چرا فیفا فوتبال ایران را برای نقض حقوق بشر تحریم نخواهد کرد؟

تشکل حقوق بشری به نام «ورزشگاه‌های باز»، از فدراسیون جهانی فوتبال خواسته تا فوتبال ایران را تعلیق کند. دلیل این خواسته «نقض مکرر حقوق زنان»، «سرکوب و تبعیض‌های جنسیتی» و «دستگیری خبرنگاران وعکاسان ورزشی» عنوان شده است.

***

«شما مکررا تعهد عمومی دادید که فیفا این موارد نقض فاحش حقوق بشر را حل خواهد کرد، اما متاسفانه ما به این نتیجه رسیده‌ایم که همه این‌ها حرف‌ها و وعده‌ها پوچ بوده است.»

این بخشی از پایان‌بند نامه یک تشکل حقوق بشری به نام «ورزشگاه‌های باز» است خطاب به «جیانی اینفانتینو» رییس فدراسیون جهانی فوتبال. گروهی که از رییس فیفا طی نامه‌ای خواسته است تیم ایران را از حضور در جام‌جهانی ۲۰۲۲ قطر محروم کند. به چه دلیل؟ «نقض مکرر حقوق زنان»، «سرکوب و تبعیض‌های جنسیتی» و «دستگیری خبرنگاران و عکاسان ورزشی.»

این بار، نامه را نه یک گروه از اپوزیسیون جمهوری اسلامی، که یک تشکل شناخته شده حقوق بشری نوشته است. تقریبا تمامی رسانه‌های معتبر جهان نیز در فاصله یک روز پس از ارسال این نامه به فیفا، خبر آن را با جزییات پوشش داده‌اند.

رویترز نیز از بی‌پاسخ ماندن این نامه طی ۲۴ ساعت گذشته، ابراز تعجب کرده است.

در این گزارش می‌پرسیم آیا فیفا به درخواست‌های بین‌المللی برای محروم کردن تیم ایران و تعلیق فدراسیونی که زیر نظر مدیری از اطلاعات سپاه‌پاسداران انقلاب اسلامی داره می‌شود، تن خواهد داد؟ 

فدراسیون فوتبال ایران چگونه به یک نهاد امنیتی تبدیل شد؟ 

در هفته‌های گذشته و پس از آغاز اعتراضات سراسری به قتل «مهسا امینی» توسط نیروهای گشت ارشاد، فدراسیون فوتبال ایران و برخی از اعضای هیات رییسه آن در باشگاه‌ها، با جریان سرکوب معترضین همسو شدند.

بازیکنان تیم ایران پس از بازگشت از اردوی آماده‌سازی در اتریش، مدعی شدند که به دلیل قوانین سختگیرانه در اردو، قادر به انتشار پست در صفحات اینستاگرام خود و همراهی با مردم نبودند. هرچند که ادعای برخی از بازیکنان قدیمی این تیم مانند علی‌رضا جهانبخش، مهدی طارمی و احسان حاج‌صفی از سوی مردم پذیرفته نشد. 

در تازه‌ترین اتفاق، شنبه شب، سازمان حرفه‌ای لیگ برتر فوتبال ایران، اقدام به انتشار بیانیه‌ای به نقل از تمامی مدیران عامل باشگاه‌های لیگ برتر ایران کرد. در این بیانیه، معترضین به قتل مهسا امینی، «هنجارشکن» و «دشمنان قسم‌خورده با تفکر پوچ» و «تجزیه‌ طلب» نامیده شده بودند. در این بیانیه که نشانه‌ای مستقیم از دخالت سیاست در ورزش است، به بازیکنان فوتبال ایران دستور داده شده بود از همراهی با معترضین دوری کنند. 

«آسو جواهری» داور بین‌المللی فوتبال ایران ضمن خداحافظی از دنیای داوری در صفحه اجتماعی خود نوشت که سال‌ها زیر سرکوب و آزار حجاب اجباری داوری کرده است. او نوشته بود: «لحظه به لحظه از حجاب عذاب کشیدم.»

۳۰شهریور، برخی از بازیکنان و ورزشکاران سپاهان در گفت‌وگو با «ایران وایر» خبر از تهدیدهای «محمدرضا ساکت» مدیرعامل این باشگاه دادند. آن‌ها گفته بودند محمدرضا ساکت تمامی ورزشکاران سپاهان را تهدید کرده که در صورت حمایت از معترضین و یا واکنش به قتل مهسا امینی، آن‌ها را اخراج کرده و به نهادهای امنیتی معرفی می‌کند. آقای ساکت عضو هیات رییسه فدراسیون فوتبال ایران است.

۳۱ شهریور، فدراسیون فوتبال ایران، در اوج سرکوب اعتراضات و حتی با توجه به قتل مهسا امینی توسط نیروهای انتظامی جمهوری اسلامی، هفته هشتم رقابت‌های لیگ برتر را به نام «هفته تقدیر از نیروی انتظامی» نام‌گذاری کرد.

هم‌زمان با اعتراضات، برخی از بازیکنان فوتبال ایران از سوی دستگاه‌های امنیتی بازداشت شدند. «رضا مهاجری» سرمربی نفت مسجد سلیمان پیش از دیدار تیمش مقابل نساجی مازندران گفت: «سه بازیکن تیم من بازداشت شده‌اند و احتمالا مصدوم هم شده‌اند.» او نامی از بازیکنانش نبرد. این مصاحبه ساعاتی بعد از روی خبرگزاری‌های نزدیک به دولت و سپاه حذف شد.

بازداشت «کاوه رضایی» مهاجم تراکتور و اعمال فشار به «وریا غفوری» بازیکن فولاد برای حذف کردن پست‌های اعتراضی‌اش، نشانه‌هایی دیگر از آلوده شدن فوتبال ایران به سیاست‌های جمهوری اسلامی است.

نقش مهدی تاج رییس فدراسیون فوتبال ایران که پیش از این از فرماندهان اطلاعات سپاه‌پاسداران بوده در تبدیل شدن این فدراسیون به یک نهاد امنیتی را نمی‌توان نادیده گرفت.

 

تفاوت‌ها و شباهت‌های فدراسیون‌های ایران و روسیه چیست؟

۱۰اسفند۱۴۰۰، فدراسیون جهانی فوتبال و اتحادیه فوتبال اروپا، در اقدامی مشترک، تیم ملی و باشگاه‌های فوتبال روسیه را تا اطلاع ثانوی از شرکت در تمامی رقابت‌های بین‌المللی تعلیق کردند.

دلیل این تصمیم، «نقض استقلال، حاکمیت و تمامیت ارضی اوکراین توسط مسکو» اعلام شد. در حقیقت جامعه جهانی، سعی کرد از راه‌های تعلیق باشگاه‌ها و فدراسیون‌های ورزشی روسیه، این کشور را برای پایان دادن به یک نبرد نظامی و جلوگیری از کشتار انسان‌ها، زیر فشار بگذارد.

همان روز «الکساندر والریویچ دیوکوف»، رییس اتحادیه فوتبال روسیه این تصمیم را «سیاست‌زده» و «دور از روح انسانی و ورزشی» خواند و این حق را برای خود قائل شد که از این تصمیم به نهادهای مربوطه شکایت کند. شکایتی که البته از سوی دادگاه حکمیت ورزش نیز رد شد.

اما فدراسیون فوتبال روسیه و فدراسیون فوتبال ایران، از نظر ساختاری، یک تفاوت آشکار داشتند؛ فدراسیون فوتبال روسیه تقریبا هیچ نقش مستقیمی در حمله نظامی مسکو به اوکراین ایفا نکرده بود. اما فدراسیون فوتبال ایران، از نخستین روز آغاز اعتراضات به قتل مهسا امینی، مانند یک نهاد اطلاعاتی و امنیتی، ورزشکاران، مربیان و حتی خبرنگاران ورزشی را زیر فشار مستقیم قرار داد. فدراسیون جهانی فوتبال، چشم به اعمال فشارهای فدراسیون ایران می‌بندد؟

 

سرانجام فوتبال ایران تعلیق خواهد شد؟

باید پذیرفت که جواب این سوال منفی است. فیفا طی سال‌های اخیر نشان داده که میلی به چالش با جمهوری اسلامی ندارد و «نقض حقوق بشر» در فوتبال ایران را می‌پذیرد. حمایت‌های خاص از مهدی تاج ربیس فدراسیون فوتبال ایران که هم سوابق امنیتی در سپاه‌پاسداران دارد و هم پرونده‌های فساد مالی‌اش در دستگاه قضایی جمهوری اسلامی رونمایی شده، نشانه‌هایی است از کم اهمیت ماندن موضوع حقوق بشر و حقوق زنان در ایران، نزد فیفا.  

فدراسیون جهانی فوتبال شش ماه پس از حمله نیروهای انتظامی با گاز فلفل به زنانی که قصد تماشای بازی ایران و لبنان در مشهد را داشتند، به فدراسیون ایران نامه‌ای ارسال کرد و خواهان تسهیل در ورود زنان به ورزشگاه‌ها شد.

با این وجود، تمامی درهای ورزشگاه‌های ایران تاکنون به روی زنان بسته مانده و برخی از زنان اجازه دارند فقط در ورزشگاه آزادی شهر تهران، در طبقه دوم بازی تیم‌های استقلال و پرسپولیس را تماشا کنند.

مرداد سال جاری مشخص شد فدراسیون فوتبال ایران «مهسا قربانی» داور بین‌المللی فوتبال زنان ایران را به دلیل بر تن نکردن شلوار بلند، از لیست داوران بین‌المللی حذف کرده و به او اجازه قضاوت در بازی‌های داخلی را هم نمی‌دهد؛ نمونه‌ای کاملا بارز از نقض حقوق زنان. فیفا اما سکوت کرد.

فیفا حتی در قبال صحبت‌های «حمید سجادی» وزیر ورزش و جوانان دولت «ابراهیم رئیسی» که گفته بود «لزومی به حضور زنان در ورزشگاه‌ها احساس نمی‌شود» نیز واکنشی نشان نداد.

به نظر نمی‌رسد ولو با پیگیری نهادهای حقوق بشری، فیفا توجهی به امنیتی شدن فدراسیون فوتبال ایران با ریاست مهدی تاج بدهد.