در آستانه انتخابات پارلمانی لبنان که قرار است یک‌شنبه ۱۵ ماه می برگزار شود، «آنتونیو گوترش»، دبیرکل سازمان ملل متحد در گزارش هفته گذشته خود خواستار برگزاری انتخاباتی آزاد، عادلانه، شفاف و فراگیر و نیز تشکیل سریع دولت با اولویت اجرای اصلاحات سیاسی و اقتصادی شد.
گوترش در گزارش خود به شورای امنیت سازمان ملل متحد گفت که دو قطبی شدن سیاسی کشورعمیق‌تر شده است و مردم لبنان هر روز برای تامین نیازهای اساسی خود تقلا می‌کنند.
او هم‌چنین اعتراضات سراسری مکرر در لبنان را ناشی از ناامیدی عمومی از وضعیت سیاسی و بحران اقتصادی و مالی عنوان کرد.
در همین راستا و در چارچوب تعهد اتحادیه اروپا در کمک به لبنان در اجرای فرآیند انتخاباتی سالم و تضمین دموکراسی، ۲۰۰ ناظر اروپایی به ریاست «گئورگی هولوینی»، رییس هیات نظارت بر انتخابات اتحادیه اروپا کار نظارت بر روند انتخابات را برعهده خواهند داشت. این هیات ماموریت دارد با حضور در حوزه‌های اخذ رای، روند انتخابات را از نزدیک نظارت و در پایان، گزارش مفصلی از مشاهدات خود تهیه کند.
این در حالی است که از چند هفته پیش روند خرید آرا توسط نامزدهای انتخاباتی، به ویژه توسط سرمایه‌داران و افراد وابسته به احزاب سیاسی سنتی، نگرانی‌ها در مورد شفافیت روند انتخابات را افزایش داده است. در همین رابطه، تعدادی از انجمن‌های مدنی لبنانی موارد متعددی از تخلفات، از جمله اعطای رشوه و خرید آرا را ثبت کرده و هشدار داده‌اند که این تخلفات با نزدیک شدن به موعد انتخابات، به شکل فزاینده‌ای افزایش یافته است.
در انتخابات پارلمانی لبنان چند نامزد و برای چند کرسی رقابت می‌کنند؟
در انتخابات پارلمانی ۱۵ ماه می، در مجموع ۱۰۳ لیست انتخاباتی متشکل از هزار و ۴۴ نامزد برای کسب ۱۲۸ کرسی پارلمان که به طور مساوی بین مسیحیان و مسلمانان تقسیم شده است، رقابت می‌کنند. انتخابات پارلمانی در این کشور هر چهار سال یک بار برگزار می‌شود و ۱۲۸ کرسی به این ترتیب بین فرقه‌های لبنان تقسیم می‌شوند: ۲۸ کرسی برای سنی‌ها، ۲۸ کرسی برای شیعیان، هشت کرسی برای دروزی‌ها، ۳۴ کرسی برای مسیحیان مارونی، ۱۴ کرسی برای ارتدوکس‌ها، هشت کرسی برای کاتولیک‌ها، پنج کرسی برای ارامنه، دو کرسی برای علوی‌ها و یک کرسی برای اقلیت‌های درون جامعه مسیحی.
بر اساس آمار وزارت کشور لبنان، در آخرین انتخابات پارلمانی در سال ۲۰۱۸، نسبت مشارکت در انتخابات ۴۹/۲ درصد بود که در مقایسه با ۵۴ درصد مشارکت در سال ۲۰۰۹، کاهشی پنج درصدی را نشان میدهد.
ناظران مسایل سیاسی لبنان معتقدند که به دلایل متعددی، از جمله عدم اعتماد عمومی به تغییر سیستم حاکم، انصراف «سعد حریری»، رهبر جریان «مستقبل» و اهل سنت لبنان که ممکن است منجر به تحریم انتخابات از سوی هواداران او نیز شود، احتمال مشارکت بالا در این انتخابات را بسیار غیرممکن می‌کند.
در این انتخابات، برخلاف انتخابات گذشته که در آن‌ها سهم احزاب و ائتلافهای سیاسی از ۱۲۸ کرسی پارلمان تا حدود زیادی مشخص به نظر می‌رسید، با توجه به حوادث سیاسی و اقتصادی و اعتراضات مردمی ضد سیستم حاکم بر لبنان در دو سال گذشته، در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.
احزاب سنتی حاکم بیم آن را دارند که این انتخابات موازنه قدرت که از چند سال گذشته به لطف سلاح «حزب‌الله» و رهبری ژنرال «میشل عون»، رییس جمهوری کنونی لبنان بر مسیحیان مارونی، به نفع احزاب مخالف ائتلاف معروف به «۸ مارچ» (حزب‌الله، جنبش امل و جنبش میهنی آزاد) تغییر کند.
یکی از مهم‌ترین نگرانی‌های ائتلاف ۸ مارچ، انتخاب رییس جمهوری جدید لبنان در ماه اکتبر آینده است. در سال ۲۰۱۶ ، ژنرال میشل عون با حمایت و پشتیبانی حزب‌الله لبنان و جنبش شیعی امل توانست سایر کاندیداهای ریاست جمهوری را کنار بگذارد و به عنوان رییس جمهوری لبنان انتخاب شود. در این دوره اما مبارزه انتخاباتی بین نیروهای سیاسی مسیحی با توجه به نارضایتی فزاینده جامعه مسیحی لبنان از نحوه عملکرد ژنرال میشل عون در پنج سال گذشته و ائتلاف او با حزب‌الله به شدت افزایش یافته است. این امر باعث افزایش شانس «سمیر جعجع»، رییس حزب «نیروهای لبنانی» و مهم‌ترین مخالف حزب‌الله و ایران در لبنان برای دست‌یابی هرچه بیشتر کرسی‌های مسیحیان در پارلمان آینده این کشور شده است.
با این حال، حوزه‌های انتخاباتی دو حزب شیعه لبنانی، یعنی حزب‌الله و جنبش امل با توجه به سیطره کامل نظامی، سیاسی و اجتماعی این دو حزب و نبود فضای رقابت برای احزاب دیگر در مناطق شیعه‌نشین، مانند گذشته از نظم و ثبات بیشتری برخوردار است و سهم این دو حزب شیعه از کرسی‌های پارلمان آینده لبنان تا حدود زیادی قابل پیش‌بینی به نظر می‌رسد.
چرا سعدحریری در این انتخابات شرکت نکرد؟
بنا بر آمار وزارت کشور لبنان، در انتخابات این دوره حدود سه میلیون و ۷۴۶ هزارو ۴۸۳ شهروند لبنانی حق رای دارند که از این تعداد، یک میلیون و ۸۱ هزار و ۵۲۰ نفر سنی و یک میلیون و ۷۳ هزار و ۶۵۰ نفر شیعه هستند. بدین ترتیب، سنی‌های لبنان بر اساس تقسیمات فرقه‌ای، بزرگ‌ترین مجموعه مذهبی را تشکیل می‌دهند.
از زمان پایان جنگ داخلی لبنان در سال ۱۹۹۰، خاندان حریری رهبری سنی‌های لبنانی را در دست دارند. این رهبری ابتدا توسط «رفیق حریری»، فعال اقتصادی، سیاست‌مدار و نخست وزیر فقید لبنان که در سال ۲۰۰۵ در انفجاری در بیروت ترور شد، شکل گرفت. حریری نقشی کلیدی در «توافق ۱۹۸۹ طائف» که منجر به پایان دادن به جنگ داخلی لبنان شد، ایفا کرد. پس از آن بود که رفیق حریری با توجه به مقبولیت اجتماعی و مناسبات بین‌المللی با کشورهای موثر در صحنه سیاسی و اقتصادی لبنان، سکان رهبری سنی‌های این کشور را بدون منازع در دست گرفت. او یکی از موفق‌ترین نخست‌وزیران تاریخ لبنان به شمار می‌رود که با استفاده از روابط دوستانه‌اش با کشورهای عربی و غرب، توانست با جلب سرمایه‌گزاران خارجی، نقشی کلیدی در بازسازی بیروت و اصلاح اقتصاد لبنان ایفا کند. اما اختلافات او با حزب‌الله و دولت سوریه که تا آن زمان حضور نظامی در لبنان داشت، باعث استعفایش از پست نخست‌وزیری در اکتبر ۲۰۰۴ شد.
رفیق حریری سرانجام در فوریه ۲۰۰۵، بر اثر انفجاری طراحی شده در بیروت به قتل رسید. پس از ترور او که دادگاه بین‌المللی ويژه لبنان، مستقر در لاهه هلند پنج عضو حزب‌الله لبنان را متهم به دست داشتن در این ترور کردند، فرزند او، سعد حریری به رهبری حزب مستقبل و سنی‌های لبنان منصوب شد.
با این که سعد حریری نتوانست نقش محوری پدرش در صحنه سیاسی لبنان و سیاست منطقه را به نحوی مطلوب ایفا کند اما با توجه به میراث سیاسی خانوادگی، هم‌چنان حمایت طیف وسیعی از سنی‌های لبنان و بعضی از احزاب هم‌پیمانش در «ائتلاف ۱۴ مارچ» را دارا است.
در این دوره انتخابات پارلمانی و پس از ناکامی‌های متوالی در تشکیل دولتی فراگیر و بهبود اقتصاد و روابط منطقه‌ای و بین‌المللی لبنان در نتیجه سیطره ائتلاف ۸ مارچ (حزب‌الله، جنبش امل و جنبش میهنی آزاد)، سعد حریری تصمیم به عدم مشارکت در انتخابات پارلمانی گرفت.
او ژانویه گذشته، در سخنانی، از تعلیق فعالیت سیاسی خود و عدم شرکت در انتخابات پارلمانی خبر داد و از اعضای حزبش نیز خواست که همین اقدام را انجام دهند و در انتخابات پارلمانی ۱۵ می ۲۰۲۲ شرکت نکنند.
حریری هم‌چنین درخواست کرد هیچ فرد یا گروهی را به نام او و یا به نام جریان مستقبل نامزد این انتخابات نکنند.
سعد حریری درباره این تصمیم خود گفت: «هدف ما، تعلیق هرگونه مشارکت و مسوولیت مستقیم اجرایی، اداری و سیاسی به مفهوم سنتی آن است.»
او هم‌چنین افزود امتیازاتی که در دوره‌های گذشته به مخالفان خود در ائتلاف ۸ مارچ، از جمله قبول ریاست جمهوری ژنرال میشل عون داده، صرفا برای جلوگیری از جنگ داخلی بوده است.
سعد حریری وارث اتحاد پدرش با حکومت سعودی و فرانسه بود. او در سال‌های اولیه فعالیت سیاسی خود، برای حل مشکل دوگانگی اداره دولت و بهبود روابط منطقه‌ای و بین‌المللی لبنان، خلع سلاح حزب‌الله را سرلوحه برنامه‌های سیاسی خود قرار داده بود.
حریری و هم‌پیمانانش در لبنان معتقد بودند که وجود سلاح حزب‌الله باعث تضعیف دولت و مانع پیشرفت لبنان است. در همین راستا، سعد حریری به عنوان رهبر اهل سنت، نقش رهبری ائتلاف نیروهای ۱۴ مارچ در مقابله با متحدان سوریه و ایران در لبنان به رهبری حزب‌الله را در دست گرفت.
در واقع، سلاح حزب‌الله یکی از مهم‌ترين موضوعات مورد اختلاف و مناقشه در لبنان است؛ سلاحی که حزب‌الله و هم‌پیمانانش آن را «سلاح مقاومت» می‌دانند. «حسن نصرالله»، رهبر این حزب در مناسبت‌های مختلف تهدید به قطع دست و سر افرادی کرده است که خواهان خلع سلاح حزب‌الله هستند.
اما مخالفان این سلاح، نیروی نظامی حزب‌الله را ارتشی موازی با ارتش لبنان می‌دانند که حاکمیت و اقتدار دولت و تمامیت ارضی این کشور را تضعیف می‌کند.
درباره ائتلاف ۱۴ مارچ چه می‌دانیم؟
هرچند ائتلاف ۱۴ مارچ که در سال ۲۰۰۵ از اتحاد احزاب سیاسی سنی، مسیحی، دروز مخالف سوریه و حزب‌الله تشکیل شده بود، توانست در همان سال اول فعالیت نیروهای سوریه را پس ۲۹ سال حضور نظامی از لبنان اخراج کند اما در تحقیق سایر اهدافش ناکام ماند. این ناکامی‌های مکرر در نهایت حریری را مجبور به تعلیق فعالیت سیاسی و امتناع از شرکت در انتخابات پارلمانی آتی کرد.
البته سعد حریری پس از اعلام تعلیق فعالیت سیاسی و عدم مشارکت در انتخابات آتی پارلمان، حزب خود، یعنی جریان مستقبل را منحل نکرد. این امر می‌تواند به منزله موقت بودن این تعلیق جهت فشار آوردن بیشتر بر حزب‌الله، حاکم فعلی لبنان تعبیر شود. این تصمیم حریری را می‌توان هم‌چنین اعتراضی به دیگر احزاب سیاسی، به‌ویژه هم‌پیمانان او در ائتلاف ۱۴ مارچ دانست که قادر به حل مشکلات کشور نبودند و گاهی هم به مخالفت با او می‌پرداختند.
بسیاری از ناظران مسایل سیاسی لبنان معتقدند که حزب نیروهای لبنانی به رهبری سمیر جعجع، مهم‌ترین هم‌پیمان سعد حریری، در بسیاری از حوادث اخیر از او حمایت نکرده و این امر باعث تضعیف ائتلاف ۱۴ مارچ و در نتیجه، افزایش نفوذ بی‌سابقه ایران توسط حزب الله در لبنان شده است.
آینده سیاسی سعد حریری چه می‌شود؟
در انتخابات پارلمانی سال ٢۰۱۸، جریان مستقبل به رهبری سعد حریری ۱۳ کرسی پارلمانی را از دست داد و تعداد نمایندگان این حزب به ۲۰ نماینده کاهش یافت که نشان از کاهش محبوبیت او داشت. به‌رغم این شکست، سعد حریری برای سومین بار دولت جدید خود را در اوایل سال ۲۰۱۹ تشکیل داد. اما پس از چند ماه و با آغاز تظاهرات مردمی اکتبر که با شعار «کلن یعنی کلن» (همه یعنی همه)، خواستار کناره‌گیری همه احزاب و شخصیت‌های سیاسی لبنانی از دولت بود، حریری را مجبور به استعفا کرد.
خانواده حریری تا حدود زیادی انعکاس واقعیت لبنان با تمام تناقضات آن است. هرچند که به عقیده بسیاری از ناظران مسایل سیاسی لبنان، هدف سعد حریری از تعلیق فعالیت سیاسی، ایجاد حداکثر نارضایتی مردمی از سیطره حزب‌الله و متحدانش بر لبنان است. اما این کناره‌گیری ممکن است نشانه دیگری از یک تحول اساسی در صحنه سیاسی لبنان باشد؛ آن هم در زمانی که این کشور یکی از بدترین مراحل تاریخ خود را پشت سر می‌گذارد.
حریری با همه ضعف‌هایش، تمام سعی خود را برای ادامه اصلاحات اقتصادی و سیاسی پدرش به کار برد؛ اصلاحاتی که به دلیل درگیر شدن حزب‌الله در جنگ سوریه و یمن، باعث خشم کشورهای عربی و توقف کامل کمک‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری آن‌ها در لبنان شد.
اما با تمام کاستی‌ها، حریری حداقل توانست در برخی مواقع با سازش و آتش‌بس و حتی گاهی دوری از میدان، مانع جنگ داخلی مجدد در لبنان شود.
اگرچه بسیاری در لبنان از خروج حریری و جریان مستقبل از کارزار انتخابات پارلمانی این کشور اظهار تاسف کردند اما واقعیت نشان میدهد که برخی نیز از این اقدام خوشحال هستند و آن را فرصتی برای دست‌یابی به کرسی‌های پارلمانی بیشتر از طریق کسب آرای هواداران سعد حریری در این انتخابات می‌بینند.
یکی از برجسته‌ترین این افراد، سمیر جعجع، رییس حزب نیروهای لبنانی و متحد سابق سعد حریری در ائتلاف ۱۴ مارچ است.
سمیر جعجع که اکنون سرسخت‌ترین دشمن حزب‌الله و ایران در لبنان است، سعی دارد با استفاده از خلاء رهبری اهل سنت که اغلب در دشمنی با حزب‌الله و ایران با او هم‌عقیده هستند، بتواند کرسی‌های بیشتری را در این دوره کسب و راه رسیدن به پست ریاست جمهوری را برای خود هموارتر کند.
شانس ائتلافهای جدید برای تصاحب کرسی‌های پارلمان چه‌قدر است؟
کناره‌گیری سعد حریری از کارزار انتخابات باعث تشکیل ائتلافهای جدیدی برای کسب کرسی‌های پارلمانی شده است. این اولین باری است که حزب‌الله وارد انتخاباتی می‌شود که در آن، رقیب دیرینه‌اش، یعنی جریان مستقبل حضور ندارد. ضمن این که ائتلاف نیروهای ۸ مارس (حزب‌الله، جنبش امل و جنبش میهنی آزاد) علی‌رغم جدایی تعدادی از اعضای مسیحی-مارونی، هم‌چنان مانند سابق، منسجم و برقرار است، حال آن که ائتلاف نیروهای ۱۴ مارچ با خروج سعد حریری و حزب جریان مستقبل، دچار فروپاشی شده است.
اما برجسته‌ترین مخالف ائتلاف نیروهای ۸ مارچ در این دوره، ائتلاف تازه تاسیسی است که میان حزب مسیحی-مارونی نیروهای لبنانی به رهبری سمیر جعجع، «حزب سوسیالیست ترقی‌خواه» به رهبری «ولید جنبلاط» (از رهبران دروزی) و هم‌چنین تعدادی از اعضای جریان مستقبل که مستقل از این حزب تصمیم به مشارکت در این انتخابات کرده‌اند. این ائتلاف امیدوار است با توجه به اوضاع نابسامان سیاسی و اقتصادی لبنان در پنج سال گذشته که در آن ائتلاف نیروهای ۸ مارچ با پشتیبانی سلاح حزب‌الله حکومت را در دست داشت، بتواند مردم لبنان را متقاعد به انتخاب آن‌ها برای تغییر وضع موجود کند.
اما این دوره انتخابات پارلمانی چهر‌ه‌های جدیدی نیز دارد. در اکتبر ۲۰۱۹، تظاهرات گسترده‌ای در اکثر مناطق لبنان آغاز شد و چندین ماه ادامه یافت که بعدها به نام «انتفاضه (قیام) ۱۷ اکتبر» و یا «نیروهای تغییر» شناخته شد.
این تظاهرات مردمی و فرا مذهبی، هر دو ائتلاف ۸ مارچ و ۱۴ مارس را به فساد و ناکارآمدی متهم کردند و خواستار تغییر سیستم فرقه‌ای در لبنان شدند. اکنون تعدادی از رهبران این جریان امیدوارند با الهام از تجربه قیام مردمی عراق که رهبران آن توانستند با تشکیل حزب و مشارکت در انتخابات پارلمان عراق ۹ کرسی کسب کنند، آن‌ها نیز بتوانند با مشارکت خود در انتخابات، سهمی از کرسی‌های پارلمان آینده لبنان را به خود اختصاص دهند.
اما برخی از ناظران انتخابات لبنان معتقدند که عدم اتحاد این افراد در قالب یک ائتلاف جامع و موحد با برنامه انتخاباتی مدون باعث پراکنده شدن آرای آن‌ها و در نتیجه، محدود شدن شانس کسب کرسی‌های پارلمان می‌شود.
هر چند که سیستم فرقه‌ای لبنان تا کنون باعث تضمین انتخاب مجدد بسیاری از چهره‌ها و گروه‌های مذهبی حاکم در لبنان شده است اما اوضاع بد اقتصادی پنج سال گذشته که فقیرتر شدن لبنانی‌ها را به دنبال داشته، ممکن است چهره پارلمان آینده لبنان را تا حدودی تغییر دهد.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر