آخوندهایی که کمیسیون‌های نان و آب‌دار را بر فرهنگ و قضا ترجیح داده‌اند

کمیسیون‌های «فرهنگی» و «قضایی وحقوقی» در یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی خریدار نداشتند و اگر زور هیات رییسه نبود، احتمالا در این دو کمیسیون تخته می‌شد. حتی توصیه رهبر ایران به توجه ویژه به فرهنگ هم نمایندگان ظاهرا «ولایی» مجلس را نیز متقاعد به اقبال از این کمیسیون‌ها نکرد.
در دقیقه ۹۰ با جابه‌جایی چند نماینده، از جمله انتقال دکتر «احسان قاضی‌زاده هاشمی» که پزشک است، از «کمیسیون بهداشت» به کمیسیون فرهنگی، ترکیب آن به حد نصاب رسید ولی کمیسیون قضایی کماکان منتظر رضایت تعداد بیشتری از نمایندگان برای قبول عضویت این کمیسیون است.

تاخیر در شکل‌گیری کمیسیون‌های فرهنگی و قضایی و حقوقی دلایل متعدد دارد. اما یکی از دلایل اصلی آن را باید در بی‌علاقگی نمایندگانی دانست که ظاهرا تخصص آن‌ها حوزه فرهنگ و قضا است ولی بیش از آن که پی‌گیر کار تخصصی خود در مجلس باشند، در پی ورود به کمیسیون‌های غیرتخصصی (غیرمرتبط با تخصص نمایندگان) هستند که منافع فردی آن‌ها را بیشتر تامین می‌کند.

کدام گروه از نمایندگان در حوزه فرهنگ و قضا تخصص دارند؟

برای پاسخ به این سوال باید دنبال هنرمندان، نویسندگان، وکلا و قضات در مجلس گشت ولی کمتر می‌توان نمایندگانی در قوه مقننه با این صفات یافت؛ به ویژه هنرمندان، نویسندگان و وکلا که عموما در این کشور «غیرخودی» به شمار می‌آیند و اساسا مجالی برای حضور در مجلس نمی‌یابند.

نگاهی به نهادهای فرهنگی و قضایی در جمهوری اسلامی، از سازمان و دفتر تبلیغات اسلامی گرفته تا پست‌های کلیدی دستگاه قضایی، جملگی در اختیار یک قشر خاص هستند به نام «روحانیون». اما آیا روحانی در مجلس به اندازه کافی برای تکمیل کرسی‌های خالی دو کمیسیون فرهنگی و قضایی وجود نداشت؟

در مجلس یازدهم، ۳۲ روحانی معمم (در لباس روحانیت) وجود دارد. تعدادی هم تحصیلات حوزوی یا تحصیلات علوم قرآنی و الهیات دارند که لباس روحانیت بر تن ندارند. حد نصاب هر کمیسیون، ۱۹ نفر است؛ یعنی با اضافه شدن شش نماینده به جمع روحانیون، هر دو کمیسیون فرهنگی و قضایی بدون تاخیر تکمیل می‌شدند.

روحانیون به کدام کمیسیون‌ها پیوستند؟

از مجموع ۳۲ روحانی مجلس یازدهم، تنها پنج آخوند به نام‌های «جواد نیک‌بین»، «حسین جلالی»، «مرتضی آقاتهرانی»، «مجید نصیرایی» و «رضا تقوی» به کمیسیون فرهنگی و سه آخوند نیز به نام‌های «حسن نوروزی»، «موسی غضنفرآبادی» و «محمد موحد» به کمیسیون قضایی و حقوقی پیوستند. سه روحانی نیز به نام‌های «محمود نبویان»، «حسن شجاعی» و «نصرالله پژمانفر» به «کمیسیون اصل۹۰» پیوسته‌اند که مرتبط با مسایل حقوقی و قضایی است.
پس از ۳۲ روحانی مجلس یازدهم، ۱۱ نماینده معمم همان‌طور که انتظار می‌رفت، به کمیسیون‌های قضایی و حقوقی پیوسته‌اند.
۲۱ روحانی دیگر مجلس یازدهم به کدام کمیسیون‌ها رفته‌اند؟

علی‌رضا سلیمی

• کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی

مطابق «آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی»، «كميسيون كشاورزی، آب و منابع طبيعی» درمحدوده كشاورزى، منابع آب، دام و طيور، شيلات، محيط زيست و هواشناسی وظایف محوله را انجام می‌دهد. وزارت نیرو، وزارت جهاد کشاورزی، سازمان حفاظت محیط زیست و منابع طبیعی، سازمان هواشناسی و... از جمله مهم‌ترین دستگاه‌های دولتی تحت نظارت کمیسیون کشاورزی هستند. بنابراین، برای عضویت در این کمیسیون باید در یکی از حوزه‌های کشاورزی، آب، دام‌پروری، دام‌پزشکی، شیلات، محیط زیست و هواشناسی تخصص داشت تا بتوان در رفع مشکلات این حوزه و نظارت بر مدیران اجرایی این حوزه موفق عمل کرد.
آیا پنج روحانی پیوسته به این کمیسیون، تخصصی مرتبط دارند:

از پنج روحانی عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی هیچ‌کدام مدرک تحصیلی و سابقه کاری مرتبط ندارند. تنها «امیرقلی جعفری» سال‌ها عضو «کمیته صیانت از آب» استان چهارمحال بختیاری بوده است ولی او هم هیچ تخصصی در این حوزه ندارد.

• کمیسیون اقتصادی

«کمیسیون اقتصادی» از مهم‌ترین کمیسیون‌های تخصصی مجلس است که در حیطه مسایل اقتصادی، گمرک، بیمه، مالیات، بازار سرمایه قانون‌گذاری می‌کند و بر عملکرد وزارت اقتصاد، بانک مرکزی، سازمان خصوصی سازی، گمرک، بانک‌ها و موسسات اعتباری، سازمان امور مالیاتی و... نظارت دارد.

داشتن مدرک تحصیلی در حوزه اقتصاد، حسابداری و امور مالی و نیز داشتن سابقه کاری در وزارت‌خانه‌ها و نهادهای اقتصادی کشور برای عضویت در این کمیسیون لازم است.
از چهار روحانی عضو این کمیسیون، کدام در این حوزه‌ها تخصص دارند؟

جز «محمدحسین حسین‌زاده بحرینی» که متخصص حوزه اقتصادی است و به درستی در این کمیسیون حضور دارد، سه روحانی دیگر این کمیسیون نه رشته تحصیلی و نه سوابق کاری‌ آن‌ها در ارتباط با تخصص مورد نیاز کمیسیون اقتصادی است.

• کمیسیون انرژی

«کمیسیون انرژی» در همکاری نزدیک با وزارت نفت و نیرو است و در حوزه کاری این دو وزارت‌خانه قانون‌گذاری می‌کند و بر حسن انجام امور نظارت دارد. شناخت علمی یا حرفه‌ای در حوزه نفت، انرژی، آب، سدسازی و نیروگاه سازی برای عضویت در این کمیسیون لازم است.

هیچ‌کدام از دو روحانی کمیسیون انرژی نه تخصص علمی دارند و نه سابقه حرفه‌ای در حوزه انرژی. تنها ربط هر دو آن‌ها با این کمیسیون این است که هر دو ساکنان شهرهای نفتی ایران را نمایندگی می‌کنند.

• کمیسیون صنایع و معادن

صنعت، معدن و تجارت سه حوزه کاری اعضای «کمیسیون صنایع» هستند. «جواد حسینی کیا»، عضو این کمیسیون، نماینده کنگاور از استان کرمانشاه است. او تا سطح ۳ حوزه علمیه و تا مقطع کارشناسی فلسفه تحصیل کرده است و هیچ سابقه‌ای در حوزه صنعت، معدن و تجارت ندارد. دیگر روحانی این کمیسیون، یعنی «علیرضا سلیمی»، نماینده محلات و دلیجان نیز شرایطی مشابه حسینی کیا دارد. او دارای دکترای فقه و مبانی حقوق اسلامی است و هیچ سابقه‌ای در حوزه صنایع و معادن ندارد.

• کمیسیون برنامه و بودجه

مهم‌ترین کمیسیون مجلس بدون تردید «کمیسیون برنامه و بودجه» است؛ کمیسیونی که برنامه توسعه کشور و «قانون بودجه» سالیانه را بررسی می‌کند و بر امور مالی کشور نظارت دارد. «محمدرضا میرتاج الدینی»، نماینده تبریز تنها روحانی این کمیسیون است که دانش‌آموخته درس خارج حوزه و دارای دکترای الهیات است. او پیش‌تر رییس سازمان تبلیغات اسلامی استان آذربایجان شرقی و معاون پارلمانی «محمود احمدی‌نژاد»، رییس جمهوری سابق ایران بوده است.

• کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی

«کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی» نیز از کمیسیون‌های مهم مجلس است که هم در حوزه دفاع، هم در حوزه امنیت و هم درحوزه سیاست خارجی قانون‌گذاری می‌کند و بر حسن انجام امور نظارت دارد. «مجتبی ذوالنوری»، نماینده قم تنها آخوند این کمیسیون است که اتفاقا بر کرسی ریاست کمیسیون نیز تکیه زده است. ذوالنوری هم مثل سایر روحانیون مجلس، تحصیلات حوزوی دارد ولی بیش از آن که آخوند باشد، یک نظامی است.
او فرمانده تیپ ۸۳ روحانیون سپاه پاسداران و قائم مقام حوزه نمایندگی ولی فقیه در سپاه بوده است.

چهار روحانی نیز به کمیسیون‌های «آموزش و تحقیقات» و «اجتماعی» پیوسته‌اند که چندان حضورشان در این دو کمیسیون بی‌ارتباط نیست. چراکه هم مسایل مطرح در حوزه آموزش و هم مسایل اجتماعی کشور، حوزه علمیه و روحانیون را نیز در بر می‌گیرد.  یک روحانی نیز هنوز به هیچ کمیسیونی نپیوسته و روشن نیست مقصد او کجا است.

جمع‌بندی

روحانیونی که پیش از ورود به مجلس شورای اسلامی در حوزه‌های فرهنگی کشور فعال بوده‌اند، با ورود به مجلس، اغلب از حضور در دو کمیسیون فرهنگی و قضایی و حقوقی خودداری کرده و کمیسیون‌های غیرمرتبط را بر کمیسیون‌های مرتبط با تحصیلات و سوابق کاری خود برگزید‌ه‌اند تا این دو کمیسیون به سختی به حدنصاب برسند.

از میان ۲۱ روحانی مجلس یازدهم که به کمیسیون‌های غیرمرتبط پیوسته‌اند، تنها دو روحانی علاوه بر تحصیلات حوزوی، در رشته مرتبط با کار کمیسیون مربوطه تحصیل کرده یا سابقه کاری طولانی دارند. محمدحسین حسین‌زاده بحرینی با مدرک دکترای اقتصاد به کمیسیون اقتصادی پیوسته و مجتبی ذوالنوری با سال‌ها سابقه فعالیت در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، به کمیسیون امنیت ملی ملحق شده است. اگر روحانیون پیوسته به کمیسیون‌های آموزش و اجتماعی را نیز مرتبط در نظر بگیریم، مابقی روحانیون پیوسته به کمیسیون‌های کشاورزی، انرژی، اقتصادی، صنایع، برنامه و بودجه نه تخصص علمی دارند و نه سابقه حرفه‌ای مرتبط با این کمیسیون‌ها.