شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در واکنش به گزارش «رافائل گروسی»، مدیرکل این نهاد که درباره پاسخ‌های «غیرمعتبر» جمهوری اسلامی ایران درباره سه مکان آلوده به اورانیوم اظهار نگرانی جدی کرده بود، یک قطع‌نامه صادر کرده و از تهران خواسته است هرچه سریع‌تر پاسخ‌های معتبر به سوال‌های بازرسان در این زمینه بدهد.
تهران بیانیه‌ای در جواب مدیرکل آژانس منتشر کرده است که نشان می‌دهد مشکل رو به افزایش بین ایران و آژانس چیست.
**
سوال‌های آژانس از جمهوری اسلامی درباره کجا هستند؟
آژانس می‌خواهد جمهوری اسلامی ایران درباره سه مکان، یکی در تورقوزآباد، دومی در ورامین و سومی در مریوان توضیح دهد و علت یافت شدن آثار اورانیوم در این سه محل را که به عنوان مراکز اتمی به آژانس اعلام نشده بودند، بداند.
ابهامات آژانس چه هستند؟
آژانس می‌خواهد بداند چرا کانتینرهایی از مرکزی در ورامین که در آن آثار اورانیوم کشف و کامیون‌هایی از مریوان که در آن‌جا هم آثار اورانیوم پیدا شده، از این دو محل به تورقوزآباد برده شده‌اند و چرا تورقوزآباد محل نگه‌داری تجهیزات هسته‌ای و مواد اتمی بوده است.
هم‌چنین آژانس می‌خواهد بداند چرا ساختمانی در مرکز ورامین تخریب شده و آیا این کار با هدف از بین بردن آثار کار با اورانیوم جهت پاک‌سازی آن منطقه بوده است یا نه؟
آژانس در پی یافتن ارتباط این سه مکان و اورانیوم یافت شده در آن‌ها است. هم‌چنین مقداری اوارنیوم طبیعی در آزمایشگاه دولتی چندمنظوره‌ای به نام «جابربن حیان» مفقود شده است که آژانس می‌خواهد از موقعیت فعلی آن مطمئن شود.
وظیفه جمهوری اسلامی در برابر سوالات آژانس چیست؟
مقام‌های جمهوری اسلامی ایران باید بر اساس موافقت‌نامه «پادمان جامع» که یک قرارداد دوجانبه با آژانس است، به سوالات و ابهامات بازرسان جواب‌های فنی قانع کننده بدهند.
توضیح فنی قانع کننده یعنی این که با زبان حقوقی مرسوم در آژانس، به بازرسان بگویند که دلیل وجود اورانیوم در آن سه محل چه بوده است و چرا انبار کردن تجهیزات و مواد اتمی در تورقوزآباد را مطابق تعهدشان به آژانس اعلام نکرده‌اند.
سوالات از چه زمانی برای آژانس به وجود آمدند؟
دست‌کم دو سال است که آژانس این سوال‌ها را با تهران در میان گذاشته و یک قطع‌نامه در خرداد پارسال و یک قطع‌نامه در خرداد امسال در ضرورت پاسخگویی ایران به این ابهامات صادر کرده که به منزله دستور و فرمان لازم‌الاجرا است.
در یک توافق اضافه‌تر، ایران در اسفند ۱۴۰۰ متعهد شد که پاسخ همه سوالات آژانس را تا نیمه اردیبهشت امسال تهیه کند تا موضوع برای بسته شدن در شورای حکام مطرح شود. اما مدیرکل ابتدا از نحوه پاسخگویی ایران ابراز ناامیدی کرد و سپس با گزارش آن به شورای حکام، بحران تازه‌ای بین جمهوری اسلامی ایران و آژانس آغاز شد.
جمهوری اسلامی چه جواب‌هایی داده است؟
با این که متن سوال بازرسان و جواب تهران محرمانه است و دسترسی عمومی به آن وجود ندارد، جمهوری اسلامی یک بیانیه در واکنش به گزارش رافائل گروسی منتشر کرده است که به طور واضحی نحوه پاسخگویی تهران به آژانس را نشان می‌دهد.
در مجموع، جمهوری اسلامی سوالات بازرسان را بر مبنای اسنادی که اسرائیل در اختیار آژانس قرار داده، نامعتبر خوانده و گفته ممکن است اسرائیل سه مکان در ایران را به اورانیوم آلوده کرده باشد.
جزییات جواب‌های ایران نشان می‌دهند که چرا مدیرکل آژانس این پاسخ‌ها را نامعتبر دانسته است.
پاسخ ایران درباره مرکز مریوان چه بود؟
درباره سوال آژانس درباره انتقال کامیون‌هایی از محل آلوده به اورانیوم در مریوان به تورقوزآباد، جمهوری اسلامی ایران ابتدا گفته که اصلا چنین مرکز اتمی ندارد و در مورد سوالات قبلی آژانس هم افزوده است: «ارزیابی آژانس براساس شباهت‌های بین کامیون‌های مختلف مشاهده شده در مریوان و تورقوزآباد در تیر و مرداد ۱۳۷۹ از طریق تحلیل تصاویر ماهواره‌ای تجاری موجود در مورد این ادعا که اقلام مورد اشاره از تورقوز آباد برداشته شدند، صرفاً نادقیق و غیرحرفه‌ای است. چنین تصاویر ماهواره‌ای تجاری نمی‌تواند مبنای معتبری برای استنتاجی مانند آن را فراهم کند.»
تهران در ادامه گفته است: «ایران کشور پهناوری است و تعداد زیادی از کامیون‌های مشابه در حال حرکت در سراسر این کشور هستند. با کمال تعجب، آژانس شباهت‌های کامیون‌ها را در این دو مکان مختلف از طریق تصاویر ماهواره‌ای تجاری به عنوان دلیلی برای این ادعا که کامیون مشخصی از یک مکان به مکان دیگر حرکت کرده، نشان داده است.»
جواب‌های ایران درباره مرکز ورامین چه هستند؟
جمهوری اسلامی اسلامی فعالیت اتمی در ورامین را رد کرده و گفته است تخریب یک ساختمان مشکوک در این مرکز، فعالیت پاک‌سازی حساب نمی‌شود: «از آن جایی که هرگز هیچ‌گونه فعالیت مرتبط هسته‌ای در این مکان وجود نداشته است، گزارش آژانس در مورد وجود ذرات هیچ توجیهی به غیر از این که اقدامات خراب‌کارانه برای سناریوسازی توسط دشمنان شناخته شده جمهوری اسلامی ایران مورد توجه قرار گیرد، ندارد. همان‌طوری که قبلاً اشاره شد، اقدامات خراب‌کارانه از همه نوع مکرراً در مکان‌های مختلف و در بسیاری از موارد و موقعیت‌ها در ایران توسط دشمنانش صورت گرفته است.»
در مورد سوال بازرسان درباره کانتینرهای منتقل شده از ورامین به تورقوزآباد که دومین مبحث درباره مرکز ورامین است، ایران پاسخ داده است: «ادعای آژانس مبنی بر این که کانتینرهای برداشته شده از ورامین در زمان برچیدن ساختمان‌ها در این مکان در نهایت به تورقوزآباد منتقل شدند، قابل اثبات و تایید نیست و ارزیابی حرفه‌ای و قابل اعتمادی نیست.»
پاسخ‌های جمهوری اسلامی درباره تورقوزآباد چه بودند؟
جمهوری اسلامی ایران در پاسخ به سوالات آژانس درباره مرکز تورقوزآباد که آن را محل ذخیره‌سازی مواد و تجهیزات هسته‌ای مرتبط عنوان کرده، گفته است این سوالات مبتنی بر اطلاعات و اسناد معتبر نیستند: «محل مورد نظر در واقع یک مکان صنعتی است که انواع انبارها و محل‌های نگه‌داری مواد شوینده، مواد شیمیایی، مواد غذایی، پارچه و منسوجات، لاستیک‌ها و قطعات وسایل نقلیه، لوله‌ها و اتصالات و برخی ضایعات صنعتی را دربر می‌گیرد. بنابراین، هیچ مبنایی برای اظهار این مکان به آژانس (برای ایران) وجود نداشته است.»
درباره کامیون‌های منتقل شده از مریوان و کانتینرهای آورده شده از ورامین به تورقوزآباد و سپس پاک‌سازی محل، تهران جواب داده است: «درخواست آژانس از ایران برای ارایه اطلاعات در مورد کانتینرهای در حال حرکت از یک مکان به مکان دیگر و هم‌چنین فعالیت‌های به اصطلاح مرتبط با پاک‌سازی در این مکان که محل نگه‌داری ضایعات صنعتی، ذخیره‌سازی و دادوستد است، هیچ گونه ارتباطی با موضوعات پادمانی و پروتکل الحاقی ندارد. بنابراین، سوال آژانس اساساً فاقد مبنا است. با این حال، به منظور همکاری‌های گسترده‌تر بر اساس حسن نیت، ایران دسترسی به آژانس اعطا کرد.»
آژانس در این مکان آثار اورانیوم به دست آورده است اما ایران می‌گوید کاری با مواد اتمی در این مرکز انجام نداده و اگر اورانیومی پیدا شده است، می‌تواند خراب‌کاری از سوی اسرائیل باشد.
ایران درباره اورانیوم مفقود شده در آزمایشگاه جابربن حیان چه گفته است؟
اورانیوم مفقود شده در ایران یک لوح فشرده از اورانیوم طبیعی بوده است. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در نامه‌ای در ۲۴ دی ۱۴۰۰ به ایران اطلاع داده بود که اگرچه قادر به شناسایی این لوح از بین لوح‌های انبار شده در آزمایشگاه چند منظوره «جابربن حیان» نیست، با این حال نمی‌تواند این موضوع را رد کند که لوح ذوب شده دوباره ریخته‌گری شده و اکنون بخشی از موجودی مواد هسته‌ای اظهار شده در آزمایشگاه چند منظوره جابربن حیان است. با این وجود، آژانس قادر نیست مکان فعلی این لوح را تایید کند.
جمهوری اسلامی ایران در پاسخ به سوال بازرسان گفته است: «آژانس در سال ۲۰۱۴ این اطلاعات را مجدداً مورد ارزش‌یابی قرار داد و ارزیابی کرد که مقدار اورانیوم طبیعی مورد بحث در حدود عدم قطعیت‌های مرتبط با حسابرسی مواد هسته‌ای و اندازه‌گیری‌های مربوطه قرار داشت. بنابراین، این پروژه در گذشته به طور کامل توسط آژانس راستی‌آزمایی شده بود و موضوع حل و فصل شد. مایه تاسف است که آژانس مجدداً یک موضوع بسته شده را که به سال‌های ۲۰۰۴-۲۰۰۳ برمی‌گردد، براساس اطلاعات غیر معتبر مجدداً باز می‌کند. اگرچه تمام مواد هسته‌ای مربوط به این پروژه از سال ۲۰۰۳ تحت مهر و موم آژانس بوده، بسیار مایه تاسف است که آژانس گه‌گاه با توسل به فرضیات ساختگی جدید مبتنی بر اطلاعات غیرمعتبر ارایه شده توسط دشمن شرور ایران، به این گزارش افزوده است. ادعای وجود مکان اظهار نشده دیگر حاوی اورانیوم طبیعی به صورت دیسک فلزی براساس همان ادعاهای کاذب و ساختگی رژیم نامشروع صهیونیستی بدون هیچ‌گونه مبنایی است.»
جواب‌های ایران به آژانس به ما چه می‌گویند؟
پاسخ‌هایی که ایران به سوالات آژانس داده، همراه با انکار ماهیت آن‌ها بوده و بازرسان را قانع نکرده است؛ مثلا درباره کامیون‌هایی که آژانس درباره انتقال آن از مریوان به تورقوزآباد پرسیده، جمهوری اسلامی گفته ایران کشور پهناوری است و آژانس این کامیون‌ها را اشتباه گرفته است.
جمهوری اسلامی پیدا شدن آثار اورانیوم در سه مکان را به اسرائیل نسبت داده و گفته اگر جایی ردی از اورانیوم پیدا شد، به این معنا نیست که کار گسترده اتمی انجام شده است. اما درباره تورقوزآباد نگفته است چرا آن‌جا بدون این که از قبل به آژانس اطلاع داده شده باشد، مواد و تجهیزات اتمی انبار شده است.
این شکل پاسخگویی به سوالات، برای آژانس غیرفنی و نامعتبر است. از نحوه پاسخ‌های فعلی تهران هم مشخص است که احتمال دادن جواب فنی در آینده چه‌قدر دور از انتظار خواهد بود.
پیش از این پرونده‌ای به نام «ابعاد احتمالا نظامی» برنامه اتمی ایران یا «پی‌ام‌دی» در آژانس شکل گرفته بود که ایران قادر به قانع کردن بازرسان درباره صلح آمیز بودن آن نشد و سرانجام با یک توافق سیاسی که همراه مذاکرات توافق اتمی برجام به دست آمد، این پرونده بسته شد. پرونده کنونی در حال تبدیل به مشابه پرونده پی‌ام‌دی است؛ خصوصا که برخی از سوالات تازه بازرسان، مرتبط با مسایل حل نشده پی‌ام‌دی است که به صورت سیاسی و نه فنی مختومه شد.
پرونده سه مکان آلوده به اورانیوم به نظر نمی‌رسد که تا جلسه بعدی شورای حکام که ۲۱ شهریور ۱۴۰۱ برگزار خواهد شد، حل شود. با توجه به صدور دو قطع‌نامه از سوی شورای حکام در این باره، موضوع در ماه‌های آینده می‌تواند به سوی یک بحران تازه در برنامه اتمی ایران پیش برود.
نحوه پاسخگویی جمهوری اسلامی ایران به سوال‌های بازرسان در بیانیه این کشور خطاب به مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مشخص است.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر