چرا جمهوری اسلامی مشتاقانه به گزارشگر ویژه سازمان ملل اجازه ورود داد؟

سفر «آلنا دوهان»، گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور مربوط به تحریم‌های قهری و یک‌جانبه به ایران، از سوی فعالان حقوق بشر واکنش‌برانگیز شده است.

 سازمان ملل در بیانیه‌ای خبر داد که آلنا دوهان از ۱۷ تا ۲۸ اردیبهشت‌ماه آینده برای تحقیق درباره آثار تحریم‌های یک‌جانبه بر حقوق انسانی شهروندان در ایران به تهران سفر می‌کند. این سفر در حالی برنامه‌ریزی شده که جمهوری اسلامی سال‌ها است، به گزارشگران ویژه سازمان ملل متحد در امور حقوق بشر ایران اجازه سفر به این کشور را نمی‌دهد؛ اما چرا حالا به  گزارشگر همین نهاد که ماموریت او گزارش «درباره تاثیر منفی اقدامات قهری یکجانبه بر حقوق بشر» است، اجازه سفر داده است؟

**

ماموریت گزارشگر سازمان ملل که به ایران می‌رود، چیست؟

گزارشگری که از سازمان ملل متحد اجازه ورود به ایران پیدا کرده است، مامور سازمان ملل درباره تاثیر منفی اقدامات قهری یکجانبه بر حقوق بشر، یعنی ماموری از این سازمان که درباره تاثیر تحریم‌های یکجانبه دولت‌ها بر وضعیت شهروندان آن کشور، گزارش رسمی تهیه می‌کند. دولتی که تحریم‌های یکجانبه علیه جمهوری اسلامی اعمال کرده، ایالات متحده آمریکاست.

گزارشگری که اجازه ورود به ایران یافته کیست؟

«آلنا دوهان»، حقوق‌دان اهل بلاروس است. در مقام گزارشگر سازمان ملل پیش از سفر به ایران، گزارش‌هایی درباره تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه ونزوئلا و تحریم‌های عربستان سعودی علیه قطر تهیه کرده است. زمینه‌سازی سفر به ایران توسط یک موسسه حقوقی خصوصی نزدیک به حکومت فراهم شده و پس از شرکت وی در یک کنفرانس اینترنتی که این موسسه درباره آثار تحریم آمریکا در ایران برگزار کرده، به نظر می‌رسد که مقام‌های تهران تشویق به دعوت وی به ایران شده‌اند.

چرا جمهوری اسلامی به ناگاه اجازه این سفر را صادر کرده است؟

گزارشگر سازمان ملل متحد که اجازه ورود به ایران پیدا کرده، درباره تاثیر تحریم‌های آمریکا گزارش تهیه می‌کند. او ماموریتی درباره تهیه گزارش از وضعیت جاری حقوق بشر در ایران و نحوه اقدامات جمهوری اسلامی ندارد.

جمهوری اسلامی این وضعیت را فرصتی برای خود دیده است؛ چرا که به هر نحو گزارشگر سازمان ملل قرار نیست درباره  سوءمدیریت مقام‌های جمهوری اسلامی و نقض فاحش حقوق بشر توسط نظام حاکم بر ایران گزارشی تهیه کند.

در نهایت گزارشی که وی منتشر می‌کند، فرصت تبلیغاتی به جمهوری اسلامی خواهد داد تا مجموعه‌ای از ناکارآمدی، نقض حقوق شهروندی، فساد شدید اداری و مالی کارگزاران خود را از زبان مامور سازمان ملل، به تحریم‌های ایالات متحده نسبت دهد.

آیا همزمان با سفر آلنا دوهان، جاوید رحمان، گزارشگر ویژه در امور حقوق بشر در ایران هم به تهران می‌رود؟

«جاوید رحمان»، حقوق‌دان مسلمان پاکستانی‌الاصل، گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد در امور حقوق بشر ایران است. وی سال گذشته خواستار انجام تحقیقات مستقل درباره نقش «ابراهیم رئیسی»، رییس‌جمهور ایران در اعدام فراقضایی هزاران زندانی سیاسی در تابستان ۱۳۶۷ شده بود.

مقام‌های جمهوری اسلامی ماموریت وی را «سیاسی» می‌خوانند و نه تنها به وی اجازه سفر برای تحقیق درباره نقش رئیسی درباره اعدام های تابستان ۶۷ ندادند؛ بلکه قبل از آن به وی و دیگر همکاران جاوید رحمان اجازه سفر به ایران و بازدید از وضعیت جاری حقوق بشر در جمهوری اسلامی نداده بودند. بنابراین سفر آلنا دوهان به ایران بدون حضور جاوید رحمان خواهد بود.

واکنش‌ها به برنامه سفر آلنا دوهان چه بوده است؟

آلنا دوهان، گزارشگر تاثیر منفی اقدامات قهری یکجانبه بر حقوق بشر در آستانه سفر به ایران بیانیه‌ای منتشر کرده است؛ او گفته از۱۷ تا ۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۱ در ایران خواهد بود و «از مشارکت همه ذی‌نفعان برای جمع آوری و تایید اطلاعات مربوطه» استقبال می‌کند.

«شیرین عبادی»، حقوق‌دان ایرانی و برنده جایزه صلح نوبل سال ۱۳۸۲ گفته است: «آوردن گزارشگر تحریم در حقیقت حیله حکومت ایران است. می‌خواهند اگر فردا در مجامع بین‌المللی اعتراض شد که چرا اجازه سفر گزارشگر حقوق بشر را ندادید، بگویند چون او مغرض بوده و گزارش نادرست داده، ما با کسانی که گزارش نادرست نداده‌اند، مشکلی نداریم‌.»

چرا جمهوری اسلامی اجازه سفر گزارشگر ویژه حقوق بشر را صادر نمی‌کند؟

گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل متحد در امور ایران به وضعیت حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران متمرکز است و به طور پیوسته اوضاع در ایران را نظارت می‌کند. طبیعی است که بازدید وضعیتی که در ایران جاری است، مثل دیدار از بازداشتگاه‌ها و زندان‌های جمهوری اسلامی و حتی دیدار از خیابان‌های تهران است که در آن از کودکان کار تا خشونت‌های گشت ارشاد و حجاب اجباری به راحتی قابل مشاهده است. ابعاد تکان‌دهنده‌ای از نقض حقوق بشر برای گزارشگر روشن می‌کند که جمهوری اسلامی هیچ علاقه‌ای به آن ندارد و برای همین هم اجازه ورود به ایران به او نمی‌دهد.

 جاوید رحمان در همه گزارش‌های خود وضعیت را نسبت به گزارش قبلی خود، «وخیم‌تر» توصیف کرده است. جمهوری اسلامی طبیعتا روی خوشی به او  نشان نمی‌دهد و از محصول کار او و گزارش‌هایش خرسند نیست و آن را «سیاسی» و «مغرضانه» می‌خواند؛ در حالی که کار گزارشگر بازتاب دادن آن چیزی است که توسط جمهوری اسلامی در حال اجرا و تحمیل به شهروندان ایران است.

زمانی گزارشگران سازمان ملل در امور حقوق بشر ایران مسلمان نبودند و آن زمان جمهوری اسلامی آنها را به بی‌اطلاعی از قوانین اسلامی و فقه شیعه متهم می‌کرد؛ اما در ۱۱ سال اخیر همه گزارشگران ویژه امور حقوق بشر ایران حقوق‌دانانی مسلمان از مالدیو و پاکستان بوده‌اند و در زمینه حقوق و شریعت اسلامی که جمهوری اسلامی مدعی رعایت آن است، تخصص داشته‌اند. همه آنها بر نقض مقررات بین‌المللی و حتی قوانین اسلامی در ایران متفق‌القول بوده‌اند.