ایران – کانادا؛ عجیب‌ترین اتفاق در هوای گرگ و میش سیاسی

 

رسانه‌های ایران و کانادا از قطعی شدن دیدار دوستانه تیم‌های ملی فوتبال این دو کشور به میزبانی شهر «ونکوور» خبر داده‌اند.

«ایسنا» به نقل از سایت رسمی فدراسیون فوتبال خبر داده است که تیم ملی ایران طبق توافق انجام شده با فدراسیون فوتبال کانادا، پنجم ماه جون ۲۰۲۲، برابر با پانزدهم خرداد ۱۴۰۱، مقابل تیم ملی این کشور قرار خواهد گرفت.

توافق دیدار دوستانه تیم‌های ملی ایران و کانادا در شرایط کنونی، چه از نظر ورزشی و چه از زاویه سیاسی، عجیب و دور از انتظار بود.

فدراسیون فوتبال ایران بدون رییس اداره می‌شود و روابط سیاسی دو کشور هم طی سال‌های اخیر چندان ایده‌آل نبوده است. کانادا با هیچ تیمی از غرب و حتی شرق آسیا هم‌گروه نیست و این‌ که چرا ایران را برای بازی دوستانه انتخاب کرده است، عجیب به نظر می‌رسد. 

در این گزارش، چرایی غریب بودن این دیدار دوستانه را مرور می‌کنیم و می‌پرسیم چه کسانی قرار است در این سفر، بازیکنان و مربیان تیم ملی فوتبال ایران را تا ونکوور همراهی کنند؟

نقش سیاست‌مداران در انتخاب حریفان تیم ملی ایران چیست؟ 

طی سه دهه اخیر، برگزاری برخی از بازی‌های دوستانه برای تیم ملی فوتبال ایران از ید قدرت فدراسیون فوتبال یا سرمربی تیم ملی خارج بوده است.

طی سال‌های ۱۳۷۸ و ۱۳۷۹، تیم ملی فوتبال ایران مجموعه‌ای از بازی‌های دوستانه و تدارکاتی را تجربه کرد که از ابتدای انقلاب و آغاز جمهوری اسلامی، بی‌سابقه بود.

شانزدهم خرداد ۱۳۷۸، تیم ملی فوتبال کانادا در شهر «ادمونتون» میزبان تیم ملی ایران شد. هفدهم شهریور و هجدهم مهر همان سال تیم ملی دانمارک در کپنهاگ میزبان ایران بود. ۲۶ دی هم شهر «پاسادنا» امریکا از بازی دوستانه تیم‌های ملی ایران و امریکا میزبانی کرد.

هجدهم خرداد ۱۳۷۹، تیم ملی ایران مقابل بیش از ۱۰۰ هزار تماشاگر، میزبان تیم ملی فوتبال مصر شد. یازدهم شهریور همان سال، وین از بازی تیم‌های ملی ایران و اتریش میزبانی کرد.

اردیبهشت ۱۳۸۰، باز هم با تیم ملی کانادا و این بار شهر قاهره در مصر دیدار کردیم.تمامی این دیدارهای دوستانه، در دوران ریاست «محسن صفایی‌فراهانی» در فدراسیون فوتبال هماهنگ و برگزار شد. صفایی فراهانی سال ۱۳۸۵ در گفت‌وگویی با روزنامه «جهان فوتبال»، ضمن تاکید بر پی‌گیری تمامی این مسابقات از سوی وزارت امور خارجه دولت «محمد خاتمی» گفته بود: «پیش از دیدار با امریکا، من را تهدید کرده بودند اما ما می‌خواستیم برویم و بازی کنیم.»سیاهه دیدارهای دولت «محمود احمدی‌نژاد» اما متفاوت است.

بنا به ادعای «علی کفاشیان»، رییس پیشین فدراسیون فوتبال، شخص احمدی‌نژاد دو دیدار دوستانه را برای تیم ملی فوتبال ایران مهیا کرده بود؛ اولی پانزدهم مهر ۱۳۸۹ با تیم ملی برزیل به میزبانی شهر دبی و دیگری بیستم بهمن ۱۳۸۹ باز هم به میزبانی شهر دبی مقابل تیم ملی روسیه.تفاوت حریفان، نوع سیاست‌های دولت‌های مستقر در سال‌های مختلف را نشان می‌دهد؛ از تلاش برای پل زدن به امریکای شمالی و اروپای مرکزی در دوره صفایی فراهانی تا رسیدن به برزیل و روسیه با همکاری محمود احمدی‌نژاد. 

چرا دیدار کانادا با ایران ابهام‌برانگیز است؟

روابط سیاسی ایران و کانادا نخستین بار در سال ۱۳۵۷ و با روی کار آمدن جمهوری اسلامی قطع شد. اما سال ۱۳۶۹، دو کشور ابتدا کنسول‌گری‌های خود را در کشورهای مقابل افتتاح و از سال ۱۳۷۴ سفرای خود را در کشور مقابل به دولت‌ها معرفی کردند.

پس از کشته شدن «زهرا کاظمی»، خبرنگار ایرانی کانادایی زیر شکنجه‌های «سعید مرتضوی» در سال ۱۳۸۲، روابط دو کشور دوباره به سردی گرایید تا این‌ که هفدهم شهریور ۱۳۹۱، وزارت خارجه کانادا در بیانیه‌ای رسمی، کارمندان سفارت جمهوری اسلامی در کانادا را «عناصر نامطلوب» معرفی و سفارت خود در ایران را به صورت کامل تعطیل کرد.سال ۱۳۹۷، «دنیس هوراک»، سفیر سابق کانادا در عربستان مدعی شد که تصویب «قانون دادخواهی قربانیان تروریسم کانادا» مانع از ایجاد روابط میان دو کشور و از سرگیری روابط دیپلماتیک کانادا با ایران شده است.

این قانون در سال ۲۰۱۲ در پارلمان کانادا به تصویب رسید تا به این کشور امکان دهد مقامات کشورهایی را که در فهرست «حامیان تروریسم» قرار گرفته‌اند، تحت پی‌گرد قضایی قرار دهد.سال ۱۳۹۶، خبر درگذشت «کاووس سیدامامی»، شهروند ایرانی کانادایی و فعال محیط زیست در زندان «اوین» بار دیگر روابط دو کشور را سرد کرد. اما رابطه این دو پس از حمله سپاه پاسداران جمهوری اسلامی به هواپیمای اوکراینی و کشته شدن شماری از شهروندان کانادایی، تیره‌تر از قبل شد.

در چنین شرایطی، برگزاری دیدار دوستانه میان ایران و کانادا به میزبانی این کشور عجیب به نظر می‌رسد. در بُعد فوتبالی هم این بازی برای کانادا هیچ توجیه فنی نخواهد داشت. تیم ملی ایران می‌تواند به بازی مقابل کانادا به چشم یک شبیه‌‌سازی برای بازی با امریکا در گروه «B» رقابت‌های جام جهانی نگاه کند. هرچند که کیفیت تیم ملی کانادا در امریکای شمالی و حوزه دریای کارائیب به مراتب پایین‌تر از تیم ملی امریکا و مکزیک به نظر می‌رسد.اما تیم ملی کانادا در گروه «F» جام جهانی فوتبال، با هیچ تیمی که شباهتی به فوتبال ایران داشته باشد، هم‌گروه نیست.

کانادایی‌ها که پس از ۳۶ سال به جام جهانی صعود کرده‌اند، با تیم‌های ملی بلژیک، کرواسی و مراکش هم‌گروه هستند. کانادا چه سودی از میزبانی تیم ملی ایران می‌برد؟

خانواده‌های قربانیان پرواز اوکراینی از بازی با ایران چه می‌گویند؟

هجدهم دی‌ ۱۳۹۸، در شبی که قرار بود جمهوری اسلامی از امریکا برای کشته شدن «قاسم سلیمانی»ٰ فرمانده کشته نیروی‌ «قدس» سپاه پاسداران انقلاب اسلامی انتقام سخت بگیرد، هواپیمای اوکراینی با ۱۶۷ سرنشین و خدمه توسط دو موشک سپاه ساقط شد.

در نتیجه، ۸۲ ایرانی و ۶۳ کانادایی در این پرواز کشته شدند. برخی از کشته‌ شدگان کانادایی، تابعیت ایرانی هم داشتند.«حامد اسماعیلیون»، یکی از داغ‌داران موشک‌های سپاه پاسداران است که همسرش «پریسا اقبالیان» و دختر ۹ ساله‌اش «ری‌را» را از دست داد. او به عنوان سخن‌گوی خانواده‌های جان‌باختگان، دقایقی پس از قطعی شدن دیدار تیم‌های ملی ایران و کانادا، در صفحه فیس‌بوک خود نوشت: «ما هشدار دادیم که فرماندهان سپاه را به بهانه‌ همراهی با تیم ملی به کانادا راه ندهید. ما هشدار دادیم که به جانیانی که به دختربچه‌ها اسپری فلفل (و البته موشک) می‌زنند و زنان را از ورزش محروم می‌کنند، ویزا ندهید. اما کسی گوش نداد. بالاخره اعلام کردند بازی تیم ملی در ونکوور برگزار خواهد شد و ما با عکس قربانیان آن‌جا خواهیم بود.»

طی سال‌های اخیر، جمهوری اسلامی در کنار تمامی تیم‌های ورزشی خود، بین یک تا ۱۰ نیروی امنیتی و اطلاعاتی را با پوشش «همراه» یا «سرپرست» به کشورهای میزبان مسابقات اعزام کرده است. 

طبق اساس‌نامه «شورای برون مرزی» وزارت ورزش و جوانان، هیچ تیم ورزشی یا ورزشکاری بدون همراهی نماینده یا نمایندگان حراست وزارت ورزش یا نیروهای مورد تایید وزارت‌های کشور و اطلاعات، اجازه سفر به خارج از ایران و حضور در مسابقات را ندارد.تیم ملی فوتبال ایران نیز بدون حضور نمایندگان سپاه یا نیروهای وزارت اطلاعات به کانادا سفر نخواهد کرد، چون سفر بدون حضور و همراهی این نیروها، خلاف مقررات شورای برون مرزی تعیین شده است.

در عین حال، هم‌اکنون «احسان اصولی»، یکی از اعضای هیات رییسه فدراسیون فوتبال با سوابقی مانند حضور در شورای شهر مشهد و ریاست کمیسیون فرهنگی، اجتماعی، زیارت، گردش‌گری و رسانه این شورا، یکی از نزدیکان «احمد علم‌الهدی»، امام جمعه مشهد و نماینده رهبر جمهوری اسلامی در خراسان رضوی محسوب می‌شود. آیا دولت کانادا اجازه حضور این عضو هیات رییسه را در کشور خود نخواهد داد؟