کمتر از دو هفته به تاریخ انتقال نخستین گروه از پناهجویان بریتانیا به رواندا باقی مانده است. نهادهای حقوق بشری در تلاش هستند تا دولت را راضی کنند، این توافقنامه را با رواندا لغو کند. بریتانیا در توافق با رواندا اعلام کرد، میخواهد پناهجویان مرد مجردی را که با قایق از طریق کانال «مانش» به این کشور میرسند، به آفریقا منتقل کند.
حالا گروهی از پناهجویان که برای این انتقال به رواندا به بازداشتگاه منتقل شدهاند، اعتصاب غذا کردهاند. از سوی دیگر، تردیدهایی بر وجود کودکپناهجویان یعنی افراد زیر ۱۸ سال در نخستین گروه انتقالی به وجود آمده است که دولت بریتانیا آن را تکذیب کرده است. گفته میشود، در میان پناهجویانی که نامه انتقال به رواندا را دریافت کردهاند، پناهجویانی از ملیتهای مختلف از جمله ایرانی، افغانستانی و سودانی وجود دارند.
***
«ممانعت شما از دریافت غذا و مایعات به تعویق روند اخراج شما [از بریتانیا] نمیانجامد؛ بلکه میتواند باعث در اولویت قرار گرفتن شما در لیست انتقال به رواندا شود.»
این پاسخی است که وزارت کشور بریتانیا مقابل اعتصاب غذای پناهجویان در بازداشت، برای انتقال به رواندا داده است.
دولت بریتانیا اعلام کرده است که در تاریخ ۱۴ ژوئن (۲۴ خرداد) نخستین گروه از پناهجویان را که در بریتانیا به سر میبرند، پس از مدتی نگهداری در بازداشتگاه، به رواندا منتقل خواهد کرد. مسالهای که حالا به بحث روز در دنیای پناهجویان و البته بریتانیا تبدیل شده است؛ نهادهای مدنی و سازمانهای مدافع حقوق پناهجویان و وکلا به تکاپو افتادهاند تا بلکه مقابل این اتفاق بایستند.
اما تعیین روز ۱۴ ژوئن (۲۴ خرداد) به باور بسیاری از این جهت است که یک هفته پیش از سفر «بوریس جانسون»، نخستوزیر بریتانیا به رواندا خواهد بود. به نظر میرسد که او میخواهد در این نشست، از موفقیتهای توافق انتقال پناهجویان به رواندا بگوید و این مساله را برجسته کند.
اعتصاب غذا؛ راه سوم میان رواندا و بازگردانده شدن اجباری
در کنار تبلیغات دولتی، حقیقتی تلخ در جریان است. بنا به دریافت روزنامه «گاردین» دولت بریتانیا به این پناهجویان پیشنهاد داده است که اگر نمیخواهند به رواندا فرستاده شوند، میتوانند به مناطق پر منازعهای که از آن گریختهاند، بازگردانده شوند؛ یعنی یا رواندا یا دیپورت. در عینحال، در نامهای که به آنها ارائه شده، آمده است که حق اعتراض هم ندارند.
تصمیم به انتقال پناهجویان از بریتانیا به رواندا و امضای توافقنامه میان دو کشور، در ماه آوریل امسال اتفاق افتاد. بحثهای سیاسی مبنی بر تلاش «بوریس جانسون»، نخستوزیر وقت برای فرار از انتقادها و مخالفتهایی که با سیاستهایش شده است، اگرچه میتواند قابل تامل باشد، اما آنچه در حقیقت هزینه آن است، فشار روانی به پناهجویانی است که با هزار زحمت و عبور از سدهای خشونتبار، خود را به این کشور رساندهاند.
سازمان «رهایی از شکنجه» در بریتانیا از ابتدای امضای این توافقنامه تلاش خود را کرده است که مقابل با آن بایستد؛ از نامهنگاری تا خبررسانی. بنا به تشخیص این نهاد، انتقال پناهجویان به رواندا «شکنجه» محسوب میشود.
از دوم ژوئن (۱۲ خرداد) و در پی اعلام زمان مشخص برای این انتقال از سوی بریتانیا، یعنی ۱۴ ژوئن (۲۴ خرداد) پناهجویانی که تعداد آنها به ۱۷ نفر میرسد و در نخستین گروه انتقالی هستند، دست به اعتصاب غذا زدهاند. این پناهجویان که در بازداشتگاه به سر میبرند، به بیبیسی گفته بودند که انتقال به رواندا برای آنها از مرگ بدتر است.اما پاسخ وزارت کشور به آنها در مقابل اعتصاب غذایشان، تهدید به تسریع روند اخراج این گروه از پناهجویان بوده است.
شاید برای هیچ پناهجویی که رویایش را در بریتانیا میجست، قابل پذیرش یا باور نباشد که دولت این کشور رویایی، برای آنها چنین تصمیمی گرفته است و حالا همان را عملی میکند. به نظر میرسد یکی از اهداف بریتانیا برای اخذ چنین تصمیمی نیز همین باشد؛ به اسم مبارزه با قاچاق انسان ولی به کام مردان پناهجوی مجرد.
پناهجویان انتقالی به رواندا در فکر خودکشی پناهجویی ایرانی که نامه انتقال به رواندا را دریافت کرده و در بازداشتگاه به سر میبرد، برای «گاردین» نوشته است: «من به خودکشی فکر میکنم تا آنکه به اجبار به آنجا [رواندا] منتقل شوم. من میتوانم به شما بگویم که بیشتر پناهجویان در شرایط مشابه من، به خودکشی فکر میکنند. ما احساس میکنیم که هیچ انتخاب دیگری برای ما وجود ندارد. وزارت کشور همه ما را در بازداشتگاه حبس کرده است؛ همه احساس خیلی بدی دارند.»
او که ۱۴ می از طریق قایق به بریتانیا رسیده است، در ادامه نامهاش از مسیری که تا به اینجا پیموده گفته است. این پناهجو، ۱۴ ماه پیش ایران را از طریق مرز ترکیه، پیاده ترک کرد. او از ترکیه تا ایتالیا با قایق آمد و بالاخره خود را به شمال فرانسه رسانده بود. او گفته است که به قاچاقبر هزینهای پرداخت و این قاچاقبر بود که برایش بریتانیا را انتخاب کرد: «من بسیار خوشحال بودم چون شنیده بودم که بریتانیا به حقوق بشر احترام میگذارد و باور داشتم که شانس خوبی برای نجات زندگیام اینجا خواهم داشت.»
این پناهجوی ایرانی، به محض رسیدن به بریتانیا با قایق، به بازداشتگاه مرزی منتقل شد و پس از چند روز مستقیم برای انتقال به رواندا، به بازداشتگاه دیگری فرستاده شد. او در نامهاش نوشته است که هیچ اطلاعی از برنامه انتقال به رواندا نداشت: «من پناهجو هستم و فقط میخواستم زندگیام را نجات دهم. برایم سخت است باور کنم که بریتانیا میخواهد من را به کشوری منتقل کند که هیچ کسی را در آنجا ندارم. سخت است باور کنم که بریتانیا احترامی به حقوق بشر نمیگذارد.»
به گفته او در این بازداشتگاه، شرایط بسیار سخت است و رسیدگیهای بهداشتی و درمانی وجود ندارد.
در نمونهای دیگر، یکی از این پناهجویان که هویتش محفوظ است، وقتی در این لیست قرار گرفت و به بازداشتگاه منتقل شد، برادر ۱۶ سالهاش که همراه او بود، تنها ماند. او گفته است: «من ترجیح میدهم که خودم را بکشم تا آنکه با مادرم تماس بگیرم و به او بگویم من در رواندا هستم؛ هزار مایل دورتر از برادرم.»
برخی از کنشگران حقوق پناهجویان پیشتر هشدار داده بودند که این تصمیم میتواند باعث اقداماتی نظیر خودزنی یا خودکشی باشد؛ فشار روانی که به پناهجویان وارد شده است، شاید جز برای آنهایی که این مسیر را تجربه کردهاند، قابل درک نباشد.
در مقابل این نگرانیها، وزارت کشور اعلام کرده است که تمام ضروریات لازم را برای جلوگیری از اقدام به خودکشی پناهجویان بازداشتی انجام داده است. بنا به روایتهای پناهجویان در کشورهای دیگر، منظور از این اقدامات یعنی در ابتدا آنها را عریان میکنند و تمام بدنشان را میگردند که با خودشان مواد مخدر، قرص یا لوازمی خاص همراه نکرده باشند. آنها حق به همراه داشتن کفشهای بندی هم ندارند؛ چراکه احتمال میرود با بند کفش، اقدام به خودکشی کنند.
اتهام بریتانیا؛ وجود کودکپناهجویان در لیست انتقال به رواندا
در کنار تمام این مسائل، حالا وزارت کشور بریتانیا متهم شده است که کودکان را در لیست انتقال به رواندا قرار داده است. این اتهام در پی افشای وجود کودکپناهجویان ۱۶ ساله در لیست نخستین انتقالیها به رواندا شکل گرفت. نگرانی نهادهای مدنی بابت نوع طبقهبندی سن در وزارت کشور است. در عینحال یکی از این کودکپناهجویان که گفته بود زیر ۱۸ سال قرار دارد، در پایان ماه مه به کمک وکلا از بازداشتگاه آزاد شد. دو کودکپناهجوی دیگر نیز هویتیابی شدهاند که از سوی دولت بریتانیا نامه انتقال به بازداشتگاه را دریافت کردهاند. هر دوی آنها ۱۶ ساله هستند.
بنا به گفته انجمن ضد قاچاق انسان به اسم «Love146 Uk» برخی از کودکپناهجویانی که به تازگی با قایق از کانال مانش گذشتهاند و به بریتانیا رسیدهاند، پس از آنکه سن خود را زیر ۱۸ سال عنوان کرده بودند، از سوی وزارت کشور بریتانیا نامههایی دریافت کردهاند مبنی بر اینکه سن آنها ۲۳ سال ارزیابی شده است. رییس نهاد خیریه «Love146 Uk» شهادت داده است که برخی کودکان ۱۴ ساله ۲۳ ساله ارزیابی شدهاند.
این مساله به نگرانی جامعه مدافعان حقوق پناهجویان افزوده است که آیا وزارت کشور با دستکاری در سن پناهجویان، در تلاش برای اخراج حداکثری مردان مجرد پناهجو است؟
قرارداد رواندا؛ نقض کنوانسیونهای بینالمللی
بیش از ۷۰ سال است که کنوانسیون پناهندگی ۱۹۵۱ شرایط استاندارد را برای نحوه برخورد دولتها با انسانهایی که به دلیل آزار و اذیت و فشار، ناچار به ترک کشورهایشان شدهاند، مقرر کرده است. اگرچه دولت بریتانیا با ریاست «بوریس جانسون» نخستین کشوری نیست که نسبت به شرایط مندرج در این کنوانسیون بیتوجهی میکند. در عینحال این نخستین اقدام به اسم مبارزه با قاچاق انسان نیست که جامعه پناهجویان را هدف قرار داده است.
دولت کنونی بریتانیا پیشتر روش به عقب برگرداندن قایقهای حامل پناهجویان را در دریا مطرح کرده بود که پیش از تبدیل به قانون، لغو شد. طبق این روش، نیروهای دریایی گرداگرد قایقهای پناهجویان امواجی ایجاد میکنند که قایق ناچار به عقبگرد میشود.
سازمان «رهایی از شکنجه» یکی از نهادهایی است که مقابل این طرح دولت ایستادگی کرد و باعث لغو آن شد؛ چرا که این روش «شکنجه» روانی برای پناهجویان است. آنهم در وسط دریا که اگر خاطرات پناهجویان را مرور کنیم، همان لحظه است که آنها با مرگ روبهرو میشوند.
با چنین طرحها و قراردادهایی، حالا دولت بریتانیا پیشتاز بیتوجهی به کنوانسیون حقوق پناهندگان شناخته میشود. در نهایت اما، دهها پناهجو نامه انتقال دریافت کردهاند، دهها نفر دیگر در بازداشتگاهها هستند، دهها نفر در اضطراب این انتقال قرار دارند و قاچاقچیان انسان هم به تجارت خود همچنان مشغول هستند. آیا روشی دیگر برای سیاسیون وجود ندارد که جان آدمی و سلامت روان او برای
آنها در اولویت باشد؟
در آخرین آماری که رسانههای بریتانیا منتشر کردهاند، در حال حاضر افغانستانیها بیشترین پناهجویان ورودی به این کشور شناخته میشوند. پس از آنها ایرانیها در جایگاه دوم قرار گرفتهاند. آمار تازه حاکی از هزار و ۹۴ افغانستانی و ۷۲۲ ایرانی در سال جاری است.
ثبت نظر