فرو ریختن برج «متروپل» آبادان پرونده فراموش شده ساختمان‌های ناامن در ایران را دوباره زنده کرد. فقط در پایتخت براساس گزارشی که «انصاف‌نیوز» روز هشتم خرداد منتشر کرد، ۱۲۹ ساختمان ناایمن در تهران وجود دارد.
پس از انتشار فهرست این ۱۲۹ ساختمان، رییس سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهر تهران و سپس سخن‌گوی این سازمان نسبت به آن واکنش نشان دادند و گفتند این لیست مورد تایید آن‌ها نیست.
در فهرست منتشر شده، نام چند دانشگاه و بیمارستان به چشم می‌خورد اما نشانی از مناطق پرازدحام‌تر وجود ندارد مانند ورزشگاه‌های ایران.
دیروز پنج‌شنبه ۱۲ خرداد ۱۴۰۱، انتشار ویدیویی در فضای مجازی، وضعیت دلهره‌آور ورزشگاه پیر آزادی را نشان می‌دهد که ترک‌هایی عمیق و طولانی زیر پای تماشاگران نشسته است. فرو ریختن این ورزشگاه به معنی یکی از بزرگ‌ترین فاجعه‌های انسانی خواهد بود.
در این گزارش می‌پرسیم آیا ورزشگاه آزادی یا ورزشگاه‌های ایران برای حضور تماشاگران امن هستند؟
کدام ورزشگاه در ایران فرو ریخت؟
شانزدهم اردیبهشت ۱۳۸۰، بازی «شموشک» مقابل «پرسپولیس» در ورزشگاه «متقی» ساری برگزار شد اما صداوسیما میلی به پخش مستقیم بازی نشان نداد. گفته بودند آن قدر حساس نیست که بخشی از کنداکتور سازمان درگیر این بازی شود.
دوربین‌های سازمان اما در ورزشگاه حاضر بودند و لحظه به لحظه را ضبط کردند. ولی تصویری از آن‌چه بین دو نیمه رخ داد، هرگز روی آنتن صداوسیما نرفت.
بین دو نیمه، بخشی از سقف ورزشگاه متقی که بیش از شش هزار نفر را روی خود جای داده بود، فرو ریخت. این ورزشگاه گنجایش ۱۲ هزار تماشاگر ایستاده و نشسته را داشت.
هیات فوتبال نوشهر اما بیش از ۲۵ هزار بلیت کاغذی در روز بازی برای دیدار حذفی بین پرسپولیس و شموشک فروخته بود.
«حسین عرب براقی»، داور آن مسابقه بعدها به خبرگزاری «فارس» گفت: «بیش از ۳۰ هزار تماشاگر در ورزشگاه حضور داشتند.»
بخش عمده‌ای از تماشاگران روی سقف ایرانیتی جایگاه ورزشگاه نشسته بودند. شمار کسانی که روی سقف و زیر سقف قرار گرفته بودند، بیش از ۱۶ هزار نفر بود.
تا امروز هیچ آمار حقیقی از شمار کشته و زخمی شده‌ها منتشر نشده است. یک روز پس از این فاجعه، صداوسیمای ایران مدعی شد دو نفر جان خود را از دست داده، دو نفر دیگر قطع نخاع و بیش از ۱۰۰ نفر مجروح شده‌اند.
سال‌ها بعد، «سهراب انتظاری»، بازیکن وقت شموشک نوشهر که بعد به پرسپولیس پیوست، تعداد کشته شدگان در روز فاجعه متقی ساری را بیش از ۲۵ نفر عنوان کرد.
او گفته بود خانواده‌های بسیاری در شهرش داغ‌دار هستند که صدای‌شان به جایی نرسیده است.
آیا می‌توان هنوز ورزشگاه آزادی را ایمن دانست؟
کلنگ ورزشگاه آزادی در سال ۱۳۴۹ برای میزبانی بازی‌های آسیایی ۱۹۷۴ تهران به دستور «محمدرضا شاه پهلوی» به زمین خورد. یک سال بعد این ورزشگاه با نام «آریا مهر» افتتاح شد و بزرگ‌ترین ورزشگاه آسیا لقب گرفت.
طراحی و ساخت این ورزشگاه برعهده «عبدالعزیز فرمانفرماییان» بود که بیش از ۲۰ سازه بزرگ تهران را طراحی کرده است. فرودگاه «مهرآباد»، طرح اولیه فرودگاه بین‌المللی «امام خمینی»، موزه فرش ایران، برج‌های دوقلو «سامان»، کاخ «نیاوران»، ساختمان اداری صداوسیما و کاخ مادر «سعدآباد» بخشی از یادگارهای او هستند.
سال ۲۰۱۳، روزنامه «گاردین» ورزشگاه آزادی را جزو ۲۰ ورزشگاه برتر جهان به لحاظ سازه، استقرار تماشاگران و خوفناکی برای تیم‌های میهمان نامید.
اما پیش از نگارش این گزارش، در سال ۱۳۸۴، «حسن ضياآذری»، مدیر وقت مجموعه آزادی تهران به «ایسنا» گفته بود: «ما با یک سازه تمام بتنی روبه‌رو هستیم که عمر آن از سه دهه گذشته است.»
او مدعی شده بود که اصلاح این ورزشگاه نیاز به هزینه‌هایی جدی دارد که مورد توجه قرار نمی‌گیرد.
دقیقا یک سال بعد، در دی ماه ۱۳۸۵، ورزشگاه آزادی به دلیل یخ زدن لوله‌های آب سرویس‌های بهداشتی آن، یک هفته غیرقابل استفاده شد.
حسن ضياآذری در مورد خطرهای ورزشگاه آزادی برای سلامت هواداران بار دیگر تذکر داد و به ایسنا گفت: «ما از دل این ورزشگاه خبر نداریم. این ورزشگاه چند لایه تو در تو دارد که فرسوده شده‌اند. ما نمی‌دانیم دقیقا در دل این سازه چه می‌گذرد.»
او روز ۳۰ آذر ۱۳۸۹ استعفای خود را تقدیم «علی ترکاشوند»، مدیرعامل وقت «شرکت توسعه و نگه‌داری اماکن ورزشی» کشور کرد.
میان مدیران سازمان وقت تربیت بدنی و سپس وزارت ورزش و جوانان، آخرین مدیری که در مورد وضعیت ایمنی ورزشگاه آزادی صحبت کرد، «محسن مهرعلیزاده» بود. او سال ۱۳۸۴ در آخرین روزهای ریاست خود بر این سازمان گفت: «فقدان استاندارد در ورزشگاه‌های ایران، امنیت جانی تماشاگران را تهدید می‌کند.»
بهمن سال ۱۳۹۶، خبرگزاری ایسنا با اشاره به ترک‌های عمیقی که روی سکوهای ورزشگاه آزادی شکل گرفته است، از «شُر شُر» آب از سقف‌های ورزشگاه در روزهای بارندگی نوشت.
ایسنا در بخشی از گزارش خود مدعی شد «مصطفی مدبر»، مدیر پیشین شرکت توسعه و نگه‌داری اماکن ورزشی سال گذشته از بودجه ۱۶۰میلیارد تومانی برای مقاوم‌سازی، به‌سازی و به‌روزرسانی مجموعه ورزشی آزادی خبر داده و قرار بود این مبلغ طی دو سال برای بازسازی مجموعه ورزشی آزادی پرداخت شود. اما اثری از چگونگی هزینه شدن این بودجه وجود ندارد.
چرا دیگر با همت و سرمایه مردم ورزشگاهی ساخته نشد؟
پشت در غربی ورزشگاه آزادی، شعاری بزرگ نوشته شده است: «این ورزشگاه در سال ۱۳۵۰ با همت و سرمایه ملت شریف ایران افتتاح شد.»
مشخص نیست که چرا از سال ۱۳۵۷ تاکنون، دیگر با استفاده از همت و سرمایه ملت شریف ایران، چنین ورزشگاهی ساخته نشده است!
«مسعود سلطانی‌فر»، وزیر ورزش و جوانان دولت «حسن روحانی» سال ۱۳۹۷ در بازدید از ورزشگاه آزادی، بدون اشاره به زمان ساخت آن، این مجموعه را «سرمایه ملی» دانست که باید برای ساخت نمونه آن، بیش از ۵۰۰ میلیارد تومان هزینه شود.
از سال ۱۳۵۷ تاکنون، رقابت‌های مهم و بین‌المللی فوتبال، والیبال، بسکتبال و کشتی ایران در مجموعه ورزشی آزادی (آریامهر سابق)، «شیرودی» (امجدیه سابق) و گاهی اوقات مجموعه ورزشی «تختی» (فرح سابق) برگزار شده است.
در تهران، به جز سالن‌های ورزشی، یک ورزشگاه فوتبال نسبتا استاندارد به نام «پاس قوامین» در دهه ۸۰ خورشیدی ساخته شد که گنجایش هشت هزار و ۲۵۰ تماشاگر را دارد. با آغاز فرم جدید رقابت‌های لیگ قهرمانان آسیا و سخت‌گیری‌های کنفدراسیون فوتبال آسیا برای اعطای مجوز میزبانی به کشورها، باشگاه‌ها و ورزشگاه‌ها، این ورزشگاه موفق به کسب امتیازات کافی برای میزبانی این مسابقات نشد.
ورزشگاه «فولاد آره‌نا» اهواز تنها ورزشگاه استانداردی است که می‌توان آن را به نظام مهندسی جمهوری اسلامی نسبت داد. طراحی دو ورزشگاه «نقش جهان» اصفهان و ورزشگاه «یادگار امام تبریز» به پیش از انقلاب برمی‌گردد. ساخت و راه‌اندازی ورزشگاه نقش جهان بیش از سه دهه زمان برد و ورزشگاه یادگار امام هنوز به صورت کامل تکمیل نشده است.
با وجود ساخته نشدن ورزشگاه استاندارد دیگری در پایتخت و گزارش‌هایی مستدل مبنی بر فرسوده شدن بافت این ورزشگاه، می‌توان انتظار روزهایی فاجعه‌بار را برای ورزشگاه آزادی کشید.
در سال ۱۴۰۱، ورزشگاه آزادی حداقل میزبان دو دربی پایتخت خواهد بود که بیش از ۱۰۰ هزار تماشاگر را در خود جای می‌دهد. در همین سال، احتمال برگزاری بازی‌های دوستانه برای تیم ملی ایران پیش از اعزام به جام جهانی نیز وجود دارد.
در صورت فرو ریختن ورزشگاه آزادی، فاجعه انسانی به مراتب وسیع‌تری را شاهد خواهیم بود.
قالیباف چه‌گونه ورزشگاه آزادی را قتل‌گاه ۷ تماشاگر کرد؟
فجایع ورزشگاه‌های ایران مختص به فرو ریختن سکوها نیست، مهم‌ترین کشته شدگان ورزشگاه آزادی، جمعیتی بودند که قربانی تصمیم «محمدباقر قالیباف» برای فرود آمدن هلی‌کوپترش در این ورزشگاه شدند.
روز پنجم فروردین ۱۳۸۴، اندکی مانده تا انتخابات ریاست جمهوری در آن سال، هفت تماشاگر ایرانی پس از دیدار تیم‌های ملی ایران و ژاپن جان خود را از دست دادند.
فدراسیون جهانی فوتبال روز هفتم فروردین همان سال در نامه‌ای خطاب به فدراسیون ایران، تعداد هفت کشته را «مشکوک» خواند و خواستار پاسخگویی دقیق، فوری و شفاف در مورد علل بروز این حادثه و تعداد کشته شدگان در بازی تاریخی ایران و ژاپن شد.
فیفا مدعی بود گزارش‌هایی از داخل ایران به دستش رسیده‌اند که تعداد قربانیان را بیش از عدد اعلام شده از سوی دولت و فدراسیون ایران نشان می‌دهند.
دقایقی مانده به دیدار تیم‌های ملی ایران و ژاپن، یک فروند هلی‌کوپتر فرمانده وقت نیروی انتظامی کشور یعنی محمدباقر قالیباف را برای تماشای مسابقه تیم‌های ایران و ژاپن وارد ورزشگاه آزادی کرد.
هلی‌کوپتر برخلاف هماهنگی قبلی، با دستور قالیباف، در پیست مورد نظر فرود نیامد و درست در محل عبور و مرور تماشاگران، در ضلع شرقی ورزشگاه نشست. ماموران نیروی انتظامی در پایان مسابقه برای جلوگیری از ازدحام جمعیت، چهار خروجی از هشت خروجی ورزشگاه را مسدود کردند. درهای خروجی باز نسدند و تمام جمعیت سمت سه در باقی مانده حمله بردند. هجوم جمعیت در پایان بازی موجب یک سیل انسانی، زیر پا ماندن بیش از ۱۰۰ نفر و کشته شدن هفت هوادار ایرانی شد.
«جمال کریمی‌راد»، سخن‌گوی وقت قوه قضاییه شهریور ماه آن سال گفت: «بر اساس بررسی کارشناسان منتخب بازرسی و شورای امنیت کشور، مسوولان ورزشگاه ۱۰۰ هزار نفری آزادی و نمایندگان نیروی انتظامی در اتفاق تلخ رخ داده متهم هستند اما در میزان و درصد مسوولیت، بین کارشناسان منتخب بازرسی با کارشناسان شورای امنیت ملی کشور تفاوت وجود دارد.»
حقیقت این است که ورزشگاه آزادی در زمان ساخت، استانداردترین ورزشگاه قاره آسیا در عصر خودش بود. حالا با گذشت بیش از نیم قرن، این ورزشگاه پاسخ‌گوی نیازهای عصر کنونی نیست. سیل جمعیت بارها در این ورزشگاه تماشاگران را تا مرز فاجعه پیش برده است.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر