۱۰ روز تا جا‌م‌جهانی؛ آیا جمهوری اسلامی نگران سکوهای قطر است؟

رقابت‌های جام‌جهانی قطر از ۲۰نوامبر۲۰۲۲ (۲۹آبان ۱۴۰)، با دیدار تیم‌های ملی قطر و اکوادور آغاز خواهد شد.

به‌نظر می‌رسد این دوره از مسابقات جام‌جهانی فوتبال، تفاوت‌هایی محسوس با دوره‌های گذشته برای جامعه ایران خواهد داشت.

فوتبال نیز مانند تمامی بخش‌های دیگر جامعه، اقتصاد، سیاست، فرهنگ و ورزش ایران، تحت تاثیر اعتراضات سراسری ایران قرار گرفته است.

جام‌جهانی ۲۰۲۲ قطر برای فوتبال ایران چگونه آغاز می‌شود؟ 

***

اگر جام‌جهانی قطر، تا حدودی معنی خود را برای بخش بزرگی از جامعه ایران از دست داده است، هم‌زمان این رقابت‌ها برای دولت و حاکمیت ایران نیز، معنای سابق را ندارد. این رقابت‌ها دیگر فرصتی برای آن موقعیت مناسب همیشگی، برای ارائه چهره‌ای که جمهوری اسلامی می‌خواست به جهان نشان دهد، نیست.

یکشنبه ۸آبان، «ابراهیم رئیسی» رییس جمهور جمهوری اسلامی، در جلسه هیات دولت، در مورد «بروز مشکلات» در جریان حضور تیم ملی فوتبال ایران در جام‌جهانی قطر، ابراز نگرانی کرد.

او در این جلسه «وزارت امور خارجه» را مامور کرد در تعامل با مسوولان قطری در این رویداد مهم ورزشی، زمینه را برای پیش‌بینی و پیشگیری از بروز مشکلات احتمالی فراهم کند. در گزارشی که روی خروجی وب‌سایت رسمی دفتر ریاست جمهوری قرار گرفت، به جرییات بیشتری در مورد «دلایل نگرانی» و آن‌چه او دقیقا از وزارت خارجه دولتش خواسته است، اشاره‌ای نشده بود.

سه روز بعد، «حمید سجادی» وزیر ورزش و جوانان دولت ابراهیم رئیسی تایید کرده که قرار است گروهی از «مدیران دولتی» همراه با خانواده‌های خود، عازم جام‌جهانی فوتبال شوند.

حمید سجادی، وزیر ورزش، بدون اشاره به جزییات سفر یا نام این مدیران، صرفا ادعا کرد که آن‌ها همراه با خانواده‌های خود، برای انجام «کارهای فرهنگی» به قطر خواهند رفت. برخی گمانه‌زنی‌ها تعداد مسافران دولتی مورد نظر وزارت ورزش و جوانان را ۵۰ مدیر و در مجموع بیش از ۳۰۰ مسافر تخمین زده‌اند. «ایران اینترنشنال»، همان روز در خبری از احتمال «امنیتی شدن» اردوی تیم فوتبال ایران نیز خبر داد.

۱۰آبان، خبرگزاری «تسنیم» رسانه نزدیک به سپاه پاسداران ادعا کرد سه شهر ایران از برنامه پروازی جام‌جهانی قطر حذف شده‌اند. پیش از این، «محمد محمدی‌بخش» رییس سازمان هواپیمایی کشور، مدعی شده بود شش شهر تهران، کیش، شیراز، اصفهان، مشهد و لار، مبدا پرواز مسافران جا‌ جهانی به قطر خواهند بود. اما تسنیم با رد این خبر نوشت: «شهرهای کیش، مشهد و اصفهان، از برنامه پروازی حذف شدند و شهر "لامرد" جانشین این سه شهر شده است.»

لامرد از شهرهای جنوبی استان فارس است. طبق آمار سرشماری نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵، این شهر ۲۹ هزار و ۳۸۰ نفر جمعیت دارد و هجدهمین شهر پرجمعیت استان فارس به حساب می‌آید. سوال اینجاست که چرا هجدهمین شهر پرجمعیت استان فارس جانشین کیش، اصفهان یا مشهد می‌شود؟

در این باره دو گمانه مطرح می‌شود:

مورد نخست، بافت ایرانیان ساکن در شهر دوحه است؛ بسیاری از ایرانیانی که در شهر دوحه به عنوان تاجر سکونت دارند، اصالتی از استان فارس برده‌اند. برخی معتقدند بسیاری از تجار ساکن دوحه نیز روابطی نزدیک با جمهوری اسلامی و سیاست‌های اقتصادی‌اش دارند، پس حضور وابستگان آن‌ها در رقابت‌های جام‌جهانی با بلیت‌هایی که فیفا در اختیار فدراسیون فوتبال جمهوری اسلامی قرار داده، ساده‌تر خواهد بود.

مورد دیگر، به روابط پیچیده «رستم قاسمی» فرمانده پیشین سپاه پاسداران و وزیر کنونی راه و شهرسازی دولت ابراهیم رئیسی در این شهر برمی‌گردد. رستم قاسمی متولد شهر لامرد است و به نظر می‌رسد بخشی از آن «مدیران دولتی» که قرار است برای وزارت ورزش و جوانان «کار فرهنگی» انجام دهند، با انتخاب شخصی رستم قاسمی از شهر زادگاه او برای حمایت‌های مورد نظر نظام، به دوحه خواهند رفت.

نگرانی جمهوری اسلامی از حضور تیم فوتبال ایران در رقابت‌های جام‌جهانی، قابل تامل است. پیش از این فدراسیون فوتبال جمهوری اسلامی، اقدام به برگزاری دو دیدار دوستانه پشت درهای بسته مقابل اروگوئه و سنگال، برای جلوگیری از حضور تماشاگران در کشور اتریش کرد. تماشاگرانی که می‌خواستند نام «مهسا امینی» را فریاد بزنند یا به سرکوب معترضان در شهرهای ایران اعتراض کنند.

جمهوری اسلامی حالا با تخصیص تمامی بلیت‌های خود به مدیران برگزیده حکومتی، سعی خواهد کرد تماشاگران ایرانی ورزشگاه، همان مردمی باشند که خودش برای جهان ترسیم می‌کند؛ جمعیتی موافق با سیاست‌های نظام که در شرایط کنونی، هدفی غیر از تماشای مسابقات تیم فوتبال ایران در جام‌جهانی را ندارند.

به نظر می‌رسید عدم استقبال ایرانیان خارج از کشور برای خرید بلیت‌های ایران در مسابقات جام‌جهانی نیز، تا حدودی نگرانی‌های دولت و حاکمیت از بروز اعتراضات را کاسته باشد. اما اظهارات ابراهیم رئیسی و تلاش برای استفاده حداکثری از بلیت‌های اختصاص داده شده فیفا به ایران برای حضور مدیران دولتی، نشان می‌دهد که جمهوری اسلامی از تحرک‌های احتمالی روی سکوها بیم دارد.