آبجوسازهای خوب و بد؛ چرا تیم ملی حضور در تورنمنت ژاپن را نپذیرفت؟

خبرگزاری «تسنیم»، وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی گزارش داده است که طی هفته‌های گذشته، فدراسیون فوتبال ژاپن دعوت‌نامه‌ای برای فدراسیون فوتبال ایران ارسال و به صورت رسمی از تیم ملی فوتبال ایران برای حضور در تورنمنتی به ‌نام «کاپ کیرین» (Kirin Cup) دعوت کرده بود.

این خبرگزاری مدعی شده که فدراسیون فوتبال ایران به‌ دلیل اسپانسری شرکت تولید کننده مشروبات الکلی که نام آن روی این تورنمنت قرار دارد، حضور در این تورنمنت را نپذیرفته است.

تیم‌هایی که در این رقابت‌ها حضور دارند و تیم ملی ایران می‌توانست بدون صرف هیچ هزینه‌ای با آن‌ها دیدار کند، شامل ژاپن، اروگوئه و برزیل هستند.

نام یک برند آبجوسازی اما فرصت دیدار با دو تیم مطرح فوتبال جهان و یکی از قطب‌های فوتبال آسیا را از نماینده جمهوری اسلامی گرفت.

در این گزارش، نگاهی به استانداردهای دوگانه ورزش سیاست‌‌زده ایران در قبال شرکت‌های تولید نوشیدنی‌های الکلی در ورزش جهان می‌اندازیم.

***

چه‌گونه یک شرکت آبجوسازی صفایی فراهانی را تا برکناری پیش برد؟

بهمن ۱۳۷۶، تیم ملی فوتبال ایران که خود را برای حضور در جام جهانی ۱۹۹۸ فرانسه آماده می‌کرد، به رقابت‌های چهارجانبه هنگ کنگ رفت. در بازی اول، مقابل تیم ملی نیجریه یک بر صفر شکست خورد و در بازی دوم موفق شد شیلی را در ضربات پنالتی شکست دهد و به مقام سوم این رقابت‌ها برسد.

کاروان تیم ملی ایران هنوز به تهران بازنگشته بود که روزنامه «کیهان» در صفحه ورزشی خود خواهان استعفای «محسن صفایی فراهانی»، رییس وقت فدراسیون فوتبال شد.

کیهان در گزارشی ادعا کرد که اسپانسر برگزاری این تورنمنت، یک شرکت سازنده نوشیدنی‌های الکلی است. در تصاویری که این روزنامه از محل برگزاری مسابقات نمایش داد، نام برند آبجوسازی «هاینکن» (Heineken) به چشم می‌خورد؛ آبجوسازی معروفی که خیلی سریع جای خود را در فیفا به رقیب امریکایی آلمانی‌ خود داد؛ «بودوایزر» (Budweiser).

در دهه ۷۰ خورشیدی، فدراسیون فوتبال ایران از اساس‌نامه‌‌ای مدون و متکی به اساس‌نامه فیفا برخوردار نبود. روسای سازمان وقت تربیت بدنی به سادگی روسای فدراسیون‌های فوتبال را تغییر می‌دادند، بی‌ آن‌ که خطری از سوی فدراسیون جهانی متوجه فوتبال ایران باشد.

«محمد دادکان» در سال‌های ابتدایی دهه ۸۰ خورشیدی روایت کرد که محسن صفایی فراهانی به دلیل حضور تیم ملی فوتبال ایران در رقابت‌های چهارجانبه هنگ کنگ، به نهادهای امنیتی احضار شده بود و همین طور فشارهایی جدی از سوی همین نهادها برای عزل او از ریاست فدراسیون فوتبال وجود داشت.

از آن پس، حضور تیم‌های ملی ایران در رقابت‌هایی که شرکت‌های آبجوسازی یا هر نوع تولید کننده نوشیدنی‌های الکلی اسپانسرش بودند، از سوی «شورای برون مرزی» سازمان وقت تربیت بدنی و وزارت ورزش و جوانان کنونی ممنوع شد.

 

چرا ایران برخلاف سایر کشورهای اسلامی به ژاپن نرفت؟

تیم ملی فوتبال ایران فرصت دیدار بدون هزینه و حتی با کسب درآمد مقابل برزیل، اروگوئه و ژاپن را در تورنمنتی چهارجانبه از دست داده است. دلیلش برگزاری این مسابقات توسط شرکت آبجوسازی کیرین ژاپن است.

کیرین یک شرکت محصولات غذایی ژاپنی است که در زمینه تولید نوشیدنی‌های الکلی با تمرکز بر «شراب»، «آبجو»، «ودکا»، «لیکور» و «تکیلا» فعالیت می‌کند. این شرکت در زمینه تولید داروهای شیمیایی مانند «کود» نیز فعالیت گسترده‌ای دارد.

شرکت کیرین از سال ۱۸۸۵ میلادی آغاز به کار کرده است و هم‌اکنون هیات مدیره آن زیرمجموعه گروه «میتسوبیشی» محسوب می‌شود. این شرکت بزرگ‌ترین تولید کننده نوشیدنی‌ در ژاپن است و طی سال‌های گذشته تمایلی محسوس برای حضور در سطح اول اسپانسرینگ ورزش جهان نشان داده‌ است.

کیرین رقابت‌های «ژاپن کاپ» که به صورت دوستانه از سال ۱۹۷۸ برای تقویت تیم‌های ملی فوتبال این کشور برگزار می‌شود را از سال ۱۹۸۵ در دست گرفت و طی یک دهه اخیر، بهترین تیم‌های ملی فوتبال جهان را به این بازی‌ها دعوت کرده‌ است.

شرکت کیرین هم‌چنین یکی از اسپانسرهای فدراسیون فوتبال ژاپن در طرح‌های استعدادیابی و پرورش بازیکنان از رده سنی نونهالان تا جوانان محسوب می‌شود.

اما جالب است بدانیم که از میان کشورهای اسلامی در منطقه خلیج فارس، فقط جمهوری اسلامی دعوت شرکت آبجوسازی را برای حضور در این تورنمنت رد می‌کند.

سال ۲۰۱۷، تیم ملی سوریه میهمان این مسابقات بود و با تیم‌های ژاپن، نیوزلند و هائیتی دیدار کرد. سال ۲۰۱۶، عمان، دیگر کشور مسلمان و عرب‌زبان در این مسابقات حضور داشت. سال ۲۰۱۵، تیم ملی فوتبال عراق دعوت شرکت آبجوسازی و فدراسیون ژاپن را قبول و با ژاپن، تونس و اروگوئه دیدار کرد. سال ۲۰۰۵، امارات متحده عربی در این مسابقات حضور داشت. سال ۱۹۹۷ هم ترکیه و سال ۱۹۸۶ الجزایر به این مسابقات رفتند.

 

چرا ایران جام جهانی را در محکومیت شرکت آبجوسازی بودوایزر تحریم نمی‌کند؟

تیم ملی فوتبال ایران به دلیل آن‌ که یک شرکت آبجوسازی ژاپنی اسپانسر مسابقاتی چهار جانبه بود، فرصت دیدار رایگان مقابل برزیل، اروگوئه و ژاپن را از دست داد. در حالت عادی، هزینه این سه دیدار برای فدراسیون فوتبال ایران بیش از پنج میلیون یورو برآورد می‌شود. 

اما شرکت تولید نوشیدنی‌های الکلی کیرین تنها شرکت تولید کننده محصولات الکلی نیست که در ورزش جهان فعالیت می‌کند. یکی از مهم‌ترین اسپانسرهای فدراسیون جهانی فوتبال و مسابقات جام جهانی، شرکت آبجوسازی آمریکایی آلمانی بودوایزر است که از ۲۹ سال قبل تاکنون، به عنوان یکی از اسپانسرهای سطح اول فیفا شناخته می‌شود. این شرکت خود را از عوامل رشد فوتبال در جهان طی حدود سه دهه اخیر معرفی کرده است. تبلیغات شرکت بودوایزر از سال ۲۰۱۰ تاکنون در تمامی رقابت‌هایی که به صورت متمرکز و رسمی زیر نظر فدراسیون جهانی فوتبال برگزار می‌شوند، در اطراف زمین مسابقات دیده شده است.  

قطر به عنوان اولین کشور مسلمان که قرار است میزبانی رقابت‌های جام جهانی ۲۰۲۲ را برعهده بگیرد، نه تنها با تبلیغات این شرکت آبجوسازی نمی‌تواند مخالفت کند که پذیرفته است نوشیدن الکل در مناطقی که فدراسیون جهانی فوتبال در نظر خواهد گرفت، آزاد خواهد بود.

شرکت کیرین ژاپن طی سال‌های اخیر کوشیده است خودش را به یکی از اسپانسرهای رقابت‌های ورزش مبدل کند. رایزنی با کنفدراسیون فوتبال آسیا و فیفا برای قرار گرفتن در فهرست اسپانسرهای این دو نهاد قدرتمند فوتبال آسیا و جهان و همین‌طور اسپانسری مسابقات ورزشی یا راه‌اندازی مسابقات الکترونیکی «KIRIN iMUSE CUP» از جمله این تلاش‌ها هستند. 

این شرکت تولید کننده نوشیدنی‌های الکلی البته راه دشواری برای نشستن جای غول آبجوسازی جهان، یعنی بودوایزر خواهد داشت.

فدراسیون فوتبال ایران هر چند پیشنهاد شرکت ژاپنی را رد کرد اما در مسابقات جام جهانی فوتبال که یکی از اسپانسرهایش بزرگ‌ترین تولید کننده آبجو در قاره امریکا است، حضور خواهد داشت.