فرجام ۲۹۰ نماینده مجلس دهم

انتخابات مجلس یازدهم در روز دوم اسفند ۹۸ برگزار و تکلیف ۲۷۹ کرسی این مجلس تعیین شد. در ۱۱ حوزه انتخابیه نیز انتخابات به دور دوم رسیده که در روز جمعه ۲۹ فروردین ۱۳۹۹ برگزار خواهد شد.

یکی از نتایج این انتخابات تغییر کلی چهره مجلس آینده نسبت به مجلس دهم است. بررسی نتایج شمارش آرا نشان می دهد که  تنها ۵۷ نفر از نمایندگان مجلس دهم توانستند کرسی خود را در مجلس یازدهم حفظ کنند و ۲۳۳ نماینده مجلس دهم در مجلس آینده غایب خواهند بود. گسستی در حیات پارلمان که اگر چه عجیب است اما در ایران بی سابقه نیست. چه بر سر این ۲۳۳ نماینده آمد؟

 

آن‌ها که قید شرکت در انتخابات را زدند

۴۶ نفر از نمایندگان مجلس دهم یا برای شرکت در انتخابات مجلس یازدهم ثبت نام نکردند و یا پیش از آغاز بررسی صلاحیت‌ها توسط هیات‌های اجرایی و نظارت از شرکت در انتخابات انصراف دادند. جمعی از پرنفوذ ترین نمایندگان مجلس دهم در این جمع قرار دارند که از میان آن‌ها می توان به علی لاریجانی، رییس مجلس و محمدرضا عارف از سران فراکسیون امید این مجلس اشاره کرد. 

«پروانه سلحشوری» و «علی نوبخت حقیقی» از دیگر نمایندگان شناخته شده مجلس دهم هستند که عطای مجلس یازدهم را به لقای آن بخشیدند. علی نوبخت حقیقی، رییس کمیسیون بهداشت مجلس دهم، علت انصراف خود را موضع انفعالی مجلس در حوادث اخیر عنوان کرد. این نماینده در سخنانی کنایه آمیز گفته بود: «تا زمانی که تحریم و جنگ اقتصادی داریم و شورای عالی هماهنگی سران قوا هم می‌تواند تصمیمات اصلی را اتخاذ کند، می‌توانیم تا پایان این تحریم‌ها و جنگ اقتصادی فعلی، مجلس را تعطیل کنیم.»

سلحشوری نیز دلایل انصراف از کاندیداتوری برای انتخابات آینده را ساختارهای محدودکننده اقتدار مجلس، نادیده گرفتن نظر و خواست مردم، رویه نامناسب نظارت استصوابی و اتفاقات پاییز نود و هشت، عنوان کرده بود.

آن‌ها که توسط شورای نگهبان قلع و قمع شدند

انصراف چهره‌های شناخته شده مجلس دهم از شرکت در انتخابات مجلس یازدهم سردی فضای انتخاباتی را بیش از پیش آشکار کرد اما این هیات‌های نظارت شورای نگهبان بودند که میخ آخر را بر تابوت این انتخابات کوبیدند.

از ۲۹۰ نماینده مجلس یازدهم، ۹۰ نفر در مرحله اول بررسی صلاحیت ها توسط هیات های نظارت شورای نگهبان رد صلاحیت شدند که در تاریخ مجلس ایران بی سابقه بود. پیش از این، بیشترین میزان رد صلاحیت‌ها مربوط به انتخابات مجلس هفتم بود که در آن ۷۶ نفر از نفر نمایندگان مجلس ششم که داوطلب انتخابات بودند توسط شورای نگهبان رد صلاحیت شدند.

از جمله نمایندگان پرنفوذی که توسط شورای نگهبان رد صلاحیت شدند می توان به علی مطهری، محمود صادقی نمایندگان تهران و بهرام پارسایی نماینده شیراز اشاره کرد. علت رد صلاحیت این نمایندگان ابتدا از سوی شورای فساد مالی عنوان شد اما پس از انتشار نامه‌های رد صلاحیت توسط نمایندگان فراکسیون امید مجلس مشخص شد که همگی به دلایلی چون عدم التزام به اسلام و اصل ولایت فقیه رد صلاحیت شدند.

شورای نگهبان در نهایت و چند روز پیش از انتخابات صلاحیت ۸ نفر از نمایندگان رد صلاحیت شده را تایید و صلاحیت یک نماینده دیگر (علیرضا رحیمی) را رد کرد و به این ترتیب ۸۲ نفر از نمایندگان مجلس دهم توسط شورای نگهبان از انتخابات مجلس یازدهم حذف شدند. 

آن‌ها که از دنیا رفتند

سه نفر از نمایندگان مجلس دهم نیز در طول دوران چهار ساله نمایندگی خود از سال ۱۳۹۴ تاکنون از دنیا رفته‌اند. حبیب الله حسین زاده، نماینده مراغه در اردیبهشت ۹۵ در اثر تصادف از دنیا رفت و مرتضی صفاری نطنزی، نماینده نطنز و قمصر و محمد نعیم امینی فرد، نماینده ایرانشهر در سال ۱۳۹۸ از دنیا رفتند.

آن‌ها که استعفا دادند

از ۲۹۰ نفر نماینده مجلس دهم ۳ نفر نیز استعفا دادند. از این سه نفر، محمد دهقان، نماینده طرقبه و شاندیز به عنوان عضو حقوقدان شورای نگهبان راهی این شورا شد و کاظم جلالی، نماینده تهران، پست سفارت ایران در روسیه را گرفت. داریوش اسماعیلی، نماینده سروستان نیز بعد از تصدی پست معاونت در وزارت صنعت،  معدن و تجارت استعفا داد. 

قسیم عثمانی نماینده بوکان در مجلس دهم نیز پس از افزایش ناگهانی قیمت بنزین و به دنبال آن، سرکوب خونین اعتراضات مردم در آبان ماه ۹۸ طی نطقی اعتراضی در مجلس استعفای خود را اعلام کرد اما این استعفا به رای نمایندگان گذاشته نشد و رسمیت نیافت. 

آن‌ها که رای نیاوردند

در نهایت اندکی بیش از نیمی از نمایندگان مجلس دهم یعنی ۱۵۷ نفر در انتخابات مجلس یازدهم شرکت کردند.

براساس آمار قطعی ستاد انتخابات کشور درباره منتخبین مجلس یازدهم تنها ۵۶ تن از این نمایندگان موفق شدند کرسی خود را در مجلس حفظ کند و ۹۸ نفر از آنها نتوانستند رای دوباره  مردم در حوزه‌های انتخابیه خود را کسب کنند. دو نماینده نیز به دور دوم انتخابات مجلس راه یافته اند که تکلیف آن ها در روز جمعه ۲۹ فروردین تعیین خواهد شد. 

از ۵۶ نماینده‌ای که دوباره انتخاب شده‌اند ۴۱ نفر عضو فراکسیون اصولگرایان هستند، ۸ نفر عضو فراکسیون مستقلین و تنها ۷ نفر از فراکسیون امید مجلس دهم.

نمایندگان ۱۰ استان کشور نیز به طور کامل در مجلس یازدهم تغییر کرده‌اند. و از ۵ نماینده اقلیت‌های دینی در مجلس دهم نیز دو نفر کرسی خود را در مجلس یازدهم حفظ کرده است.