یک پژوهش رسمی درباره شادی: چرا مردم ایران شادکام نیستند؟

چرا مردم ایران شاد نیستند؟ این پرسشی است که فصلنامه «مطالعات راهبردی» وابسته به وزارت علوم در یکی از تازه‌ترین شماره‌های خود به آن پاسخ داده است. این پژوهش که با عنوان «درآمدی نظری بر سیاست‌گذاری امنیتی مبتنی بر شادکامی مردم» منتشر شده به طور تلویحی از سیاست‌های جمهوری اسلامی انتقاد کرده و خواستار بازاندیشی در سیاست‌های امنیتی شده است.

***

چرا مردم زیر سلطه حاکمان شیعه در ایران شاد نیستند و هر روز به دامنه نارضایتی‌ها و فلاکت آنها در این حکومت ایدئولوژیک و ناکارآمد افزوده می‌شود؟

شادکامی امری ذهنی و عینی است و به فضای مطلوب برآمده از ترکیب «نیاز» و «خواست» تک‌تک افراد یک ملت در زیست جمعی یا به تعبیری «شادکامی» ملت و مردم اشاره دارد.

فصلنامه «مطالعات راهبردی» وابسته به وزارت علوم در یکی از تازه‌ترین شماره‌های خود با انتشار تحقیقی با عنوان «درآمدی نظری بر سیاست‌گذاری امنیتی مبتنی بر شادکامی مردم» با وجود بسیاری از محدودیت‌ها و معذوریت‌های سازمانی، تلاش کرده نشان دهد که چرا در ایران مردم شاد نیستند.

این تحقیق با انتقاد تلویحی از سیاست‌های امنیتی جاری در جمهوری اسلامی و تاثیر بسیار منفی چنین رویکردی بر میزان «شادکامی» مردم ایران، نوشته است، در شرایط قابل تطبیق تنظیم حکمرانی و سیاست‌گذاری امروز که حاصل شرایط متحول و پویای بین‌المللی است، سیاست امنیتی بیش‌تر از هر زمان دیگری بر «نیاز» و «خواسته» مردم متکی شده است، مردمی که خواهان بازاندیشی سیاست‌گذاری سیاست امنیتی برای شادکامی و کرامت‌شان هستند، این مساله را به اشکال مختلف در مطالبات جدید خود به شکل برجسته‌ای مطرح می‌کنند.

این تحقیق شکل‌گیری موج گسترده و عمیق تحول‌خواهی در جامعه را ناشی از دستیابی به ابزارهای ارتباطاتی نوین و تحولات جهانی دانسته و نوشته است در برابر این موج دولت‌های غیر دموکرات، اقتدارگرا و ضعیف و نامشروع این تحولات را درک نخواهند کرد یا اگر درک کنند فرایند درک و بعد یادگیری برای اصلاح فرایند سیاست‌گذاری به کندی صورت می‌گیرد و در نتیجه شکافی دردناک و تهدیدزا از مناسبات دولت با جامعه و شهروندان را شکل خواهد داد.

این تحقیق در ادامه، هوشمندانه بی‌آنکه اشاره‌ای به نام جمهوری اسلامی کند، می‌نویسد: «این شکاف دردناک و آسیب‌زا خود را در قالب عدم تبعیت از سیاست‌های کلان کشور، کاهش سرمایه اجتماعی، افزایش جنبشهای اجتماعی، اعتراضات خشونت‌بار و حتی جنبش‌های گسترده انقلابی» نشان می‌دهد.

این تحقیق برخی ویژگی‌های این دولت موثر را پایبندی به برخی سیاستگذاری‌ها با هدف «شادکامی» مردم دانسته که در حال حاضر فقدان این سیاست‌ها به روشنی در جمهوری اسلامی دیده می‌شود.

این تحقیق نوشته که در الزامات سیاست‌گذاری مبتنی بر شادکامی مردم، هر عاملی که باعث هراس «دیگری» از هویت و ملیت شهروندان یک کشور شود، ناامنی تلقی می‌شود، زیرا حس کرامت و اعتبار شهروندان آن کشور را مخدوش می‌سازد. از این رو ایجاد تصویر مطلوب بین‌المللی با اتکا به سیاستگذاری دیپلماتیک، ارتباطاتی و فرهنگی برای ایجاد حس اعتبار و احترام بین‌المللی ناشی از وجهه معتبر هر کشور باید مدنظر باشد.

این الزام یکی از مهمترین توصیه‌های تحقیق به مقام‌های جمهوری اسلامی است که سیاست‌های آنها در چهار دهه اخیر، تصویری غیر واقعی از ایران و ایرانی در جامعه جهانی ترسیم کرده است.

در بخش دیگری از این تحقیق آمده که در الزامات سیاست‌‌گذاری مبتنی بر شادکامی مردم، هرگونه سیاست‌‌گذاری که موجب بی اعتبار شدن پاسپورت شهروندان یک کشور می‌شود و زمینه خدشه‌دار شدن حس اعتبار و کرامت آنها شود نیز یک ناامنی محسوب می‌شود. بنابراین باید فرایند سیاست‌گذاری به گونه‌ای اصلاح شود که حس خوشبختی از زیست در درون مرزهای یک کشور و داشتن تابعیت آن برای تک‌تک شهروندان فراهم شود.

این تحقیق همچنین اشاره کرده است در الزامات سیاست‌گذاری مبتنی بر شادکامی مردم، هرگونه سیاست‌‌گذاری که مانع ورود تجهیزات پزشکی پیشرفته برای تسریع در بهبود و کاستن از درد و رنج مردم و شهروندان یک کشور شود نوعی ناامنی است. این بخش از گزارش را می‌توان اشاره‌ای در لفافه به ممنوعیت ورود واکسن از سوی علی خامنه‌ای در دوران اوج کرونا تعمیم داد.

در این تحقیق همچنین آمده در الزامات سیاست‌گذاری مبتنی بر شادکامی مردم، پیر شدن جمعیت و از دست رفتن نیروی جوان ماهر و نیمه‌ماهر برای جهش اقتصادی و همچنین پشتوانه چانه‌زنی بین‌المللی کشور یک ناامنی جدی تلقی می‌شود.

در ادامه این تحقیق به این مساله هم اشاره شده که در الزامات سیاست‌گذاری مبتنی بر شادکامی مردم هرگونه سیاست‌گذاری که مانع شکوفایی دانشجویان نخبه، پژوهشگران یا اساتید یک کشور در عرصه‌های علمی معتبر شود، یک ناامنی تلقی می‌شود.

وضع هرگونه سیاست‌گذاری که مانع از ورود سرمایه‌گذاری خارجی برای بهبود وضعیت اشتغال و در نتیجه خوشبختی مردم شود، شرایط آب‌سرانی سالم، هوای پاک و زیست محیطی پایدار را فراهم نکند و زمینه‌ساز اختلال در دسترسی به امکانات و تجهیزات نوآورانه برای ارتقای کیفیت زندگی و امنیت غذایی مردم شود، همگی از مهمترین موانع در شادکام ملت یک کشور محسوب شده است.

تمام مصادیقی که در این تحقیق به آنها اشاره شده در حال حاضر در جامعه ایران جاری و ساری است و همگی آنها نشات گرفته از سیاست‌گذاری چهار دهه اخیر مقام‌های جمهوری اسلامی است که جامعه ایران را چنین به فلاکت انداخته است.

این تحقیق برای اصلاح چنین وضعیتی، خواستار بازاندیشی در مبنای سیاست‌گذاری‌های امنیتی با توجه به انتظارات، رفاه، شادکامی مردم شده است، امری که سال‌هاست در میان مقام‌های جمهوری اسلامی مغفول مانده است.