نخست‌وزیر ایتالیا و پاپ به وزیر خارجه جمهوری اسلامی وقت ملاقات ندادند

 

«حسین امیرعبداللهیان»، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی در دولت «ابراهیم رئیسی» بیستم تیر ۱۴۰۱ به رم سفر کرد اما با وجود دو شب اقامت در پایتخت ایتالیا، بدون ملاقات با نخست وزیر این کشور و پاپ «فرانسیس»، رهبر کلیسای کاتولیک، این کشور را ترک کرد. 

موضوع چیست؟

**

چرا نخست وزیر ایتالیا به امیرعبداللهیان وقت ملاقات نداد؟

با این که وزرای پیشین جمهوری اسلامی در زمان سفر به ایتالیا موفق به ملاقات با نخست وزیران این کشور شده بودند اما «ماریو دراگی»، نخست وزیر ایتالیا به «حسین امیرعبداللهیان» وقت ملاقات نداد. این اولین دیدار وزیر امور خارجه دولت رئیسی از ایتالیا بود که به طور سنتی از حامیان جمهوری اسلامی ایران در بین کشورهای اروپایی محسوب می‌شود.

برخی از رسانه‌های حکومتی ایران گفته‌اند که نخست وزیر ایتالیا صرفا به وزرای خارجه برخی از دولت‌ها، هم‌چون ایالات متحده امریکا وقت ملاقات می‌دهد اما این نخست وزیر ایتالیا پیش از این با وزرای خارجه جمهوری اسلامی ایران در رم دیدار کرده بود.

پاپ فرانسیس هم حاضر به دیدار با امیرعبداللهیان نشد

پاپ «فرانسیس»، رهبر کلیسای کاتولیک که در واتیکان در مجاورت رم اقامت دارد هم حاضر به ملاقات با حسین امیرعبداللهیان نشده است. پاپ در سال‌های گذشته با وزرای امور خارجه مختلف جمهوری اسلامی ایران دیدار کرده بود و از نظر تشریفاتی، محدودیتی برای ملاقات با وزرای خارجه ندارد.

امیرعبداللهیان به جای پاپ با چه کسی دیدار کرد؟

در واتیکان به جای پاپ، نخست وزیر و وزیر خارجه حاضر به دیدار با حسین امیرعبداللهیان شدند. او پس از این ملاقات، در توییتی نوشت که دیداری دو ساعته با این دو مقام واتیکان داشته است و موضوع صحبت را «تمرکز بر راه حل سیاسی بحران‌های موجود جهان و مشترکات اسلام و مسیحیت» عنوان کرد. 

او نوشت: « در مورد توافق خوب و پایدار برای لغو تحریم‌ها و آتش‌بس در اوکراین و یمن هم‌عقیده‌ایم.»

 به گفته حسین امیرعبداللهیان، در این دیدار به او گفته شده پاپ برای جمهوری اسلامی ‌ایران احترام مهمی قائل است اما به علت خودداری وی از دیدار با وزیر امور خارجه این حکومت اشاره‌ای نشده است.

بنابراین، آن‌چه که به طور رسمی از این دیدار اعلام شد، موضوعات مورد بحث، مسایلی کلی هم‌چون پسندیده بودن آتش‌بس و ناپسند بودن جنگ بوده و پیام و حرف مشخصی رد و بدل نشده است.

مهم‌ترین ملاقات امیرعبداللهیان در رم چه بود؟

دیدار با «لوییجی دی ماریا»، وزیر خارجه ایتالیا مهم‌ترین ملاقات امیرعبداللهیان در سفر دو روزه‌اش به رم بوده است. انجام سفر نه به دعوت وزیر خارجه ایتالیا بلکه به درخواست امیرعبداللهیان بوده و مشخص نیست ماموریت او در این سفر چه بوده است. 

او در گزارش کوتاهی از ملاقاتش با وزیر خارجه ایتالیا نوشته است: «در مورد محدوده‌ای از مسایل دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی تبادل نظر کردیم. توافق کردیم که ظرفیت‌های عظیم اقتصادی دو کشور، به‌ویژه در حوزه انرژی، آینده روشنی را در همکاری‌های سودمند دوجانبه نوید می‌دهد.»

بر اساس آن‌چه امیرعبداللهیان نوشته، توافق مشخصی در این سفر در میان نبوده و هیچ یادداشت تفاهمی برای آینده امضا نشده است بلکه صرفا دو طرف توافق کرده‌اند که ایران و ایتالیا در بخش انرژی آینده روشنی در همکاری دارند. البته با توجه به ادامه تحریم‌های ایالات متحده، خصوصا بر بخش‌های انرژی ایران، یعنی نفت، گاز و محصولات پتروشیمی، این دست همکاری همانند همکاری در بخش‌های دیگر بین دو کشور، به توقف کشیده شده است. 

امیرعبداللهیان در رم دیداری با اتاق مشترک بازرگانی ایتالیا و ایران داشته و در آن از آغاز مجدد پرواز مستقیم تهران - رم استقبال شده است اما با توجه به قفل تحریم بر روابط تجاری و بازرگانی ایران، توقعی برای سودمند بودن این دیدار وجود ندارد.

پیام نحوه پذیرایی از امیرعبداللهیان در رم چیست؟

سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران متاثر از وضعیت داخلی است که با بحران مقبولیت و مشروعیت روبه‌رو است. انتخابات نمایشی در سال ۱۴۰۰ و روی کار آمدن رییس جمهوری که به دلیل دست داشتن در اعدام‌های گسترده تابستان ۱۳۶۷، با اتهام‌های بزرگ بین‌المللی روبه‌رو است، به این بحران شدت بخشیده است. برآمدن دولتی که جامعه و نخبگان ایرانی آن را معتبر نمی‌دانند، در کنار مشکلات انباشت شده در روابط خارجی، وضعیت را به جایی رسانده است که وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران را از گرفتن وقت ملاقات از نخست وزیر ایتالیا ناتوان کرده و پاپ که مقامی مذهبی و نه سیاسی است، از پذیرش او امتناع می‌کند.

این وضعیت ناشی از تحریم‌های ایالات متحده امریکا نیست که مقام‌های جمهوری اسلامی علاقه وافری به طرح آن به عنوان عامل همه بحران‌های کشور دارند. آثار بحران مشروعیت و مقبولیت کم‌کم در حال نمایان شدن در مواردی، از جمله سفر وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران به ایتالیا است.