در چند روز اخیر رسانه‌ها و چهره‌های اصول‌گرا به شدت به فیلم «عنکبوت مقدس» تاخته‌اند. آن‌ها معتقدند سازندگان این فیلم در تیتراژ و پوستر فیلم، شهر مشهد را «لانه عنکبوت» و حرم «امام رضا»، امام هشتم شیعیان را در مرکز این تار عنکبوت قرار داده‌اند و با این کار، به امام رضا و شهر مشهد که شیعیان به خاطر حضور آرامگاه امام هشتم آن را مقدس می‌نامند، توهین شده است.
برخی رسانه‌ها و چهره‌های حکومتی این فیلم را با کتاب «آیات شیطانی»، اثر «سلمان رشدی» مقایسه کرده‌اند و شاید از این مقایسه به دنبال فتوایی مشابه هستند.
«روح‌الله خمینی» در سال ۱۳۶۷، در فتوایی سلمان رشدی، نویسنده و نیز ناشران کتاب آیات شیطانی را مرتد خواند و از مسلمانان جهان خواست در هر نقطه‌ای آن‌ها را یافتند، به قتل برسانند.
همان‌گونه که فتوای آیت‌الله خمینی در فضای پس از جنگ به دنبال ایجاد روحیه‌ای جدید برای نیروهای داخلی در فضای انزوای پس از جنگ بود، اینک شاید مقامات دولت و اصول‌گرایان تلاش می‌کنند با حملات علیه این فیلم، فضای داخل جریان‌های اصول‌گرا را تا حدودی منسجم کنند.
ماجرای امام رضا برای اصول‌گرایان از این جهت سوژه جذاب‌تری از همه موضوعات دینی دیگر است که بسیاری از مردم به این موضوع دل‌بستگی عاطفی دارند. از این رو، خبرگزاری «تسنیم» در ویدیویی با عنوان «پدر مهربان ایرانی‌ها» سعی کرده است احساسات مردم را تحریک کند.
بخشی از این حملات به این فیلم هم می‌تواند ناشی از درگیری‌های داخلی بین سازندگان و تهیه کنندگان فیلم «عنکبوت» با فیلم «عنکبوت مقدس» باشد؛ به‌ویژه وقتی که «جواد نوروزبیگی»، تهیه کننده فیلم عنکبوت سوابق سپاهی دارد. در این میان، نهادهای امنیتی نیز برخی از افراد که ظن همکاری آن‌ها با فیلم عنکبوت مقدس وجود داشته است را احضار کرده‌اند.
رسانه‌های اصول‌گرا درباره عنکبوت مقدس چه نوشته‌اند؟
خبرگزاری‌ها با اشاره به پوستر و خود فیلم نوشته‌اند که در عنکبوت مقدس، مشهد و حرم امام رضا مانند یک لانه عنکبوت توصیف شده‌اند.
خبرگزاری «مهر» در توضیح نوشته است: «در این فیلم، خیابان‌های اصلی منتهی به حرم به مرکزیت حرم رضوی با نور سبز رنگ در تاریکی شب، اشکال هندسی با شباهت به لانه عنکبوت را با زمینه رنگ مشکی ساخته است.»
خبرگزاری «فارس» دو روز پیش در مطلبی از «جشنواره کن» انتقاد کرده و نوشته بود: «جشنواره‌ای که با زلنسکی آغاز شد و با امیرابراهیمی تمام.»
این حملات در روز سه‌شنبه ۱۰ خرداد ۱۴۰۱ نیز ادامه یافتند و روزنامه «کیهان» نوشت: «سول باندی و جیکوب جارک که در کنار علی عباسی، تهیه‌کنندگان این فیلم هستند، هر دو یهودی و هویتی صهیونیستی دارند.»
این روزنامه روز دوشنبه نیز در مطلبی با عنوان «عنکبوتی که برای کن مقدس است!/ حمله جرثومه‌های فساد به ارزش‌های اسلامی-ایرانی»، به این فیلم به شدت حمله کرده بود.
همچنین عنکبوت مقدس را دارای محتوای ضداسلامی خوانده و تاکید کرده بود که این فیلم، تصویری به شدت مشمئز‌کننده از هم‌وطنان‌مان نمایش می‌دهد.
خبرگزاری فارس نیز بار دیگر ضمن حمله به این فیلم، به بازیگران و کارگردانان ایرانی که در جشنواره کن به اعتراضات آبادان اشاره کرده بودند، تاخت.
خبرگزاری «ایرنا» هم در مطلبی با عنوان «توهینی سست‌تر از لانه عنکبوت» نوشت: «شهر مشهد به عنوان ساختار عنکبوتی نشان داده شده که حرم مطهر در نقطه مرکزی آن قرار دارد، یک مورد انحرافی در راستای حساس کردن بیشتر مردم به این فیلم است.»
این خبرگزاری در عین حال خواستار توقف واکنش‌ها به این فیلم شده و نوشته است: «پرداخت بیش از اندازه به این فیلم معمولی، تنها آب ریختن در آسیاب تئوریسین‌های پشت‌پرده این اتفاق است که می‌خواهند با یک حرکت نرم فرهنگی، هم به جامعه ایران و حکم‌رانان آن بتازند و هم انتقادهایی را به مذهب و تفکرات حول این محور وارد کنند. در عنکبوت مقدس بیش از آن که با یک فیلم طرف باشیم، با یک بازی استراتژیک مواجه هستیم که هوشمندی هر یک از طرفین، پیروز این میدان رسانه‌ای را مشخص خواهد کرد.»
بخش دیگر ماجرا، بازی «زر امیر ابراهیمی» در این فیلم است. در این میان، خبرگزاری تسنیم و حساب‌های توییتری نیز به چهره‌های اصلاح‌طلبی که به زهرا امیر ابراهیمی(زر ابراهیمی) به دلیل برنده شدن جایزه بهترین بازیگر زن تبریک گفته بودند، از جمله «محمدعلی ابطحی»، رییس دفتر «محمد خاتمی» در دوره ریاست جمهوری او تاختند.
مقایسه عنکبوت مقدس با آیات شیطانی
واکنش سازمان سینمایی به عنکبوت مقدس به نسبت دیگر واکنش‌ها تندتر بود و این فیلم را با کتاب آیات شیطانی مقایسه و در بیانیه‌ای اعلام کرد: «این سیاهه تصویری با سوگیری اجتماعی، مذهبی و تحقیر باورهای آیینی ایرانی اسلامی درصدد است مسیری را رود که سلمان رشدی‌ها در آیات شیطانی و آتش زنندگان قرآن کریم رفته‌اند.»
«روح‌الله سهرابی»، مدیرکل دفتر نظارت بر عرضه و نمایش فیلم سازمان سینمایی نیز گفت که نقطه هدف عنکبوت مقدس، فراتر از جمهوری اسلامی و اسلام است.
شاید حمله کنندگان به این فیلم قصد دارند با مطرح کردن موضوعات مذهبی و امام رضا، فضایی احساسی را ایجاد و چهره‌های مذهبی را منسجم کنند. ایجاد این انسجام در فضای فعلی و با اتفاقاتی چون اعتراضات آبادان و حذف یارانه‌ها برای آن‌ها اهمیت بیشتری دارد.
مشکل آن‌ها اما این جا است که در صورت عدم ورود جدی مراجع تقلید شیعه، این حملات نمی‌توانند چندان دوام داشته باشند. تاکنون نیز واکنش‌ها به این فیلم تنها محدود به رسانه‌ها و مداحان بوده و مراجع تقلید واکنشی به این فیلم نداشته‌اند.
در این میان، تجربه‌های مشابهی هم وجود داشته است؛ از جمله فیلم «سنگسار ثریا» که هم‌زمان با اعتراضات سال ۱۳۸۸ مطرح و اعتراضاتی هم به آن مطرح شد.
در آن زمان، خبرگزاری‌ها و سایت‌های نزدیک به حکومت نوشتند که این فیلم «ساحت مقدس اسلام و قرآن» را مورد اهانت قرار داده است.
با این حال، بحث‌ها درباره این فیلم چندان گسترده نشد؛ شاید به این دلیل که فضای خبری مطرح شده درباره آن فیلم چندان گسترده نبود.
درگیری‌های سازندگان دو فیلم عنکبوت و عنکبوت مقدس
فیلم عنکبوت مقدس با نقش‌آفرینی زر ابراهیمی و «مهدی بجستانی»، درباره «سعید حنایی»، قاتل زنجیره‌ای زنان در مشهد است که از مرداد ۱۳۷۹ تا فروردین ۱۳۸۰ با قتل ۱۶ زن کارگر جنسی، به‌زعم خود فساد را از شهر مشهد پاک کرده بود.
حنایی که در سال ۱۳۸۱ اعدام شد، همان‌زمان به رسانه‌ها گفته بود: «از عمل خود به هیچ‌وجه پشیمان نیستم و اگر دستگیر نمی‌شدم، قصد داشتم تعداد قتل‌ها را به عدد ۱۵۰ برسانم.»
تاکنون سه فیلم درباره سعید حنایی، کارگر بنایی اهل مشهد ساخته شده است. اولین فیلم، مستندی است از «مازیار بهاری» با عنوان «و عنکبوت آمد» که ۲۲ سال پیش ساخته شد.
دومین فیلم، اثر «ابراهیم ایرج‌زاد» با نام عنکبوت در سال ۱۳۹۸ ساخته شد و دو سال بعد با سانسور و ممیزی بسیار، در نهایت اجازه پخش پیدا کرد؛ هرچند به دلیل زمان نه چندان مناسب اکران و موضوعات دیگر، فروش چندانی نداشت.
برخی از فضاسازی‌ها درباره فیلم عنکبوت مقدس مربوط به تهیه کننده و کارگردان فیلم عنکبوت است که در ایران ساخته شده است.
جواد نوروزبیگی، تهیه کننده این فیلم سوابق فعالیت در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را دارد و فارغ‌التحصیل «دانشگاه امام حسین» است.
او یکی از افرادی است که با «سازمان سینمایی اوج» که وابسته به سپاه پاسداران است، همکاری می‌کند.
در محافل سینمایی نیز این بحث مطرح است که برخی فیلم‌های نوروزبیگی زیان‌آور بوده‌اند اما هم‌چنان به کار خود ادامه می‌دهد.
او همچنین تهیه کننده فیلم «خون»، ساخته «مسعود کیمیایی» بوده است و پس از آن که کیمیایی در سال ۱۳۹۸ به خاطر اعتراض به سرکوب و کشتار معترضان در آبان ۱۳۹۸ اعلام کرد فیلمش را از «جشنواره فجر» خارج می‌کند، نوروزبیگی فیلم را در جشنواره نگه داشت.
در روزهای گذشته نیز برخی از افراد به ظن همکاری با سازندگان فیلم عنکبوت مقدس احضار شده و برخی نیز نوروزبیگی را متهم به نقش داشتن در این موضوع کرده‌اند. با این حال، خود نوروزبیگی نیز متهم به همکاری در ساخت عنکبوت مقدس شده اما این اتهام را تکذیب کرده و گفته است: «من در همان مقطع، تهیه‌کننده فیلم سینمایی عنکبوت بودم که مجوز هم برای آن دریافت کرده بودیم. عوامل این فیلم تازه همان زمان می‌خواستند برای دریافت مجوز اقدام کنند و بنده هیچ‌گاه پای کار آن پروژه نبودم.»
نوروزبیگی همچنین تهیه کننده فیلم «برادران لیلا» است که پس از حضورش در کن، شایعه توقیف آن مطرح شده است. او ضمن رد توقیف برادران لیلا، درباره تذکر رییس سازمان سینمایی مبنی بر برخی رفتارهای خارج از «عرف» نیز گفته است: «رفتار شخصی افراد ارتباطی با فیلم ندارد.»
این شاید اشاره به «نوید محمدزاده»، بازیگر فیلم برادران لیلا است که همسرش، «فرشته حسینی»، بازیگر اهل افغانستان در سینمای ایران را مقابل دوربین‌ها بوسید.
ابراهیم ایرج‌زاد، سازنده فیلم عنکبوت نیز به فیلم عنکبوت مقدس به شدت حمله کرده و گفته کارگردان این فیلم از ابتدا قصد داشته بخشی از فیلم را در خارج از کشور بسازد و سخنانش درباره این که به دلیل عدم مجوز آن را در خارج ساخته است، درست نیست.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر