که همواره توسط بسیاری ناعادلانه و غیر دموکراتیک تشخیص داده شده بودند، با این حال، در گذشته حداقل بخش‌هایی از مردم، تحت تاثیر گفتمان اصلاحات، این فرایندها را به عنوان کم‌هزینه‌ترین راه دستیابی به تغییر سیاسی در نظر می‌گرفتند.

کامران متین با اشاره به اعتراضات سیاسی دو سال گذشته در ایران، ادامه می‌دهد: اتفاقات سال‌های اخیر این درک را عمیقا تضعیف کرده و هر نوع اثر بخشی سیاسی که پیش از این توده‌ها به انتخابات نسبت می‌دادند را حذف کرده‌است. ورشکستگی سیاسی اصلاح‌طلبان هم بیان و هم نتیجه این تغییر مهم است. 

این استاد روابط بین الملل معتقد است که مساله اصلی حکومت ایران نه انتخابات مجلس یازدهم بلکه انتخابات ریاست جمهوری آینده در آمریکا است.

به گفته او، به نظر می‌رسد رژیم می‌خواهد تا ماه نوامبر وضعیت فعلی را حفظ کند تا مشخص شود که آیا ترامپ دوباره انتخاب خواهد شد یا نه. در صورت انتخاب مجدد ترامپ، رژیم به احتمال زیاد، جام زهر دیگری را خواهد نوشید و با آمریکا مصالحه خواهد کرد.

متین به تحرکات نظامی جمهوری اسلامی در خارج از مرزهای خود اشاره کرده و ادامه می‌دهد: رژیم ممکن است تلاش کنند تا شانس انتخاب دوباره ترامپ را با انجام تحرکات نظامی بیشتر توسط نیروهای نیابتی‌اش و قرار دادن ترامپ در موقعیتی که هم جواب دادن و هم جواب ندادن به این تحرکات به مقبولیت داخلی او صدمه بزند، کاهش دهد. 

این استاد دانشگاه در پایان می‌گوید: این استراتژی همچنان که در تحولات پیش و پس از کشته شدن قاسم سلیمانی دیده شد بسیار خطرناک است و ممکن است به درگیری نظامی گسترده منجر شود.