بیماری وبا در منطقه «سلیمانیه» عراق شیوع یافته و وضعیت در این منطقه، «اضطراری» توصیف شده است. همزمان، گزارشهایی از ابتلای قطعی به وبا در برخی استانهای غربی ایران، از جمله کردستان و کرمانشاه منتشر شدهاند. درباره وبا، راههای انتقال، پیشگیری و درمان آن چه میدانیم؟
***
رسانههای ایران هفته گذشته اعلام کردند که آمار موارد مشکوک ابتلا به وبا در کردستان طی یک روز، دو برابر شده است. سرپرست اداره بیماریهای منتقله از آب و غذای وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز از شناسایی پنج بیمار مبتلا به وبا در استان کرمانشاه خبر داد. گفته میشود کلیه افراد مشکوک به وبا یا مبتلایان قطعی در ایران طی هفتههای گذشته به عراق سفر کرده بودند. ایران در غرب و جنوب غرب با کشور عراق مرز مشترک دارد. علاوه بر این، استانهای جنوبی کشور در فصل گرما مستعد بروز بیماریهای گوارشی و رودهای هستند.
یک شهروند ساکن خرمشهر در خصوص سابقه مشاهده افراد مبتلا به بیماری وبا در فصلهای گرم سال یا در میان مسافرانی که از عراق به این شهر بازمیگردند، به «ایرانوایر» میگوید: «ما هر سال در بهار و تابستان، بهویژه در روستاهای حاشیه رودخانه و همچنین در میان مسافرانی که برای زیارت به کربلا میروند، افراد مشکوک به وبا میبینیم. در روستاها، هم آلودگی آب و هوا داریم و هم رسم و رسوماتی که همه حتما باید به دیدن مسافران بازگشته از زیارت بروند. بیشتر هم افراد سالمند و کودکان مبتلا میشوند. اصلا برای من شنیدن این که وبا شایع شده است، عجیب نیست.»
آخرین آمار اعلام شده توسط مقامات بهداشت عراق این است که دستکم ۱۳ نفر در این کشور به صورت قطعی به وبا مبتلا شده و دهها نفر هم مشکوک به ابتلا هستند. با این حال، وزارت بهداشت ایران اقدامی برای اعمال محدودیت جهت سفر به عراق انجام نداده و پروتکلهای بهداشتی در مناطق مرزی وضع نکرده است.
از بیماری وبا چه میدانیم؟
وبا یک بیماری باکتریایی است که بیشتر از طریق آب و غذای آلوده منتقل میشود. این بیماری با علایمی همچون اسهال و استفراغ همراه است. اگرچه یکی از بیماریهای کنترل شده در جهان به شمار میرود اما به علت سرعت در شیوع، میتواند به همهگیری بیانجامد.
«سمیه مرعشی»، پزشک عمومی شاغل در یکی از بیمارستانهای دولتی استان خوزستان با اشاره به مشاهده ویروس وبا در برخی مراجعان خود، بهویژه در تابستان، به «ایرانوایر» میگوید: «ابتلا به وبا مثل بسیاری دیگر از بیماریها، میتواند بدون بروز علایم عمومی باشد؛ یعنی افرادی هستند که اسهال یا استفراغ ندارند یا خیلی خفیف دچار حالت تهوع و اسهال میشوند، به همین سبب اصلا متوجه ابتلا نمیشوند. در پنج درصد بیماران اما علایم شدید میشوند. اسهال و استفراغ شدید چون موجب از دست دادن سریع آب بدن میشود، خطرناک است و شهروندان در صورت بروز چنین علایمی، بهویژه در میان کودکان، زنان باردار و سالمندان، باید بدون فوت وقت به مراکز درمانی مراجعه کنند.»
وبا چهگونه منتقل میشود؟
سال ۱۳۹۹، در اوج همهگیری کرونا، خبرهایی از شیوع ویروس وبا در شهرهای استان خوزستان در رسانههای اجتماعی منتشر شدند. یک پزشک شاغل در «بیمارستان رازی» اهواز در آن زمان در گفتوگو با «ایرانوایر»، ضمن تایید این خبر گفت: «اغلب مبتلایان از شهروندان حاشیهنشین یا شهرستانهای همجوار اهواز هستند؛ به ویژه غیزانیه و حمیدیه که یا وضعیت بهداشت محلات آنها نامناسب است و جوهای رو باز دارند یا در مجاورت باغهای صیفی و سبزیجات زندگی میکنند. با توجه به این که هرسال در خوزستان دو نوبت وبا شیوع پیدا میکند و یکی از این زمانها اردیبهشت ماه است، ما به شهروندان توصیه اکید داریم که آب شرب را حتی اگر تصفیهکننده در منزل دارند، بجوشانند و میوه و سبزیجات خام حتیالمقدور مصرف نکنند.»
سمیه مرعشی نیز اصلیترین علت شیوع بیماری وبا را مصرف مواد غذایی و آب آلوده عنوان میکند و میگوید: «اگر آب غیربهداشتی و آلوده به ویروس وبا باشد یا مواد غذایی به شکل خام استفاده شود و یا بعد از پخت آلوده شده باشد، این ویروس به انسان منتقل میشود.»
اگر با فرد دارای علایم وبا برخورد کردیم، چه کنیم؟
پزشکان میگویند درصد بالایی از بیماران مبتلا به وبا علایم بالینی از خود نشان نمیدهند و به عنوان ناقل خاموش عمل میکنند. اما اگر شهروندان با افرادی که علایم بالینی مشکوک به وبا از خود نشان میدهند مواجه شدند، باید در اولین اقدام، آبی که بدن از دست میدهد را جبران کنند.
سمیه مرعشی میگوید: «یکی از خطاهای اطرافیان مبتلا به وبا این است که وقتی فرد دچار اسهال و استفراغ شدید میشود، منتظر جواب آزمایش وبا میمانند. درحالی که از همان ابتدا، چه فرد مبتلا باشد و چه نه، بلافاصله باید نکات بهداشتی لازم و جبران مایعات بدن در دستور کار قرار گیرد.»
این پزشک عمومی بر این باور است که همه افرادی که در مناطق مستعد شیوع بیماریهای ویروسی زندگی میکنند یا قصد سفر به مناطق آلوده به بیماریهایی مثل وبا را دارند، باید بهداشت فردی شامل شستن دست با آب و صابون، مصرف آب آشامیدنی سالم و خوردن میوه و سبزی پس از ضدعفونی را مراعات کنند.
آیا باید نگران همهگیری وبا در ایران باشیم؟
سازمان جهانی بهداشت اعلام کرده که اگر چه وبا یکی از بیماریهای کنترل شده در جهان است اما همچنان در بعضی مناطق و کشورها بهشکل همهگیر وجود دارد.
این سازمان احتمال گسترش وبا در مناطق شرقی ایران، هممرز با پاکستان را محتمل دانسته و درخصوص همهگیری آن در نواحی غربی ایران نیز هشدار داده است.
«مریم مسعودیفر»، سرپرست اداره بیماریهای منتقله از آب و غذای وزارت بهداشت نیز ضمن تایید شناسایی چند مورد مثبت ابتلا به وبا در ایران گفته است: «باید تستهای تشخیصی قطعیتر انجام شوند. در خصوص تعداد موارد ابتلا همچنان باید صبر کرد، چرا که آزمایشها در چند مرحله انجام میشوند و بعد از تایید آزمایشها در سطح شهرستان، آزمایش بعدی در سطح دانشگاه علوم پزشکی استانها انجام میشود. در صورت تایید هم مرحله بعد، انجام آزمایشها در سطح ملی است. در حال حاضر آزمایش برخی بیماران در سطح ملی انجام شده است و برخی دیگر هنوز در مرحله شهرستان و دانشگاهی هستند. اما جدا از آزمایشهای انجام شده، مساله اصلی این است که با توجه به شرایط موجود، احتمال شیوع وبا در کشور دور از انتظار نیست.»
درمان یا پیشگیری؛ راه حل کدام است؟
سمیه مرعشی در پاسخ به این پرسش که آیا راهحل قطعی مقابله با بیماریهایی همچون وبا، پیشگیری است یا درمان، به «ایرانوایر» میگوید: «در مورد وبا، هر دو را باید همزمان پیش برد. هم درمان افراد مبتلا، هم قطع کردن زنجیره انتقال به اطرافیان فرد مبتلا در کاهش موارد ابتلا اثر دارند.»
این پزشک عمومی بر جایگزینی فوری مایعات و نمکی که از طریق اسهال از دست میرود، تاکید میکند و میگوید: «این سادهترین روش درمان بیماری است. باید به بیماران ترکیب ORS یا مخلوط قند و نمک که با یک لیتر آب مخلوط شده است، نوشاند. اگر مورد ابتلا شدید باشد، نیاز به جایگزینی مایع داخل وریدی وجود دارد. با جایگزینی مناسب و سریع مایعات و آب، کمتر از یک درصد از بیماران به علت وبا فوت میکنند.»
رعایت پروتکلهای بهداشتی برای افرادی که با مبتلایان یا موارد مشکوک به وبا در تعامل بودهاند، ضرورت دارد. این پروتکلها در برخی موارد بسیار سادهاند و در روند زندگی اختلالی به وجود نمیآورند.
دکتر مرعشی با اشاره به این موضوع، به چند پروتکل کارآمد اشاره میکند: «جوشاندن آب شرب توسط شهروندان اگر از سلامت آن مطمئن نیستند، بسیار کارآمد است. شستوشوی درست دستها به شیوهای که در زمان شیوع ویروس کرونا آموزش داده شد، با آب و صابون هم میتواند احتمال انتقال وبا را کاهش داد. مواد غذایی حتیالمقدور بهصورت پخته و گرم مصرف شوند و خوردن میوه و سبزی به صورت خام توصیه نمیشود؛ مگر این که امکان شستوشو و ضدعفونی آنها وجود داشته باشد. با پایبندی به این پروتکلها، در این مقطع، انتقال بیماری وبا تا حد زیادی قابل کنترل خواهد بود.»
ثبت نظر