close button
آیا می‌خواهید به نسخه سبک ایران‌وایر بروید؟
به نظر می‌رسد برای بارگذاری محتوای این صفحه مشکل دارید. برای رفع آن به نسخه سبک ایران‌وایر بروید.
مجلس

شکست طرح تشکیل فراکسیون‌های قومی

۲۴ بهمن ۱۳۹۸
حسام قناطیر
خواندن در ۶ دقیقه
شکست طرح تشکیل فراکسیون‌های قومی

سال ۱۳۹۵ تشکیل فراکسیون نمایندگان «مناطق ترک‌نشین» در مجلس بازتاب‌های متفاوتی در مجلس و رسانه‌ها داشت. برخی از این اتفاق جنجالی استقبال کردند و برخی نیز آن را اقدامی «تجزیه‌طلبانه» و یا اقدامی که باعث تشدید شکاف‌های قومی می‌شود دانستند.

مدتی بعد و درحالی‌که خبر تشکیل فراکسیون‌های دیگری مانند فراکسیون مناطق کردنشین منتشر می‌شد، برخی نمایندگان از مخالفت هیات‌رییسه مجلس و دیگر نهادها با این فراکسیون خبر دادند. در نهایت یک سال بعد عملا این فراکسیون منحل شد.

 سال ۱۳۹۶ «شهاب‌الدین بی‌مقدار»، نماینده تبریز، خبر داد که هیات‌رییسه مجلس نام فراکسیون نمایندگان «مناطق ترک‌نشین» را به رسمیت نمی‌شناسد. وی گفته بود که درباره نام این فراکسیون «حساسیت‌هایی وجود دارد.»

پیش ‌از این سخنان خبرهایی منتشر شده بود که قرار است فراکسیون نمایندگان «مناطق ترک‌نشین» به دلیل حساسیت‌ها به فراکسیون نمایندگان «شمال غرب کشور» تغییر نام دهد.

بااین‌حال، شهاب‌الدین بی‌مقدار گفته بود که این تغییر نام امکان‌پذیر نیست چرا که در دیگر استان‌ها ازجمله خراسان شمالی، خراسان رضوی، اصفهان و ... هم «ترک‌زبان وجود دارد.»

وی همچنین اعلام کرده بود: «ابتدای کار، تمامی نمایندگان به‌طورجدی در جلسات حاضر می‌شدند که در آخرین جلسه فراکسیون تنها پنج نفر حضور داشتند و سپس اعضا بهانه آوردند که پیامک برگزاری جلسه را دریافت نکردند.»

 این فراکسیون با حضور ۱۰۰ نماینده اعلام موجودیت کرده بود و یکی از موسسان آن نیز «نادر قاضی‌پور»،‌ نماینده جنجالی ارومیه، بود. حضور قاضی‌پور و اقداماتش، حاشیه‌های این فراکسیون را بیشتر کرد از جمله وقتی خبرنگار ایران درباره این فراکسیون با او وارد بحث شد قاضی‌پور او را کتک زد.

 برخی از نمایندگان مجلس تشکیل این فراکسیون را مقدمه‌ای برای تشکیل دیگر فراکسیون‌های قومی و «تعمیق شکاف‌های قومیتی» دانسته بودند.

بااین‌حال، نمایندگان عضو این کمیسیون از جمله «زهرا ساعی» گفته بودند که این فراکسیون «علاوه بر حفاظت از منافع کشور و تقویت وحدت ملی به دنبال توسعه متوازن در کشور است.»

این فراکسیون در فضای مجازی نیز بازتاب داشت و حتی برخی هنرمندان از جمله «داریوش ارجمند» علیه آن موضع گرفتند.

برخی از نمایندگان سابق مناطق ترک‌نشین از جمله «منصور حقیقت‌پور»، نماینده سابق اردبیل، نیز به تشکیل این فراکسیون اعتراض کرده بودند. 

حقیقت‌پور گفته بود: «بنده از دوستانم در این فراکسیون سوال می‌کنم که واژه ترک‌نشین به چه معنا است؟ آیا منظور آن‌ها از به کار بردن واژه ترک‌نشین در فراکسیون‌شان ترک‌زبانی یا ترک نژادی است؟ باید این موضوع را مشخص کنند، دوستانمان باید صراحتا بیان کنند که اگر اقلیت ترکی در بوشهر حضور داشته باشند این فراکسیون قصد دارد از منافع ترک‌ها در بوشهر که یک استان فارس زبان است حمایت کنند؟ آیا آقایان قصد دارند با تشکیل فراکسیون ترک‌نشینان مجلس از حقوق ترک‌تبارها در سراسر دنیا حمایت کنند؟»

پیش از انحلال فراکسیون نمایندگان «مناطق ترک‌نشین» این فراکسیون در انتخاب اعضای هیات‌رییسه مجلس و رای به وزرای دولت «حسن روحانی» ازجمله انتخاب «مسعود پزشکیان» به‌عنوان نایب‌رییس اول مجلس دهم فعال بود.

یکی از دلایل انحلال این فراکسیون می‌توانست مطرح‌شدن تشکیل فراکسیون مناطق کرد‌نشین و دیگر مناطق باشد. فراکسیون مناطق کردنشین در مجلس ششم نیز فعال اما در مجالس اصول‌گرای بعدی فعالیتی نداشت. در مجالس مختلف همچنین فراکسیون اهل سنت فعالیت می‌کرد.

«همایون‌ هاشمی»،‌ نماینده مردم میاندوآب گفته بود: «نمایندگان کُردزبان در مجلس خواستار تشکیل فراکسیون کُردزبان شده‌اند تا حقوقی که متعلق به دیگر زبان‌هاست برای کُردها هم لحاظ شود.»

پس از این سخنان برخی نمایندگان گفتند که تشکیل فراکسیون «مناطق ترک‌نشین» و «نمایندگان کُردزبان» باعث خواهد شد که فراکسیون نمایندگان بلوچ و یا عرب نیز تشکیل شود.

همچنین بحث تشکیل فراکسیون‌ نمایندگان مناطق لرنشین نیز مطرح شد و برخی نمایندگان موافق و مخالف درباره آن سخن گفتند. در نهایت اما تشکیل این فراکسیون‌ها با شکست روبه‌رو شدند و در مجلس دهم فراکسیونی با هویت قومی فعالیت نمی‌کرد.

 بااین‌حال، در جریان برخی از تحولات مجلس عملا وجود این فراکسیون‌ها احساس می‌شد و گاهی این فراکسیون‌ها رودرروی هم نیز قرار می‌گرفتند.

نزاع‌های قومی در بحث استیضاح و رای اعتماد به وزرا

از جمله در جریان استیضاح «علی ربیعی»، وزیر تعاون کار و رفاه اجتماعی، این موضوع مطرح شد.

 برخی رسانه‌ها نوشتند که  فراکسیون نمایندگان لر یا زاگرس‌نشین به دنبال استیضاح ربیعی و جانشینی فرد مورد نظر خود در این سمت هستند. نقش ویژه «غلامرضا تاجگردون»، نماینده گچساران، در استیضاح ربیعی این گمانه‌زنی را تقویت می‌کرد. بااین‌حال تاجگردون این گزارش‌ها را تکذیب کرد.

همچنین در جریان رای اعتماد به کابینه دوم حسن روحانی، نادر قاضی‌پور در تذکری گفت: «از وزرای پیشنهادی که به مجلس معرفی شدند هیچ‌کدام اهل آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی و اردبیل نیستند و حتی یک وزیر اهل آذربایجان نیست.» «علی لاریجانی»، رییس مجلس نیز گفت: «شما باید زنجانی‌ها را جزو آذری‌ها بدانید و در وزرای پیشنهادی آذری‌زبان کم نداریم.»

در جریان رای اعتماد به کابینه روحانی همچنین ائتلافی از نمایندگان مناطق زاگرس‌نشین و برخی از نمایندگان ترک تاثیر مهمی در رای منفی مجلس به «حبیب‌الله بی‌طرف» داشت.

فرجام فراکسیون‌های قومی و مطالبات آن‌ها

با وجود این بحث‌ها اما پرونده فراکسیون‌های قومی در مجلس دهم عملا بسته شده است. موافقان تشکیل این فراکسیون‌ها اعلام کردند که دیدگاه مخالفان «توهم توطئه» است. 

به گفته آنان اقوام ایرانی انباشت زیادی از مطالبات عدیده دارند. از جمله کُردها در راس هرم قدرت در ایران جایگاهی ندارند و همین موضوع یکی از علل توسعه‌نیافتگی مناطق کردنشین در ایران محسوب می‌شود.

موضوع ترویج فرهنگ و زبان‌های قومی نیز یکی از مطالبات مطرح شده است. در کنار موضوع زبان مادری، تدریس به زبان مادری هم مطرح می‌شود؛ یعنی مدارسی یا دانشگاه‌هایی باشند که به زبان بومی و محلی درس بدهند و زبان معیار یا زبان محلی جایگاهی نداشته باشد.

مخالفان اما اعلام می‌کردند که مطالبات قومیت‌های مختلف در ایران باید در کنار دیگر مطالبات حقوق بشری دنبال شود و بر حقوق شهروندی تک‌تک شهروندان ایران صرف‌نظر از این‌که به چه قومی تعلق دارند تاکید شود و امکانات رفاهی برای بوکان و تهران و اصفهان و زاهدان یکسان اختصاص پیدا کند. 

از نظر مخالفان همچنین در ساختار سیاسی ایران، این نگرانی وجود دارد که تعمیق قومیت‌گرایی، به ایجاد هویت سیاسی بر پایه تفاوت قومیت‌ها و درگیری بین آن‌ها منجر شود.

واکنش شورای نگهبان به تشکیل فراکسیون‌های قومی

نگاهی به پروسه تعیین صلاحیت نمایندگان موسس و فعال در فراکسیون‌های قومی در جریان انتخابات مجلس یازدهم، نشان می‌دهد که اعضای شورای نگهبان نسبت به این مساله حساسیت خاصی نشان نداده‌اند چراکه برخی از موسسان و چهره‌های شاخص فراکسیون‌های قومی تایید صلاحیت و برخی رد صلاحیت شده‌اند بنابراین نمی‌توان رفتار شورای نگهبان را از این حیث معنادار توصیف کرد. به نظر این موضوع از منظر شورای نگهبان، در راستای ایفای وظیفه نمایندگی قلمداد شده است.                    

در انتخابات مجلس یازدهم، شورای نگهبان صلاحیت نادر قاضی‌پور، یکی از جنجالی‌ترین چهره‌های موسس فراکسیون ترک‌ها را رد صلاحیت کرده ولی برخی از اعضای هیات‌رییسه این فراکسیون ازجمله مسعود پزشکیان و زهرا  ساعی تایید صلاحیت شدند. «محمد حسن‌نژاد»، از دیگر اعضای هیات‌رییسه این فراکسیون نیز رد صلاحیت شد. «رضا کریمی» نیز باوجود رد صلاحیت در مراحل اولیه، اما در نهایت تایید صلاحیت شد. 

در این میان شهاب‌الدین بی‌مقدار در انتخابات ثبت‌نام نکرد. 

به‌جز نمایندگان استان‌های آذربایجان غربی برخی از نمایندگان دیگر استان‌های ایران نیز عضو این فراکسیون بودند. «احمد امیرآبادی»، نماینده قم، از جمله اعضای اصلی این کمیسیون بود که تایید صلاحیت شد. 

«عبدالکریم حسین‌زاده» و «جلال محمودزاده» از اعضای موسس فراکسیون کُردها نیز نامزد انتخابات مجلس یازدهم تایید صلاحیت شدند. «محمدقسیم عثمانی»، از دیگر اعضای این فراکسیون، برای انتخابات مجلس یازدهم نامزد نشد.

ثبت نظر

مجلس

اسامی نهایی کاندیداهای انتخابات مجلس یازدهم در استان سمنان

۲۴ بهمن ۱۳۹۸
اسامی نهایی کاندیداهای انتخابات مجلس یازدهم در استان سمنان