مردن برای عزیزان؛ خودکشی و مرگ خانواده‌های کشته شدگان و اعدام شدگان

گزارش‌ها درباره وضعیت خانواده‌های افراد کشته و بازداشت شده‌ اعتراضات در ایران بار دیگر موضوع مادران و پدرانی که در ۴۳ سال گذشته پس از اعدام یا کشته شدن فرزندان‌شان خودکشی کردند و یا مدت کوتاهی پس از مرگ آن‌ها دچار سکته یا بیماری شدند و جان باختند را مطرح کرده است.

***

در دهه ۶۰ خورشیدی، تعدادی از پدران و مادران مدت کوتاهی پس از اعدام فرزندان خود جان باختند که نام برخی از آن‌ها مطرح شده است.

در سال‌های اخیر نیز پدران و مادران زندانیان اعدام شده مدتی پس از مرگ فرزندان خود جان باخته‌اند. 

پدر «امیرحسین مرادی»، یکی از معترضان آبان ۱۳۹۸، پس از اعلام حکم اعدام پسرش خودکشی کرد.

در این روزها نیز خبرهای پراکنده درباره اتفاقات رخ داده برای خانواده‌ها به دلیل فشار شدید روحی و روانی بر آن‌ها منتشر شده‌اند؛ از جمله «محسن لک»، برادر «مهناز لک»، هنرمند بختیاری که به وسیله نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی بازداشت شده است، خبر داده بود مادرشان ساعاتی پس از بازداشت مهناز درگذشته است.

شایعه‌هایی درباره اقدام به خودکشی مادر «سارینا اسماعیل‌زاده»، نوجوانی که در جریان اعتراضات ایران کشته شده است نیز مطرح هستند اما هنوز خانواده او این موضوع را تایید نکرده‌اند و ابهام‌هایی درباره این موضوع وجود دارد.

در روزهای نخست اعتراضات، خبری مبنی بر این منتشر شد که پس از امتناع ماموران از تحویل جنازه «غزاله چلاوی»، از کشته شدگان اعتراضات در آمل، مادر او رگ دست خود را در بیمارستان ۱۷ شهریور آمل زد و نیروهای امنیتی قبول کردند جنازه دختر جوان را به خانواده‌اش تحویل دهند.

مادران و پدران اعدام شده‌ها در دهه ۶۰ که به فرزند پیوستند

تعداد زیادی از پدران و مادران زندانیان سیاسی اعدام شده در دهه ۶۰ مدت کوتاهی پس از اعدام فرزندان خود جان باختند. وضعیت پدران و مادران اعدام شده در سال ۱۳۶۷ سخت‌تر بود، چرا که آن‌ها به ملاقات با فرزندان خود می‌رفتند و امید داشتند که آن‌ها روزی آزاد خواهند شد؛ از جمله، «عزت‌الله مقبلی» دوبلور و بازیگر سینما و تئاتر و معروف‌ترین و برجسته‌ترین گوینده نقش «اولیور هاردی». 

«مسعود مقبلی»، فرزند عزت‌الله مقبلی هوادار «سازمان مجاهدین خلق ایران» بود که سال ۱۳۶۷ اعدام شد و عزت‌الله مقبلی پس از چند ماه از اعدام فرزندش، به علت ایست قلبی در سن ۵۵ سالگی درگذشت. 

مادران و پدران تعدادی از اعدام شدگان نیز مدتی پس از اعدام آن‌ها دچار بیماری سخت شدند و جان باختند. 

پدر «مجتبی محسنی»، زندانی اعدام شده در سال ۱۳۶۷ نیز نتوانست با داغ فرزندش کنار بیاید و در فاصله کوتاهی پس از اعدام پسرش درگذشت.

 «مرسده محسنی»، خواهر او گفته است: «مدتی بعد از مرگ برادرم دق کرد و مرد. آرام و قرار نداشت. با دیدن رودخانه و دار و درخت و پرنده و هر چیز دیگری یاد برادرم می‌افتاد. او تمام مدت به آن لحظه‌‌ای فکر می‌کرد که برادرم را برای اعدام به محل چوبه دار منتقل کرده‌ بودند. مدام تکرار می‌کرد آن لحظه را چه طور تاب آورده، چه بر او گذشته و چه طور با آن ترس کنار آمده است؟»

این وضعیت در دهه‌های بعد نیز ادامه یافت؛ از جمله پدر «فرهاد وکیلی» که سال ۱۳۸۹ به اتهام ارتباط با گروه‌های کُرد مخالف جمهوری اسلامی اعدام شد نیز ۲۰ روز پس از مرگ او درگذشت. 

«شریفه وکیلی»، مادر «فرهاد وکیلی» نوشته بود با خبر مرگ فرهاد، پدرش سعید  دچار شوک شد و زبانش بند آمد و بعد از ۲۰ روز نتوانست طاقت بیاورد و به سوی پسرش شتافت.

دو پدری که خودکشی کردند

سال ۱۳۹۸، نامه‌ای درباره  خودکشی «عسگر امیری»، پدر «شهرام امیری»، کارشناس هسته‌ای اعدام‌ شده منتشر شد. مادر شهرام امیری درگذشت همسرش را تایید اما از وجود نامه خودکشی اظهار بی‌اطلاعی کرد و گفت که در گواهی فوت او «ایست قلبی» و «کمبود تنفس» ذکر شده بود.

او در عین حال تاکید کرد که اعدام شهرام امیری به افسردگی پدرش انجامیده بود.عسگر امیری نوشته بود: «شهرام به ۱۰ سال زندان و پنج سال تبعید محکوم شد. چرا به ناحق او را کشتند؟ بنده دیگر طاقت زندگی کردن نداشتم. به همه فامیل‌ها بگویید که مرا حلال کنند.»مهر ۱۳۹۹ نیز پدر «امیرحسین مرادی»، یکی از معترضان آبان ۱۳۹۸ در منزلش خودکشی کرد و جان خود را از دست داد. امیرحسین مرادی پس از آزادی نوشت که پدرش برای نجات دادن او از اعدام خودکشی کرده است.

این ماجرا، روایت آزادی زندانیان سیاسی به دلیل مرگ نزدیکان‌شان را بار دیگر مطرح کرد.

پس از بازداشت «بهزاد نبوی» نیز نامه‌ای به نقل از فرزندانش منتشر شد که در آن اعلام شده بود مگر مرگ آن‌ها باعث آزادی پدرشان شود.

اشاره آن‌ها به «عبدالله نوری»، وزیر کشور دولت «محمد خاتمی» بود که پس از آن که «علیرضا نوری»، برادرش، رییس کمیسیون بهداشت ششمین دوره مجلس شورای اسلامی در حادثه سقوط خودرو به دره در جاده شمال جان باخت، رهبر جمهوری اسلامی با درخواست «مهدی کروبی»، با آزادی یا به تعبیری، «عفو» او موافقت کرد.

به جز پدران و مادران زندانیان سیاسی، فرزندان آن‌ها نیز فشارهای روحی و روانی زیادی را تحمل می‌کنند.

سال ۱۳۹۷، «هما سلطانی»، دختر جوان «عبدالفتاح سلطانی»، وکیل در بند، در ۲۷ سالگی بر اثر سکته قلبی درگذشت. در ویدیوهای منتشر شده از مراسم سوگواری او، در جایی مادرش فریاد می‌زند: «می دونستم چی تو قلبش بود. نتونست تحمل کنه.»