ابراهیم رئیسی از نیویورک چه با خود به تهران برد؟

«ابراهیم رئیسی» در شهریور۱۴۰۱، با سفر به نیویورک در مجمع عمومی سازمان ملل متحد شرکت کرد و پس از پنج روز جنجالی به تهران برگشت. سفر او در اوج اعتراضات به قتل «مهسا امینی» در بازداشت گشت ارشاد و دور تازه‌ای از تجمعات آزادی‌خواهانه ایران انجام شد. بر رییس جمهور اسلامی ایران در نیویورک چه گذشت و او چه با خود به تهران برد؟

***

وقتی «ابراهیم رئیسی» در هواپیمای تشریفاتی جمهوری اسلامی ایران که از سوی آمریکا تحت تحریم هم قرار دارد عازم نیویورک بود، ویدئویی از وی ضبط شد که در آن با حالتی بغض آلود می گفت که صدای مردم ایران در سازمان ملل متحد خواهد بود.

 با وجود حضور میلیون ها ایرانی تبار در ایالات متحده، این تنها پرواز مستقیم میان ایران و آمریکاست که سالی یکبار رییس جمهور ایران را با خود به نیویورک می برد و پس از چند روز دوباره به تهران برمی گرداند. میلیون ها ایرانی مهاجر در ایالات متحده اگر خطرات سفر به جمهوری اسلامی فرصتی برای سفر به سرزمین اجدادی شان را بدهد بر خلاف سال های پیش از انقلاب بهمن ۵۷ باید ساعت ها در پروازهای مختلف، به سوی ایران حرکت کنند و دوباره به محل زندگی شان بازگردند.

استقبال از رییسی در نیویورک از چند روز پیش از آغاز سفر او آغاز شد اما نه از سوی رهبران و مقام های بین المللی. شماری از ایرانیان خواستار تعقیب قضایی او بابت حضورش در «هیات مرگ» و صدور حکم اعدام زندانیان سیاسی در تابستان ۶۷ منتظر او بودند. نیویورک شاهد پلاکارهایی بود از اعتراض به قتل مهسا امینی، و سرکوب و خشونت ورزی نظام تا انتقاد از آزادی تردد رئیسی در شهر.

در هیات همراه رئیسی از شاعر تا عضو سازمان سینمایی اوج وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی حضور داشتند. در زمان برگشت تصاویری از خرید کالاهای مصرفی مثل پوشک از سوی هیات همراه رئیسی که بار کامیون می شد تا با هواپیماهای تشریفاتی، مستقیم و اختصاصی به ایران برده شود، خبرساز شد.

رسانه ها حرف های آیت الله «علی خامنه ای» را یادآوری می کردند که از حمایت از تولید داخل گفته بود و دو سال پیش در اوج همه گیری بیماری کووید-۱۹، ورود واکسن ضد کرونای ساخت آمریکا را ممنوع کرده بود. نشانه ای از ریاکاری مقام های حکومتی و نمایشی بودن حرف‌های حاکمان.

پیش از ترک تهران، رئیسی با یک برنامه پربیننده از شبکه سی. بی.اس آمریکا مصاحبه کرده بود. از اعدام های تابستان ۶۷ دفاع کرد و با اینکه خبرنگار زن آمریکایی مجبور به روسری سرکردن شده بود، به او گفت حجاب اجباری موضوعی «اختیاری» و خواسته زنان ایران است. در تهران تجمعات گسترده ضد حجاب برپا بود.

وقتی به نیویورک رسید مطابق قرار از پیش تنظیم شده باید در برنامه گفت‌وگو با «کریستین امانپور» از تلویزیون سی.ان.ان حاضر می شد. مجری برنامه اما اعلام کرد که رئیسی از او خواسته به دلیل ماه محرم و صفر روسری سر کند و چون از اجابت این خواسته خودداری کرده، رئیسی مصاحبه را لغو کرده و در محل گفت و گو حاضر نشده است.

ساعاتی پس از آن شماری از نویسندگان و متخصصان سیاست خارجی آمریکا با رئیسی ملاقات کردند که در میان آنها «باربارا اسلیون» از «شورای آتلانتیک» از اندیشکده های واشنگتن دی سی بدون روسری (ساعاتی قبل رئیسی به بهانه آن مصاحبه را لغو کرده بود) در نزدیکی رییس جمهور ایران نشسته بود. عکسی از او در وب سایت رسمی ریاست جمهوری ایران منتشر شده است.

شدت اعتراضات در به رئیسی در سفرش به نیویورک به حدی بود که محافظان او از بیم رو به رو شدن به معترضان، رییس جمهور ایران را از در پارکینگ هتل وارد محل اقامتش کردند. رئیسی در طول پنج روز اقامت با شماری از روسای جمهور و رهبران جهان ملاقات کرده بود.

«امانوئل مکرون» که به دلیل تلفن های طولانیش با رهبران غیر دموکراتیک جهان از جمله «ولادیمیر پوتین» و «ابراهیم رئیسی» با انتقاد روبرو است پس از ملاقات با رییس جمهور ایران خبر داد که به او درباره رعایت حقوق شهروندان ایرانی از جمله حقوق بنیادین زنان ایرانی تذکر داده و مفصل با او صحبت کرده است.

این جملات تذکری و هشدار به رئیسی در دیگر ملاقات ها هم تکرار شد. پس از دیدار با «آنتونیو گوترش» دبیرکل سازمان ملل متحده، خبر داده شد که به رئیسی گفته  «به شکل غیرضروری و نامتناسب» از نیروی زور در برابر معترضان ایرانی استفاده نکنند و درباره قتل مهسا امینی خواستار تحقیقات «فوری، بی‌طرفانه و موثر، توسط بخش‌های مستقل از حاکمیت» شده است.

در جریان سخنرانی در مجمع عمومی، عکس «قاسم سلیمانی» فرمانده کشته شده نیروی قدس شعبه برون مرزی سپاه را بالا برد و به جای تکرار تهدید به «انتقام» از لزوم دادگاهی شدن «دونالد ترامپ» رییس جمهور پیشین آمریکا گفت. در زمان سخنرانیش هیات اسرائیلی سالن را ترک کردند. رئیسی پیش از این در هولوکاست یا کشتار یهودیان به دست آلمان نازی تشکیک کرده بود.

پیش از سفر به نیویورک، گفته بود که با «جو بایدن» رییس جمهور ایالات متحده ملاقات نمی کند و چنین دیداری را هم برای منافع ایران «مفید نمی داند». بر خلاف دفعات گذشته که علائمی مبنی بر علاقه به بهبود روابط با جمهوری اسلامی از سوی کاخ سفید به بیرون داده می شد، این بار کمترین علاقه ای از آن وجود نداشت. مقام های آمریکایی صرفا با دادن ویزای ورود به رئیسی و هیات همراهش، اعتراض مقام های دولت پیشین آمریکا به ریاست جمهوری «دونالد ترامپ» را برانگیختند.

احتمال داشت که اگر این روادید صادر نمی شدف دولت و رسانه های حکومتی جمهوری اسلامی اعتراض می کردند که مانع رساندن «صدای ایران» به جهان از مجمع عمومی شده اند اما رئیسی آمد و رفت و جز جنجال هایی که آفرید، رسوایی حرف‌های دروغ درباره اجباری نبودن حجاب در ایران را با خود به نیویورک آورد و دست خالی اما با کوله باری از نصیحت گرفته شده از رهبران جهان برای رفتار بهتر با شهروندان ایرانی و تحقیر شدن از سوی ایرانیان آمریکا، به تهران برگشت.

 در مراسم شامی که برای ایرانیان نیویورک داده بود اغلب میهمانان از اعضای نمایندگی جمهوری اسلامی در نیویورک یا دفتر حافظ منافع در واشنگتن بودند. از جمعیت میلیون نفری ایرانیان آمریکا جمع بسیار کوچکی حاضر به پذیرش دعوت رئیسی شده بودند. حتی از ایرانیان لابیگر جمهوری اسلامی ایران هم که در این برنامه‌ها حاضر می شوند، خبری نبود.

 همزمان با اعتراضات فراگیر در ایران به ظلم و تبعیض چهل ساله جمهوری اسلامی به ایرانیان، رئیسی توجهات اندکی را به سیمای غیر امروزی جمهوری اسلامی جلب کرد که نسبت آن با شهروندان ایرانی از همیشه کمرنگ‌تر و دورتر و فرسوده تر شده است.