در سومین هفته از اعتراضات سراسری در ایران، دهها نفر کشته و صدها نفر بازداشت و بیشمار معترض از سوی نیروهای امنیتی و مسلح با ابزار سرکوب مجروح شده یا کتک خوردهاند.
پیش از ورود به اعتراضات چه باید همراه داشته باشیم؟ چهار ابزار سرکوب، یعنی شوکر، باتوم، تفنگ و گاز اشکآور چه تاثیری دارند و در لحظه، چه کمک پزشکی میتوان به آسیبدیده رساند؟ تکلیف آمبولانسهای اورژانس که زخمیها را به بازداشتگاه منتقل میکنند، چیست؟ کدام بیمارستانها امنیتی هستند؟
این سوالات را با «روزبه اسفندیاری»، پزشکی که سه سال و نیم در اورژانس تهران و یک سال در امداد هوایی تهران کار کرده و در شهرها و استانهای مختلف ایران فعالیت داشته است، مطرح کردیم.
هنوز آمار مشخصی از کشتهها و زخمیهای اعتراضات سراسری شهریور و مهر ۱۴۰۱ وجود ندارد اما حضور مردم همچنان در خیابانها ادامه دارد. دانشجویان بسیاری روز دهم مهر در محل دانشگاهها تحصن و تجمع کردند که با سرکوب شدید امنیتی مواجه شدند. شاید شما هم از اطرافیانتان شنیدهاید که مقابل خودتان یا دیگران در خیابان شخصی زخمی شد، گلوله خورد و بدنش از ضربه باتوم کبود شد یا جان داد.
روزبه اسفندیاری در گفتوگو با «ایرانوایر» تصریح میکند که بنا به محل اصابت ضربه، هر چهار ابزار سرکوب، یعنی شوکر، باتوم، تفنگ و گاز اشکآور قابلیت کشتن دارند و میتوانند به سلب حیات فرد منجر شوند.
تظاهرکنندگان چه ابزاری به همراه داشته باشند؟
برای آمادگی ظاهری، تظاهرکنندگان لازم است که حتما کولهپشتی کوچکی همراه خود داشته باشند. به همراه داشتن کیفهای دوشی که زنان دارند، میتواند باعث گیر کردن به جایی و زمین خوردن آنها شود. در کولهپشتی باید یک سری ابزار را به همراه داشت و نکات پوششی و آرایشی را رعایت کرد.
داشتن دو یا سه بطری پلاستیکی. ممکن است شما ساعتها در خیابان باشید و راهپیمایی، شعار دادن و فرار باعث کمآبی بدن میشود و کاهش ادرار، آسیب به کلیه را در پی دارد.
داشتن عینک مثل عینک اسکی یا شنا. راههای ورود گاز اشکآور به بدن، پوست، مجاری تنفسی و چشمها هستند. باید چشمها را پوشاند. اگر افرادی لنز دارند، قبل از ورود به اعتراضات، لنزها را خارج کنند. لنزها گاز اشکآور را جذب میکنند.
عدم استفاده از مواد آرایشی. گاز اشکآور خاصیت چسبندگی دارد. مواد آرایشی میتوانند به مدت طولانیتری ذرات گاز اشکآور را در خود نگه دارند.
داشتن دو یا سه عدد ماسک برای جلوگیری از استنشاق گاز اشکآور.
پوشاندن سطوح بدن؛ پوست و مو هرچه کمتر در معرض گاز اشکآور باشد، به نفع تظاهرکنندگان است. لباسهای آستین بلند، پوشاندن صورت با ماسک و پوشاندن مو با پارچه توصیه میشود.
تظاهرکنندگانی که بیماریهای زمینهای مثل آسم، دیابت و فشارخون دارند، داروهای ضروری خود را برای ۲۴ ساعت به همراه داشته باشند. اگر بازداشت شوید، در بازداشتگاه داروهای اضطراری را به شما نمیدهند.
حضور در تظاهرات برای افرادی که بیماریهای خودایمنی دارند یا زنان باردار توصیه نمیشود. محیط پراسترس میتواند به آسیبهای جدی منجر شود.
یک شماره تلفن از بستگان را روی ساعد دست خود با ابزار نوشتاری غیرقابل پاکشدن یادداشت کنید. ممکن است شما بیهوش شوید. اگر کارت شناسایی همراه نمیبرید، برای مجهولالهویه نشدن شماره تلفن را یادداشت کنید.
لباسها و کفش راحت بپوشید که اگر لازم به خروج از محیط دارید، راحت باشید.
یک دست لباس اضافه به همراه داشته باشید. در اسرع وقت بعد از در معرض گاز اشکآور قرار گرفتن، لباس و کفش را اگر میتوانید، عوض کنید. لباسها و کفشهایی که در معرض گاز اشکآور بودهاند، باید با آب سرد شسته شوند.
سرم شستوشو، سرم فیزیولوژی بهترین ابزار برای در امان ماندن از گاز اشکآور باشد. اگر در دسترس نیست، آب سرد مهمترین ماده است.
در کولهپشتی یک سری لوازم اورژانسی را به همراه داشته باشید. باند، گاز استریل، بتادین، پنبه الکل، سرم فیزیولوژی، آنتیبیوتیک سفالکسین [نیاز به نسخه ندارد] برای عفونتهای پوستی نافذ [پوست را شکافته] به همراه داشته باشید.
برای مواجهه با آسیبهای مختلف که توسط ابزارهای سرکوب اعمال میشوند، چه باید کرد؟
معمولا چهار نوع وسیله سرکوب در ایران استفاده میشود؛ گاز اشکآور، شوکر، باتوم و اسلحه؛ سه نوع اسلحه گرم تفنگ کمری، سلاح جنگی و تفنگ ساچمهزن [شاتگان]. هر چهار نوع ابزار سرکوب میتوانند به سلب حیات بینجامند.
گاز اشکآور:
علایمی که استنشاق گاز اشکآور نشان میدهند، ریزش اشک، قرمزی چشم، تاری دید، علایم تنفسی، خارش و قرمز شدن پوست هستند. باید از محیط خارج شد و شستوشو را انجام داد. گاز اشکآور میتواند باعث سوختگی پوست شود.
اداره مراقبت و پیشگیری از بیماریها در امریکا میگوید اگر شخص در معرض گاز اشکآور قرار بگیرد، اگر از محیط خارج شود، اثرات آن تا ۳۰ دقیقه است. هرگونه اسپری فلفل، گاز مهزا زیرمجموعه گاز اشکآور است. افراد در معرض این ابزار در آن واحد بایستی محل سوزش را با آب سرد برای ۲۰ دقیقه بشویند. در محل درگیری ۲۰ دقیقه امکانپذیر نیست برای همین باید سریع از محل خارج شد و با آب سرد ۲۰ دقیقه شستوشو انجام دهند.
گفته میشود در مواجهه با گاز اشکآور، دود آتش و دود سیگار کمک کنندهاند. این مساله تایید شده نیست اما تجربه نشان داده که امکانپذیر است. در صورت شستوشو با آب سرد، ممکن است در لحظه دچار سوزش شوید اما به تدریج آسیب را خنثی کردهاید.
گاز اشکآور ذرات جامد دارد، برای همین در هوا پایین میآید. برای همین اگر افراد میتوانند وارد ساختمانی شوند که به طبقات بالا بروند، کمککننده است.
اگر مواجهه با گاز اشکآور طولانیمدت باشد، مثل افرادی که در پاساژها گیر کرده بودند، اثرات بیشتری روی چشم میگذارد؛ آب مروارید و آب سیاه. اگر آب سیاه درمان نشود، بر عصب بینایی فشار میآورد و میتواند باعث نابینایی شود.
موارد مرگ بر اثر استنشاق گاز اشکآور کم است، مگر این که شخص طولانیمدت در معرض آن باشد که منجر به التهاب در انتهای حلق و بسته شدن مجرای تنفسی و فرد دچار خفگی شود.
جدیدا شنیده شده که در سرکوب اعتراضات سراسری از گاز «دیام» (DM) استفاده شده است. این باعث افزایش تهوع و استفراغ میشود. راه آن هم باز خروج از محل و شستوشو است. اگر فرد دچار استفراغ شود، حتما باید داروی ضد تهوع استفاده کند.
گاز اشکآور را با دست برندارید. این پوکههای گاز اشکآور بسیار داغ هستند. برای دور کردن گاز اشکآور با دست عریان این کار را نکنید چون سوختگی درجه دو یا سه میدهد. سعی کنید با پای خود [کفش محکم] گاز اشکآور را دور کنید. مخروطهای نارنجی راهنمایی رانندگی خیابان را روی گاز اشکآور قرار دهید و از بالا شعله آتش یا آب داخل مخروطها بگذارید.
شوکر
برخی فکر میکنند شوکر تنها باعث درد و سوزش یا انقباضات عضلانی میشود اما اداره مراقبت و پیشگیری از بیماریها در امریکا میگوید که در سال ۲۰۱۸، ۴۹ مرگ ناشی از شوکر وجود داشته است. از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۷ میلادی بر اثر شوکر پلیس در امریکا ؟؟؟؟کشته شدهاند. پلیس این کشور در زمان آموزش نیروهای خود میگوید از شوکر باید کمتر از ۱۵ ثانیه و روی دست و شانه استفاده شود. شوکرها هم میتوانند کشنده باشند، بستگی دارد به کجای بدن بزنند و برای چه مدت نگه دارند.
باتوم
ضربه باتوم میتواند ترومای غیرنافذ باشد؛ یعنی فقط کوفتگی آن دیده شود. اما اگر ضربه به سر وارد شود، بسیار مهم است و میتواند حیات فرد را در معرض خطر قرار بدهد.
ضربه باتوم به سر، گردن و صورت و به هوش ماندن به معنای عدم خطر نیست، زیرا فرد چند ساعت بعد در حین استراحت ممکن است به کُما برود. بعد از ضربه به سر، شخص ممکن است دچار خونریزی مغزی شود. فرد آسیبدیده ممکن است برای چند ثانیه گیج شود یا هیچ احساسی نداشته باشد اما چند ساعت بعد ناگهان هوشیاری را از دست بدهد. بلافاصله بعد از این ضربهها، فرد باید سیتیاسکن شود.
ضربههایی که به دندهها میخورند، ممکن است باعث شکنندگی شوند؛ خصوصا بالای افراد ۵۰ سال که شروع پوکی استخوان است. شدت ضربه میتواند در هر سنی شکستگی دنده پیش بیاورد. دنده شکسته میتواند باعث پارگی دنده شود.
برخورد باتوم به پهلوها میتواند خطرناک باشد. به رنگ ادرار بعد از تروما باید توجه شود. اگر خون در ادرار مشاهده شد، یعنی کلیه آسیب دیده است. گاهی هم در حد خونریزی نیست اما باید حتما سونوگرافی از کلیهها انجام شود.
ممکن است تروما در شکم باشد؛ یعنی کبد راست و طحال در سمت چپ. اگر اشخاص بعد از ضربه دچار سفتی شدند یا درد شدید، تهوع یا استفراغ احساس کردند، نشان دهنده پارگی در این ارگانها است. این افراد باید به شکل اورژانسی مورد جراحی قرار بگیرند. باید به اورژانس بیمارستان مراجعه شود.
ضربه باتوم به دست، بازوها و پاها بعید است باعث به خطر افتادن حیات شود. معمولا باعث شکستگی میشود.
اسلحههای گرم
تفنگهای کمری بُرد کوتاهی دارند و باید از فاصله نزدیک شلیک شوند. بیشتر لباس شخصیها از این تفنگها استفاده میکنند. اسلحههای جنگی نوع دیگر سلاح گرم هستند که در سرکوب اعتراضات مورد استفاده قرار میگیرند. این دو سلاح برای نشانهگیری هستند؛ یعنی به فرد آسیب میزنند یا او را میکُشند.
شاتگان یا همان ساچمهزن، نوع دیگری اسلحه مورد استفاده در سرکوب اعتراضات است؛ گلوله این سلاح تعداد زیادی ساچمه است. شلیک یک گلوله این سلاح برای یک نفر نیست بلکه پخش تعداد زیادی ساچمه میتواند باعث آسیب خوردن جمعیت بیشتری شود. فرد شلیک کننده ساچمهزن نیازی به هدفگیری ندارد، چون تعداد بیشتری را زخمی میکند.
بُرد این ساچمهزنها ۱۰۰ متر است، اگر بیشتر از این فاصله وجود داشته باشد، احتمال برخورد کمتر است یا آسیب سطحیتر خواهد بود.
افرادی که روی بدن آنها نقطههای سیاه رنگ دیده میشود، از فاصله دور به آنها شلیک شده است و آسیبها سطحی هستند؛ یعنی وارد حفره شکم یا ارگانهای میانی نشدهاند.
اما اگر ساچمهها به گردن فرد برخورد کنند، به خاطر وریدها و عروق حیاتی، سطحی بودن معنا ندارد. اگر ساچمهها به صورت برخورد کنند، به خاطر وجود چشم و عصبهای مغزی که سطحی و آسیبپذیر هستند، آسیبهای شدیدی در پی خواهند داشت. اگر ساچمهها به گردن برخورد کنند، در لحظه کاری نمیشود برای آسیبدیده انجام داد.
اگر ساچمهها سطحی باشند، با پنس و موچین استریل شده میشود در لحظه به آسیبدیده کمک کرد. اما اگر ساچمهها به گردن [استخوانهای ترقوه] به بالای فرد وارد شده باشند، به هیچعنوان نباید کاری کرد، چون نیاز به جراح است. اگر ساچمهها به کف دست برخورد کنند، به هیچوجه نباید به آنها دست زد، چون عضلات دچار چسبندگی میشوند و نیاز به ارتوپد ماهر است.
کسی که تیر در بدنش میماند، به هیچوجه نباید «امآرآی» انجام دهد، چون میدان مغناطیسی قوی دارد که میتواند باعث حرکت ساچمهها شود. سیتیاسکن باید انجام داد.
تیرها داغ هستند و وقتی وارد بدن میشوند، باعث سوختگی خواهند شد و عضلاتی که منقبض میشوند، تیر را در خود نگه میدارند. گاهی اصلا نیاز به جراحی نیست، چون باز کردن آن ناحیه باعث آسیب به اعصاب نخاعی به عنوان مثال میشود.
اگر تیرها در پاها و اندام فوقانی، دستها و نزدیک به ستون فقرات نباشند، نیازی به جراحی فوری نیست.
به چه بیمارستانهایی نباید مراجعه کرد و امنیتی هستند؟
اگر تیرها وارد مناطق حیاتی بدن نشدهاند، فرد آسیبدیده را به بیمارستانهای واقع در محل درگیری منتقل نکنند؛ مثلا در «آریاشهر» یا «ستارخان». آسیب میبیند. سعی کنند به بیمارستان «رسول اکرم» یا «امام خمینی» در «بلوار کشاورز» نروند.
در غرب تهران سه بیمارستان مرجع وجود دارد؛ «رسول اکرم» در ستارخان، امام خمینی سر بلوار کشاورز و «شریعتی» بعد از پل «گیشا». هر فرد آسیب دیده را به این بیمارستانها توسط اورژانس ۱۱۵ تهران منتقل میکنند.
اورژانس تهران که وابسته به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است، باید بیماران را به بیمارستانهای دولتی منتقل کند، مگر این که حیات شخص در حالت تهدید باشد که به نزدیکترین بیمارستان منتقل میشود؛ مثل «مهسا امینی» که او را به بیمارستان «کسری» منتقل کردند.
اگر شخص با اسلحه جنگی یا سلاح کمری تیر بخورد، باید به نزدیکترین مرکز درمانی مراجعه کند. اما تیرخوردگیهای ناشی از ساچمه اگر در گردن به بالا نباشند، فرد را میتوان به بیمارستانهای دورتر برد.
بیمارستانهای خصوصی مثل «بهمن»، محل بستری شدن مقامات رده بالای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی هستند. بیمارستان «بقیهالله» هم تحت نظر نیروهای امنیتی است. بیمارستان «آتیه» نیز با «ایران خودرو» قرارداد دارد.
تمامی تروماهای استان البرز به دو بیمارستان «مدنی» که جو امنیتی شدیدی دارد و بیمارستان «قائم» منتقل میشوند. اگر نیاز به مراجعه به بیمارستان در کرج دارید، این دو بیمارستان امنیتی هستند.
روزهای اخیر شنیده شده است که از آمبولانسها به عنوان ابزار انتقال زخمیهای بازداشتی استفاده میشود، آیا تایید میکنید؟
خرداد ۱۳۸۸ بود که در تهران از من در آمبولانس اورژانس خواسته شد به «سعادتآباد»، میدان «کاج» بروم. مامورهای امنیتی جلوی آمبولانس را گرفتند و از من خواستند که سوارشان کنیم و آنها را به محل میدان کاج ببریم. من بهانه آوردم که همکاری نکنم، چون میدانستیم همان موقع هم با آمبولانس به مردم و مردم به آمبولانس حمله میکنند. اما الان خبر دارم که از آمبولانسها خواسته شده است برای جابهجایی بازداشتشدگان، از آنها استفاده کنند یا اگر مصدومی دارند که جانش در خطر نیست را به محل امن نیروهای امنیتی ببرند. هفته پیش به اورژانس دستور داده بودند که مصدومان را به آگاهی در خیابان «اسکندری» تهران منتقل کنند. اگر حیات فرد در خطر نباشد، در بازداشتگاهها درمان فوری انجام نمیشود و بازداشتی را به بیمارستان منتقل نمیکنند.
اگر فردی دچار مصدومیت در سطح خیابان شد و این مصدومیت جدی نباشد، افراد اطراف مصدوم خودشان او را منتقل کنند و اصلا منتظر اورژانس نمانند.
آسیبهای روحی روانی در تظاهرات خیابانی چهگونه هستند؟
آسیبهای روانی سرکوبها عموما مورد بحث قرار نمیگیرند. بعد از هرگونه سرکوب، اختلالهای اضطرابی، اختلال استرس پس از سانحه و اختلالات خواب در افراد حاضر در تظاهرات بسیار دیده میشوند؛ خصوصا اگر افراد شاهد تیر خوردن یا قتل یک معترض باشند. این مساله ترومای روحی روانی است که برای سالیان سال فرد باید تحت درمان روان و روح قرار بگیرد.
ثبت نظر