طبق سندی که به «ایران‌وایر» رسیده است، جمهوری اسلامی ایران در پی پرسش چند تن از گزارش‌گران سازمان ملل متحد درباره حقیقت مرگ «بکتاش آبتین» نویسنده، روزنامه‌نگار، شاعر و عضو کانون نویسندگان پاسخ داده است که مستندات مطرح برای طرح این سوال، نادرست است و این نویسنده به خوبی از امکانات درمانی بهره‌مند بوده است. در این سند جمهوری اسلامی ادعاهایی درباره اتهامات بکتاش آبتین مطرح کرده و او را حامی سازمان مجاهدین خلق و همچنین گروه‌های تروریستی معرفی کرده است. کانون نویسندگان ایران پس از درگذشت بکتاش آبتین، با انتشار بیانیه‌ای مرگ این نویسنده را قتل خوانده بود و چندین سازمان حقوق بشری، دلیل مرگ او را عدم رسیدگی به موقع پزشکی و درمانی اعلام کرده بودند.
***
در ماه فوریه سال جاری، سازمان ملل متحد در نامه‌ای ۹ صفحه‌ای که به امضای گزارش‌گران حوزه‌های مختلف حقوق بشری رسیده است، جمهوری اسلامی را در خصوص درگذشت «بکتاش آبتین» مورد پرسش قرار داده بود. جمهوری اسلامی اواخر ماه ژوئن امسال به این پرسش‌ها پاسخ داده که متن سوال و پاسخ در اختیار «ایران‌وایر» قرار گرفته است.
سازمان ملل متحد در این نامه، ضمن مرور نحوه دستگیری و نگهداری بکتاش آبتین در زندان و شرایط تحمیل شده بر او، روند بررسی پرونده و اتهاماتش، به مساله عدم دسترسی به فوریت‌های پزشکی و درمانی، آن‌هم در دوران شیوع ویروس کرونا پرداخته است. گزارش‌گران پرسش‌گر، بر مرگ بکتاش آبتین در دورانی که تحت نظر مقامات زندان بوده است، یعنی در زمان بازداشت و پروسه زندان، تاکید داشته‌اند.
در این نامه همچنین بر گزارش اخیر گزارش‌گر ویژه سازمان ملل در حوزه حقوق بشر ایران اشاره شده است که عدم برخورداری به موقع از حق پزشکی و درمانی برای زندانیان، باعث مرگ آن‌ها شده است.
«بکتاش آبتین» در ۱۸ دی ۱۴۰۰ پس از سه بار ابتلا به بیماری کووید-۱۹ جان خود را از دست داد. نهادهای حقوق بشری و رسانه‌ها بارها درباره شرایط بحرانی او هم به جمهوری اسلامی و هم به نهادهای بین‌المللی از جمله سازمان ملل، هشدار داده بودند؛ اما در نهایت به وضعیت این زندانی بیمار رسیدگی نشد، بکتاش آبتین طاقت نیاورد و جان داد.
مریم یاوری پس از مرگ بکتاش آبتین خطاب به «غلامحسین محسنی‌اژه‌ای»، رییس فعلی قوه قضاییه گفته بود: «شما مسئولید و موظفید که به من، جواب بدهید که وقتی او این‌همه به بهداری مراجعه کرده، چرا [او را] به بیمارستان اعزام نکردید؟»
نزدیک به چهار ماه بعد اما، جمهوری اسلامی در پاسخ به گزارش‌گران سازمان ملل، گفته است تمام پروتکل‌های بهداشتی و درمانی در زندان‌های ایران پس از شیوع ویروس کرونا برقرار بوده است و بکتاش آبتین هم به خدمات درمانی زندان به سهولت دسترسی داشته و چندین بار به درمان‌گاه‌های خارج از زندان اعزام شده است. از سوی دیگر، جمهوری اسلامی هرگونه ادعای دیگری را «نادرست» خوانده است.
جمهوری اسلامی طبق این سند مدعی شده است که بازداشت و محکومیت بکتاش آبتین مطابق با موازین و قوانین جمهوری اسلامی بوده است.
کانون نویسندگان ایران بکتاش آبتین پیش‌تر اطلاع داده بود که این نویسنده در دادگاه به خاطر حضور بر مزار «محمد مختاری» و «محمد جعفر پوینده» و شرکت در مراسم سال‌روز «احمد شاملو» با اتهام‌های «تبلیغ علیه نظام» و «اقدام علیه امنیت ملی» محاکمه شده بود. اما حالا، جمهوری اسلامی در پاسخ به سازمان ملل، اتهام‌های امنیتی علیه این نویسنده مطرح کرده است؛ از جمله حمایت از گروه‌های بمب‌گذار و تروریستی.
در این بخش از پاسخ جمهوری اسلامی درباره اتهام‌های بکتاش آبتین، بدون هیچ سند و مدرکی آمده است که او از سازمان مجاهدین خلق، تروریست‌های بمب‌گذار، محکومان بدنام و شورش‌های خیابانی حمایت و تجمعات غیرقانونی برگزار می‌کرد.
جمهوری اسلامی در ادامه هم مثل پاسخ‌های همیشگی‌اش گفته است که در ایران هیچ‌کس به خاطر داشتن عقیده یا تعلق به گروه مذهبی یا قومی تحت پیگرد قانونی قرار نمی‌گیرد. همچنین شاعر، نویسنده یا فیلم‌ساز بودن بکتاش آبتین نه دلیلی برای محکومیت او بوده است و نه دلیلی بر آن‌که قانون علیه‌اش اجرایی نشود. در عین حال، جمهوری اسلامی مدعی شده است که ادعای مرگ بکتاش آبتین به خاطر عدم رسیدگی پزشکی نادرست است.
پاسخ‌های جمهوری اسلامی به پرسش‌های سازمان ملل متحد چه به شکل خاص و موردی مثل مرگ بکتاش آبتین باشد و چه به صورت بررسی دوره‌ای وضعیت حقوق بشر در ایران توسط این سازمان، همواره یکسان است. به طوری‌که جمهوری اسلامی همواره خودش را به عنوان یک پایبند به اصول حقوق بشری معرفی می‌کند که دیگران علیه‌اش به خاطر مسایل سیاسی پرونده‌سازی می‌کنند.
اما حقیقت چیست؟
پس از مرگ بکتاش آبتین، سازمان گزارش‌گران بدون مرز از کارشناسان سازمان ملل متحد خواست تا با تشکیل کمیسیونی بین‌المللی پیرامون روشن شدن حقیقت این مرگ تحقیق کنند. این سازمان اعلام کرده بود که مرگ بکتاش آبتین به خاطر «عدم درمان بایسته» اتفاق افتاد.
«ناصر زرافشان»، وکیل بکتاش آبتین به سازمان گزارش‌گران بدون مرز توضیح داده بود که علائم بیماری در این نویسنده، از ششم آذر آشکار شده بود. آبتین این مساله را در یازدهم آذر در تماس تلفنی به خانواده‌اش اطلاع می‌دهد و سه روز بعد، عصر چهاردهم آذر مقامات زندان او را بدون اطلاع هم‌بندان و خانواده‌اش به بیمارستان «طالقانی» منتقل می‌کنند. چهارشنبه ۱۷ آذر خانواده پس از مراجعه به زندان از این انتقال خبردار می‌شوند.
زرافشان گفته بود: «از یازدهم تا هفدهم، شش روز می‌شود که حتی خانواده و نزدیک‌ترین افراد به بکتاش نمی‌دانستند او چقدر بیمار است و چه به سرش آمده. و در این مدت او را با دستبند و پابند در بیمارستان بستری کرده بودند. (....) بدین معنی یازده روز (از ۱۱ آذر تا ۲۲ آذر ۱۴۰۰) طول می‌کشد. یازده روز تعیین‌کننده که می‌شد جلوی پیشرفت بیماری گرفته شود، بکتاش آبتین از رسیدگی درخور پزشکی محروم ماند.»
این در حالی است که بکتاش آبتین دو بار دیگر هم به کرونا مبتلا شده بود. نخستین بار فروردین سال ۱۴۰۰ بود که این نویسنده پس از ابتلا به ویروس کرونا و پس از چهار روز بستری شدن در بهداری زندان، به بند عمومی منتقل شده بود. یعنی بدون انتقال به بیمارستان یا حتی گذراندن دوران قرنطینه. به همین خاطر، آبتین برای جلوگیری از انتقال ویروس به هم‌بندی‌هایش، خودش را در حسینیه زندان، قرنطینه کرده بود. همان زمان یکی از اعضای هیات دبیران کانون نویسندگان در گفت‌وگو با «ایران‌وایر» اقدام مسئولان زندان را «بی‌توجهی عامدانه» خوانده بود.
در پرسش‌نامه سازمان ملل که در اختیار «ایران‌وایر» قرار دارد، گزارش‌گرانی مثل «جاوید رحمان»، گزارش‌گر ویژه حقوق بشر سازمان ملل در خصوص ایران، نایب رییس کارگروه بازداشت‌های خودسرانه، گزارش‌گر ویژه اعدام‌های فراقضایی، گزارش‌گر ویژه حقوق فرهنگی، گزارش‌گر ویژه حمایت از حق آزادی عقیده، گزارش‌گر ویژه حق آزادی تشکلات و اجتماعات مسالمت‌آمیز، گزارش‌گر ویژه حق برخورداری از سلامت جسمانی و روانی، گزارش‌گر ویژه شرایط مدافعان حقوق بشر و گزارش‌گر ویژه شکنجه، بدرفتاری و مجازات‌های غیرانسانی جمهوری اسلامی را مورد پرسش قرار دادهاند.
با توجه به نامه پاسخ جمهوری اسلامی، حکومت ایران مثل همیشه، پاسخی تکراری، غیرمستند و غیرمسئولانه ارائه کرده است.
زندانیان سیاسی و نگرانی بابت حق دسترسی به درمان
طبق میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی که جمهوری اسلامی از امضاکنندگان آن است، محروم کردن از درمان پزشکی، نقض آشکار بند مربوط به ممنوعیت شکنجه و رفتارهای ظالمان، غیرانسانی یا تحقیرآمیز است. در آیین‌نامه سازمان زندان‌های ایران هم ذکر شده است مسئولان زندان مکلف به تامین نیازهای درمانی و بهداشتی زندانیان هستند.
اما آن‌چه در عمل اتفاق می‌افتد، نه پایبندی به قوانین بین‌المللی است و نه تعهد به آیین‌نامه‌ها و قوانین داخلی. خصوصا درباره زندانیان سیاسی؛ اگر زندانی با مشکلات پزشکی و درمانی مواجه شود، دادیار ناظر بر زندانیان سیاسی است که باید در خصوص سرنوشت زندانی تصمیم بگیرد. یعنی حتی پزشکی قانونی شرایط یک زندانی را وخیم تشخیص دهد، باز هم بدون اجازه دادیار ناظر بر زندانیان سیاسی اقدامی صورت نمی‌گیرد؛ یعنی جوانی به نام «امین وزیری»، دادیار زندان اوین که از نزدیکان اژه‌ای، رییس قوه قضاییه است و از سوی «ابراهیم رئیسی»، رییس‌جمهور حمایت می‌شود، برای مرگ و زندگی عده‌ای تصمیم می‌گیرد.
عدم اجازه دسترسی به حق درمان توسط مقامات جمهوری اسلامی در حالی طی همه سال‌های حکومت جمهوری اسلامی جریان داشته است که بسیاری از کنش‌گران سیاسی یا حقوق بشری از این مساله به عنوان «مرگ تدریجی» زندانیان سیاسی یا «ناتوان‌سازی» آن‌ها یاد کرده‌اند. البته تحمیل این نوع از خشونت، قربانیانی هم در پی داشته است که جان‌شان از دست رفت؛ مثل «بهنام محجوبی» که درگذشت‌اش توسط کنش‌گران حقوق بشری «قتل حکومتی» خوانده شد.
این در حالی است که همین حالا هم برخی از زندانیان سیاسی در شرایط وخیم جسمانی به سر می‌برند، تحمل حبس ندارند یا به راحتی داروهای‌شان را به آن‌ها تحویل نمی‌دهند.
سازمان گزارش‌گران بدون مرز، در ماه ژوئیه سال جاری از «میشل باشله»، کمیساریای عالی حقوق بشر و «جاوید رحمان»، گزارش‌گر ویژه سازمان ملل خواسته است که از جمهوری اسلامی بخواهد، «به روش دیرکردهای عامدانه برای درمان بیماران در زندان که برابر با قتل دولتی است، پایان دهد.»
در این نامه به روزنامه‌نگاران زندانی از جمله «کیوان صمیمی»، «علیرضا ثقفی»، «رضا خندان مهابادی»، «نرگس محمدی» و «عالیه مطلب‌زاده» اشاره شده است.
سازمان‌های حقوق بشری بارها در خصوص نقض حقوق بشر در ایران هشدار دادهاند. اما آیا راهی هست که جمهوری اسلامی را به حفظ سلامت و جان زندانیان سیاسی پایبند کرد؟ این در حالی است که همچنان صدها کنش‌گر و روزنامه‌نگار به اتهام‌های سیاسی در زندان‌های سراسر ایران تحت فشار و از حقوق ابتدایی خود محروم هستند. شاید مهم‌ترین سوال این باشد که چطور می‌توان از قربانی شدن دیگر زندانیان جلوگیری کرد؟
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر