close button
آیا می‌خواهید به نسخه سبک ایران‌وایر بروید؟
به نظر می‌رسد برای بارگذاری محتوای این صفحه مشکل دارید. برای رفع آن به نسخه سبک ایران‌وایر بروید.
گزارش

تشکیل سازمان پدافند غیرعامل؛ خیز نظام برای تقویت زیرساخت‌های حفاظتی

۶ تیر ۱۴۰۱
بهنام قلی‌پور
خواندن در ۷ دقیقه
محمد کاظمی به عنوان رئیس جدید سازمان اطلاعات سپاه پاسداران و حسن امامی (مشروحی) به عنوان فرمانده جدید سپاه «ولی امر» در سپاه پاسداران معارفه شدند
محمد کاظمی به عنوان رئیس جدید سازمان اطلاعات سپاه پاسداران و حسن امامی (مشروحی) به عنوان فرمانده جدید سپاه «ولی امر» در سپاه پاسداران معارفه شدند
مجلس شورای اسلامی هم‌‌زمان با  یک پوست‌اندازی در ساختار اطلاعاتی و امنیتی سپاه و تغییر فرمانده حفاظت فیزیکی علی خامنه‌ای، به کلیات طرح تشکیل «سازمان پدافند غیرعامل» رای داد
مجلس شورای اسلامی هم‌‌زمان با یک پوست‌اندازی در ساختار اطلاعاتی و امنیتی سپاه و تغییر فرمانده حفاظت فیزیکی علی خامنه‌ای، به کلیات طرح تشکیل «سازمان پدافند غیرعامل» رای داد
دو روز پس از اعلام عزل حسین طائب از ریاست سازمان اطلاعات سپاه و برکناری سردار ابراهیم جباری از فرماندهی سپاه «ولی امر» در صحن علنی مجلس انجام شد
دو روز پس از اعلام عزل حسین طائب از ریاست سازمان اطلاعات سپاه و برکناری سردار ابراهیم جباری از فرماندهی سپاه «ولی امر» در صحن علنی مجلس انجام شد
وجه تمايز بین دفاع عامل و غیرعامل «عامل انسان» است و دفاع غیرعامل به عنوان امکان معماری در زمینه مهندسی جنگ به گونه‌ای که بدون ابزار و توانمندی، نیروی رزمی و دفاعی را افزايش دهد، تعريف می‌شود
وجه تمايز بین دفاع عامل و غیرعامل «عامل انسان» است و دفاع غیرعامل به عنوان امکان معماری در زمینه مهندسی جنگ به گونه‌ای که بدون ابزار و توانمندی، نیروی رزمی و دفاعی را افزايش دهد، تعريف می‌شود

مجلس شورای اسلامی هم‌‌زمان با  یک پوست‌اندازی در ساختار اطلاعاتی و امنیتی سپاه و تغییر فرمانده حفاظت فیزیکی «علی خامنه‌ای»، به کلیات طرح تشکیل «سازمان پدافند غیرعامل» رای داد.

این رای‌گیری دو روز پس از اعلام عزل «حسین طائب» از ریاست سازمان اطلاعات سپاه و برکناری سردار «ابراهیم جباری» از فرماندهی سپاه «ولی امر» در صحن علنی مجلس انجام شد.

پیش از این را‌ی گیری، «محمد کاظمی» به عنوان رئیس جدید سازمان اطلاعات سپاه پاسداران و «حسن امامی» (مشروحی) به عنوان فرمانده جدید سپاه «ولی امر» در سپاه پاسداران معارفه شدند.

کاظمی پیش‌تر رئیس سازمان حفاظت اطلاعات سپاه و امامی هم قائم‌مقام او در این سمت بود که حالا هر دوی آنها به دو پست بسیار حساس عملیاتی گمارده شده‌اند.

از افزایش دامنه نفوذ موساد در ساختار جمهوری اسلامی و گسترش عملیات نیرو‌های این سازمان در خاک ایران به عنوان یکی از مهمترین دلایل این پوست‌اندازی‌های امنیتی و حفاظتی نام برده می‌شود. تصویب کلیات طرح تشکیل سازمان پدافند غیرعامل هم در همین ارتباط می‌تواند باشد.

سازمانی که پیش‌تر بیشتر نقش مشورتی داشت که در صورت تصویب نهایی، بخشنامه‌ها و ابلاغیه‌های آن برای تمام ارکان دولتی و حاکمیتی به احتمال فراوان اجباری خواهد شد.

***

پدافند غیرعامل یعنی چه؟

در ماده دوم اساسنامه سازمان پدافند غیرعامل کشور به مجموعه اقداماتی که بدون به‌کارگیری سلاح و تجهیزات نظامی به کار گرفته شود و باعث کاهش آسیب‌پذیری، افزایش پایداری ملی، تسهیل مدیریت بحران، تداوم کارکرد فعالیت‌های ضروری و تولید بازدارندگی دفاعی در برابر تهدیدات و اقدامات نظامی دشمن شود، پدافند غیرعامل گفته می‌شود.

برخی هم  پدافند غیرعامل را مجموعه اقداماتی می‌دانند که مستلزم به‌کارگیری جنگ‌افزار و تسلیحات نیست و با اجرای آن می‌توان از وارد شدن خسارات مالی به تجهیزات و تاسیسات حیاتی، حساس و مهم نظامی، غیرنظامی و تلفات انسانی جلوگیری کرده و يا میزان خسارات و تلفات ناشی از حملات و بمباران‌های هوايی و موشکی دشمن را به حداقل ممکن کاهش داد.

به عبارت دیگر پدافند غیرعامل عبارت است از به‌کارگیری هرگونه ابزار، شرايط و موقعیت‌ها به طوری که خود به خود و بدون نیاز به عامل انسانی با مراحل مختلف حملات دشمن مقابله کند.

وجه تمايز بین دفاع عامل و غیرعامل «عامل انسان» است و دفاع غیرعامل به عنوان امکان معماری در زمینه مهندسی جنگ به گونه‌ای که بدون ابزار و توانمندی، نیروی رزمی و دفاعی را افزايش دهد، تعريف می‌شود.

تاریخ پدافند غیرعامل در ایران

اسناد رسمی می‌گوید سال ۱۳۳۷ شمسی سازمانی در ایران مربوط به تشکیل سازمانی به نام «دفاع غيرنظامی» در مجلس شورای ملی به تصویب رسيد كه چند بار نيز اصلاح شد. 

پس از استقرار جمهوری اسلامی لایحه‌ای با عنوان «ادغام سازمان‌های آمادگی ملی و بسیج غيرنظامی و دفاع غيرنظامی در سازمان بسيج ملی» در تير ماه ۱۳۵۹ در شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب شد که براساس آن سازمان دفاع غيرنظامی در سازمان بسيج ملی ادغام شد. 

سازمان پدافند غیر عامل هم سال ۱۳۸۲ به دستور علی خامنه‌ای تشکیل و از آن زمان به بعد در سياست‌های كلی و قوانين برنامه توسعه مورد توجه قرار دارد.

سال ۱۳۸۹ هم علی خامنه‌ای سياستهای كلی نظام در امور پدافند غيرعامل را ابلاغ کرد و دو سال بعد یعنی در سال ۱۳۹۱ طرح تشکیل «سازمان پدافند غيرعامل كشور» به مجلس ارائه شد.

اساسنامه این سازمان را هرچند خامنه‌ای در سال ۱۳۹۲ تصویب کرده است، اما در زمان دولت «حسن روحانی» روی این اساسنامه با نیرو‌های مسلح توافقی حاصل نشد.

در میانه این کشمکش‌ها اما مجلس در سال ۱۳۹۶ قانون عضویت رئيس سازمان پدافند غيرعامل كشور در برخی از شوراهای عالی را تصویب کرد.

براساس این مصوبه، رئيس سازمان پدافند غيرعامل عضو شوراهای عالی عتف، آمایش سرزمين، سلامت و امنيت غذایی، شهرسازی و معماری ایران، هماهنگی ترافيک شهرهای كشور و شورای عالی فضای مجازی در صورت اذن رهبر جمهوری اسلامی شد.

سازمان تزئینی پدافند غیر عامل

نام و جایگاه سازمان پدافند غیرعامل دست‌کم در ۱۴ قانون دیده می‌شود، اما به واسطه اینکه جایگاه حقوقی و دامنه اختیارات و وظایف آن در مجلس تصویب نشده است، این سازمان از ضمانت اجرایی بالای برای تحقق خواسته‌ها و طرح‌ها و برنامه‌های خود در مقام اجرا برخوردار نیست.

این سازمان در حال حاضر هفت قرارگاه زیستی، سایبری، اقتصادی، کالبدی، شیمیایی، پرتوی و مردم‌محور دارد که براساس برخی گزارش‌ها سال گذشته اقدام به راه‌اندازی قرارگاه مقابله با ریزپرنده‌ها هم کرده است.

در سال‌های اخیر در پی بروز آتش‌سوزی، انفجار‌ها، مسمویت‌ها و برخی حملات، نام پدافند غیرعامل به عنوان یکی از نهاد‌های متولی بروز چنین حوادث و وقایعی در رسانه‌ها مطرح شده است.

این سازمان هفت معاونت امور شهری و تهران، توسعه فرهنگ ‌و ‌اطلاع رسانی، بسیج و امور استان‌ها، امور زیربنایی، فناوری اطلاعات و ارتباطات، آموزش و پژوهش، فنی و نظامات دارد.

این سازمان دارای ردیف بودجه هم است و تاکنون ده‌ها مانور مختلف در سطح ادارات دولتی هم انجام داده و ده‌ها کتاب و مقاله و تحقیق در این زمینه منتشر کرده است.

اما به نظر می‌رسد مجموعه اقدامات این سازمان با جایگاه حقوقی که دارد، نتوانسته است مانع از بروز بسیاری از حوادث در ایران شود و حالا نمایندگان تصمیم گرفته‌اند که به این سازمان قدرت و اختیارات قانونی بیشتری بدهند.

«ابوالفضل عمویی»، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی مجلس روز گذشته پیش از رای‌گیری این طرح خطاب به نمایندگان گفت که «برخی عوامل غیرنظامی، سلاح‌های جدید در حوزه الکترونیکی، زیستی، شیمیایی و سایبری ممکن است به زیرساخت‌های کشور آسیب زده و سبب ایجاد شرایط بحرانی در کشور شود» که ضروری است به تشکیل این سازمان برای مقابله با چنین وضعیتی، رای داده شود.

عمویی اضافه کرد که «صنعت آب، برق، گاز زیرساخت‌های صنعت و عمرانی و دیگر بخش‌های کشور ممکن است با تهدیدهایی روبه‌رو شود که در این شرایط سازمان پدافند غیرعامل می‌تواند در خنثی سازی این تهدیدها نقش بسیار مهمی ایفا کند.»

«محمدباقر قالیباف»، رئیس مجلس هم در حمایت از تصویب این طرح گفت که برخی از حملات سایبری و اختلال‌ها مربوط به حوزه پدافند غیرعامل است که برای مقابله با چنین وضعیتی ما نیاز به قانون داریم.

برخی حوادث مهم مرتبط با پدافند غیرعامل

ویروس استاکس‌نت: ماجرای ارسال ویروس الکترونیکی (رایانه‌ای) استاکس‌نت به تأسیسات هسته‌ای ایران در سال ۱۳۸۹ و آلوده شدن برخی تأسیسات هسته‌ای از مشهورترین وقایعی است که پای سازمان پدافند غیرعامل در میان است و بسیاری ضعف این سازمان را عامل بروز چنین حوادثی اعلام کرده‌اند.

آتش‌سوزی‌های صنایع نفتی ایران: آتش‌سوزی‌های سریالی برخی خطوط لوله نفت و گاز و تعدادی از مجتمع‌های پتروشیمی‌ ایران در تابستان ۱۳۹۵ از دیگر حوادث مرتبط با مساله پدافند غیرعامل است.

مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری هم با انتشار گزارشی به طور رسمی اعلام کرده که این آتش‌سوزی‌ها را که در پتروشیمی‌های منطقه ویژه ماهشهر، بندر امام خمینی، منطقه ویژه عسلویه و خطوط نفت شرکت نفت و گاز گچساران رخ داده‌اند، نباید حوادثی عادی و تنها دارای ابعاد فنی دانست. 

این مرکز نوشته است که این رویدادها و به‌خصوص آتش‌سوزی چندین روزه پتروشیمی بوعلی سینا در ماهشهر علاوه بر خسارات مالی و اقتصادی، موجب ایجاد فضای روانی و احساسی داخلی در مورد ناتوانی مدیران ارشد وزارتی و سیاسی کشور و از سوی دیگر همین آتش‌سوزی و استمرار آن موجب شد تا رقیبان منطقه‌ای مانند عربستان نیز به ابراز شادی و شعف از ناتوانی ایران در مهار آتش‌سوزی پرداخته و رسانه‌ها و افکار عمومی آنان نیز توانمندی و پرستیژ ایرانیان در صنعت نفت و پتروشیمی را به تمسخر بگیرند.

تهدیدات و آفند زیستی علیه ایران: آن‌طور که در گزارش این مرکز آمده است طی چند سال اخیر علی‌رغم وجود و رسانه‌ای شدن تهدیدات مهم و جدی در حوزه زیست و بهداشت ایرانیان، اقدامات خاصی در این مورد از سوی سازمان پدافند غیرعامل صورت نگرفته یا رسانه‌ای نشده است. 

به اعتقاد این مرکز بیماری‌های سرطان، ایدز و آلودگی آب و هوا از جمله تهدیدات زیستی و بهداشتی است که در سال‌های اخیر زیست و زندگی کنونی و آینده ایران را هدف قرار داده است.

تهدیدات ناشناخته یا گمراه‌‌کننده: این‌گونه تهدیدات را می‌توان در طیف وسیعی از تحولات اقتصادی، اجتماعی، علمی و ... ایران مشاهده کرد. این تهدیدات به علت ناشناخته بودن ماهیت‌شان توسط دستگاه‌های مربوطه، کوچک محسوب شده و تأثیرات احتمالی آنان دست‌کم گرفته می‌شوند.

به نوشته مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری یکی از این تهدیدات که به نظر می‌آید از سوی مسئولین مربوطه بسیار ساده گرفته شده‌ است را می‌توان معضل «حشرات سفید» در تهران دانست که طی چند سال اخیر به‌شدت در این کلان‌شهر ایران افزایش یافته و مشکلات فراوانی برای شهروندان ایجاد کرده است.

جمهوری اسلامی نگران چیست؟

افزایش آمار وقوع حوادثی که به ظاهر طبیعی است؛ مثل آتش‌سوزی‌ها، خرابی‌ها، ریزش‌ها، مسمومیت‌ها، مرگ‌ها، تصادف‌ها، خشکسالی‌ها و هزار و یک اتفاق دیگر بیش از ۱۰ سال است که در ایران با سیاست و امنیت و اعتراض پیوند خورده است.

مقام‌ها و نهاد‌های جمهوری اسلامی در پاره‌ای موارد علنی اعلام کرده‌اند که این حوادث بر اثر یک برنامه‌ریزی و با هدف ضربه به تاسیساتی خاص رخ داده است.

نهاد‌های اطلاعاتی و امنیتی تاکنون آمار دقیقی از شمار این‌گونه حوادث و وقایع و روند رو به گسترش آنها منتشر نکرده‌اند، اما به نظر می‌رسد تصویب کلیات سازمان پدافند غیرعامل در مجلس نشان از یک یک واقعیت پنهانی دارد که مقام‌های جمهوری اسلامی نمی‌خواهند آن را با مردم در میان بگذارند. واقعیتی که شاید خود مردم هم بخشی از آن را تشکیل داده‌اند، مردم خشمگینی که با هزار و یک روش اعتراض‌های خود را در این سال‌ها نشان داده‌اند که برخی از مراکز حساس هم در این اعتراض‌ها مورد حمله قرار گرفته است.

ثبت نظر

اخبار

عباس نیک‌روان، خواننده موسیقی آذربایجانی از زندان سلماس آزاد شد

۵ تیر ۱۴۰۱
خواندن در ۱ دقیقه
عباس نیک‌روان، خواننده موسیقی آذربایجانی از زندان سلماس آزاد شد