در سری مستند‌های «راز‌های سیلیکون‌ولی» به سراغ ایرانی-آمریکایی‌های موفق در «سیلیکون‌ولی» (Silicon Valley) یا «دره سیلیکون» رفتیم تا داستان موفقیت آن‌ها درجهان تکنولوژی و فناوری را از زبان خودشان بشنویم. در این پروژه تلاش کردیم نه تنها به تکنولوژی بپردازیم، بلکه به اهمیت ارزش‌هایی که موجب موفقیت شرکت‌های فناوری می‌شوند نیز اشاره کنیم. ارزش‌هایی مانند: زنان و تکنولوژی، حقوق اقلیت‌ها، اهمیت مهاجرها در اقتصاد کشور‌ها، ساختار دموکراتیک شرکت‌ها و...
سرمایه‌گذاری پر خطر
کسب و کارهای مختلف در هر شکل و اندازه‌ای، از استارت‌آپ‌ها گرفته تا صنایع، برای ادامه فعالیت خود به پول و سرمایه نیاز دارند. شاید نخستین و مهم‌ترین سوال هر کارآفرین برای به موفقیت رساندن یک کسب و کار بر اساس یک ایده جدید، شناسایی منابع مالی است. اما علاوه بر شناخت منابع، تامین سرمایه، خلاقیت و ایده پردازی، مساله راهنمایی، آموزش و مشاوره کسب و کار نیز از نیازمندی‌های جدی برای راه‌اندازی یک استارت‌اپ در هر کجای دنیاست.
تنها در سال ۲۰۱۶ میلادی، مبلغی بیش از ۹۳۰ میلیارد دلار بر روی استارت‌آپ ها و دیگر شرکت‌های کوچک و بزرگ انفورماتیک ساکن در «سیلیکون‌ولی» آمریکا سرمایه‌گذاری شده است، یعنی مبلغی بیش از ۳۶۰ برابر درآمد ناخالص سالانه ایران. Venture capitalism یا «سرمایه‌گزاری پر خطر»، یکی از انواع سرمایه گزاری هاست که به رغم ریسک بالای عدم موفقیت استارت‌آپ ا و ایده‌های نو، تا سال ۲۰۱۶ میلادی در سیلیکون‌ولی همچنان رشد داشته است. هرچند به دلیل سخت‌گیری‌های مهاجرتی دولت دونالد ترامپ، سردرگمی اقتصادی، و همچنین افزایش هزینه‌های عمومی کار و زندگی، میزان سرمایه گذاری پرخطر سال ۲۰۱۷ میلادی تا ۵۰ درصد نسبت به سال قبلش کاهش پیدا کرده. به گفته کامران الهیان، از کارآفرینان موفق ایرانی - آمریکایی و رییس هیئت مدیره شرکت سرمایه‌گذاری «گلوبال کتلیست پارتنرز» Global Catalyst Partners : «یک سرمایه‌گذار خطرپذیر، می‌تواند در مراحل اولیه یک شرکت، مراحل میانی و یا پایانی، روی یک ستارت‌آپ سرمایه‌گذاری کند. هر چه‌قدر شرکت بالغ‌تر باشد، داده‌های بیشتری در دسترس است و در نتیجه، تصمیم سرمایه‌گذار هم دقیق‌تر می‌شود. ولی اگر در یک شرکت جوان با سه، چهار نفر موسس، با یه ایده نامشخص سرمایه‌گذاری کنید، خیلی چیزی نیست که بشود بر مبنای آن ارزیابی دقیقی داشت. همان‌طور که گفتم، یک ایده به تنهایی، مفت نمی‌ارزد!» به گفته کامران، سرمایه‌گذاران خطر پذیر چندان به خود ایده اهمیت نمی‌دهند. چیزی که برای یک سرمایه‌گذار خطرپذیر اهمیت دارد، نحوه عملی کردن ایده است و اینکه کارآفرین با آن ایده چه‌کاری می‌کند.» به گفته کامران: «ایده به تنهایی پشیزی ارزش ندارد. به شما اطمینان می‌دهم هر وقت فکر کردید یک ایده ناب دارید، که اگر نه ۱۰، حداقل ۵ شرکت دیگر درست در همان زمان یا حتی قبل از شما، همان ایده را در جایی مستقل از شما داشته اند.»
شتاب دهنده ها و مراکز رشد استارت‌آپ‌ها:
برای عملی کردن ایده‌ها، شرکت های بسیاری در سراسر جهان تحت عنوان «انکوباتور» incubator یا همان «مرکز رشد» و یا تحت عنوان «اکسلریتور» accelerator یا همان «شتاب‌دهنده»، مقدمات لازم برای عملی کردن ایده های نو را در اختیار جوانان قرار می‌دهند. «انکوباتور» در فرهنگ لغات به معانی مختلفی از جمله دستگاه نگهداری نوزادان نارس آمده است که به مفاهیمی چون تکثیر، کشت، رشد و تکوین یافتن اشاره دارد. اما در اصطلاح کارآفرینی و فنی، مرکز رشد جایی است که منابع مالی و زیرساخت فنی و اداری لازم را جهت ایجاد، پرورش و شکوفایی کسب و کارهای کوچک در اختیار صاحبان ایده قرار می‌دهد. طبق تعریف سازمان جهانی مالکیت فکری، «مراکز رشد از مجموعه‌ای از طرح‌های مبتنی بر نوآوری و خلاقیت تشکیل می شوند. عملکرد مراکز رشد در جهت تسهیل تأمین خدمات فنی و غیر فنی لازم برای واحدهای نوپا، برای نیل به اهداف مورد نظر و تبدیل ایده های خام اولیه به محصولات قابل ارائه به بازار است.» سایروس فریور، تحلیلگر اقتصادی و روزنامه نگار تکنولوژی «آرس تکنیکا» Ars Technica تفاوت بین مرکز رشد و شتاب‌دهنده را اینگونه توضیح می‌دهد: «انکوباتورها و اکسلریتورها به هم ارتباط دارند ولی دقیقاً یک چیز نیستند. انکوباتور، به عملی کردن یک ایده در مراحل اولیه شکل‌گیری یک شرکت کمک می‌کند. اکسلریتور هم اساساً همین است، ولی تلاش دارد تا شرکتی را که مراحل اولیه را پشت‌سر گذاشته، با شتاب بیشتری رشد دهد. ایده این است که سرمایه کمی را به شما می‌دهند و سهام کمی را از شرکت شما بر می‌دارند و با آموزش و ... به رشد شرکت شما کمک می‌کنند. این کار را با صدها شرکت دیگر هم می‌کنند. از بین این همه شرکت، شاید یک یا دو شرکت به شدت موفق شود و همین یکی دو شرکت، سرمایه هنگفتی به سرمایه‌گذار بر‌می‌گرداند.»
نقش دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی در رشد استارت‌آپ‌ها
مراکز رشد و شتاب‌دهنده‌ها بطور متداول در کنار مراکز پژوهشی یا دانشگاهی تاسیس می‌شوند. راه‌اندازی انکوباتورها در ایران برای اولین بار در سال ۱۳۷۱ در قالب تاسیس شهرك‌های علم و فناوری بود. شهرک علمی و تحقيقاتی اصفهان (كه هنوز هم پابرجاست) و شهرک كاوش وابسته به وزارت صنايع و معادن در همیان سال‌ها در ایران شکل گرفتند. در آن زمان هنوز بحث مراكز رشد مطرح نبود و ايده اولين مركز رشد در سال ۱۳۷۸ در شهرک علمي - تحقيقاتی اصفهان اجرایی شد. در سال ۱۳۸۱ و با تصويب ضوابط گسترش مراكز رشد و پارك‌های علم و فناوری، مجوز موافقت با احداث مراكز رشد صادر گردید. هم اکنون وزارت صنایع و معادن، شهرداری‌ها و دانشگاه‌ها از جمله «پارک علم و فناوری دانشگاه تهران»، خدمات متنوعی را در اختیار صاحبان ایده و استارت آپ های قرار می‌دهند.
«سیلیکون ولی» Silicon Valley در جنوب شرقی سانفرانسیسکو در حومهٔ سانتا کلارای کالیفرنیا در ایالات متحده آمریکا نیز در نزدیکی دانشگاه‌های معتبری چون استنفورد، برکلی و دانشگاه کالیفرنیا قرار دارد. وجود این دانشگاه‌های معتبر و حمایت از فارغ التحصیلان در راه اندازی استارت‌آپ ها از اصلی ترین دلایلی است که امروز سیلیکون ولی، به مرکز تکنولوژی انفورماتیک جهان تبدیل شده است. بسیاری از غول های تکنولوژی که ما امروزه می شناسیم، استارت آپ هایی بوده‌اند که فارغ التحصیلان این دانشگاه‌ها راه اندازی کرده اند. شکیب ذبیحیان، ۲۶ ساله، متولد شهر مشهد است و الان ۵ سال است که به آمریکا مهاجرت کرده. او اکنون در شهر سانفرانسیسکو و در یک شتاب دهنده بر روی استارت آپ جدید خود به نام «توت» Toot کار می‌کند. «توت» به دانش آموزان در پیدا کردن معلم‌های خصوصی در مقاطع مختلف تحصیلی کمک می کند. به گفته شکیب، کار بر روی استارت‌آپ در یک «شتاب‌دهنده» یا همان «انکوباتور»، سخت اما بسیار لذت بخش است: «من واقعا از کارم لذت می‌برم، برای اینکه دارم برای خودم کار میکنم. با اینکه به نتیجه رساندن یک استارت‌آپ واقعا کار سختی است، ولی برای من کار روی چیزی که بهش علاقه دارم به مراتب آسون‌تر از کار کردن برای یک شرکتی است که به کارم علاقه نداشته باشم. من اکثر استارت‌آپ‌هایی که اینجا دیدم همینطور هستند.» به گفته شکیب، علاوه بر حمایت‌های مالی و آموزشی در شتاب‌دهنده‌ها، فرهنگ و پویایی فضای استارت آپ و کار کردن در کنار دیگر ایده پردازان جوان، از نقاط قوت کار کردن در یک شتاب دهنده هستند: «برای مثال شرکتی در اینجا هست که اکثر کاربرهایش بچه‌های ۱۳ تا ۱۸ ساله هستند. این دقیقا همان کاربرانی هستند که ما در برنامه خودمان دنبال‌شان هستیم. بنابراین الان در شتاب دهنده‌ای که هستیم یک موقعیت همکاری ایجاد شده تا در برنامه‌های همدیگر تبلیغات کنیم و کاربر های جدید پیدا کنیم.»
استارت‌آپ‌ها و فرهنگ همکاری در بین جوانان
سوسن اکبرپور، از زنان موفق ایرانی - آمریکایی سیلیکون ولی و بنیانگذار استارت‌آپ «مواتار» Mavatar، فرهنگ همکاری به ویژه در میان جوانان را از دلایل پیشرفت استارت‌آپ‌ها در مراکز رشد و شتاب دهنده‌ها می‌داند. به گفته سوسن: «شکی نیست که اینجا برای جوان‌ترها محیط کاری بهتری است. برای اینکه جوان‌ها عاشق همکاری هستند، از ما شفاف‌ترند، و واقعاً مشتاق هستند که از آدم‌های اطراف‌شان، روش‌ها و اصول کاری را یاد بگیرند و اجرا کنند. در سیلیکون‌ولی، همه شرکت‌ها، حتی اگر رقیب یکدیگر هم باشند، با هم کار می‌کنند. مثل یک زیست‌بوم یا اکوسیستم است که همه درون آن زندگی می‌کنیم. اساس همه چیز همکاری است.» پیام زمانی، از کارآفرینان و سرمایه‌گذاران موفق ایرانی-آمریکایی ساکن سیلیکون ولی است که در امور خیریه و بشردوستانه نیز فعالیت‌های گسترده‌ای دارد. او بنیانگذار و مدیر شرکت «وان پلنت اپس» (One Planet Ops) است. پیام نیز در شرکت خود بخشی را برای پرورش و عملی کردن ایده‌های نو در نظر گرفته است. پیام نیز مانند سوسن، فرهنگ همکاری و همیاری را یکی از مهم‌ترین دلایل پیشرفت صنعت تکنولوژی، و انسانیت در معنای کلی آن می داند. به گفته پیام: «ما در شرکت‌های مختلفی سرمایه‌گذاری می‌کنیم و یک قسمتی از منابع تمام این شرکت‌ها برای «بهتر کردن دنیا» استفاده می‌شود. شکل استفاده از منابع برای بهتر کردن دنیا، بر عهده موسس شرکتی است که در آن سرمایه‌گذاری می‌کنیم. ولی موقع سرمایه‌گذاری و هنگام عقد قرارداد، موسس شرکت باید پایبندی به این تعهد را در متن قرارداد تصریح کند. کمک به بهتر کردن دنیا همیشه کمک مالی نیست. گاهی محصولی است که تولید می‌کنید... آموزش به دیگران... هر چیزی که دنیا را جای بهتری برای زندگی کردن کند.»
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر