مرور رسانه‌ها؛ پروپاگاندا، نقشه دیکتاتور «برای دختر همسایه»

 

 خبرگزاری‌ها و فعالان رسانه‌ای وابسته به حکومت، روز ۲۰آبان ۱۴۰۱، در حرکتی هماهنگ، نسبت به انتشار و تبلیغ نماهنگ «برای دختران همسایه»، که با خوانندگی، بازی و اجرای چند دختر افغان تولید شده، اقدام کردند. تلاشی که می‌توان آن را مصداق یک تولید رسانه‌ای دستگاه پروپاگاندا دانست. پروپاگاندا چیست و چگونه عمل می‌کند؟

***

در جریان انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در سال ۲۰۱۶، ترول‌های روسی با تولید صفحات جعلی در شبکه‌های اجتماعی، کوشیدند با دست گذاشتن روی موضوعات حساس، توجه جامعه آمریکایی را جلب کنند. یک سال بعد روشن شد که روس‌ها برای تاثیرگذاری بر انتخابات آمریکا،‌ بیش از ۳۵۰۰ پیام تبلیغاتی و ۸۰ هزار پست در شبکه‌های اجتماعی تولید کرده، و توانسته‌اند ۱۲۶ میلیون بازدید جلب کنند. 

هدف روسیه از مداخله در انتخابات آمریکا چیزی نبود جز ایجاد منازعه میان رای دهندگان و طرفداران دو حزب دموکرات و جمهوری‌خواه آمریکا. دستگاه پروپاگاندا روسیه در این کمپین دیس اینفورمیشن موفق بود، چرا‌که توانست احساسات جامعه آمریکایی را برانگیزاند و بر آن موج سواری کند.

 برای مثال آن‌ها با تبلیغ روی این ایده که آمریکا برای مبارزه با تروریست‌ها هزاران مایل سفر می‌کند، ولی نسبت به تروریست‌های فعال در خاک آمریکا بی‌تفاوت است، توانستند یک دو قطبی میان طرفداران توسعه دموکراسی و آمریکای قوی ایجاد کنند.

«بازی با احساسات»، یکی از رایج‌ترین و محبوب‌ترین تاکتیک‌های پروپاگانداست. در این تاکتیک، رسانه‌ها با تمرکز بر احساسات مخاطبان همچون ترس، امید، ناامیدی، خشم و هیجان، می‌کوشند قلب و ذهن مخاطب را به سمت هدف مورد نظر سوق دهند. 

درست، کاری که دستگاه پروپاگاندای جمهوری اسلامی با کپی‌برداری از پروپاگاندای روسی کرده و با تولید نماهنگ «برای دختران همسایه»، کوشیده با تمرکز بر احساسات مخاطب، میان معترضان تفرقه ایجاد و اتحاد آن‌ها را با ایجاد ترس و ناامیدی از فردای آزادی، زایل کند.

روز ۲۰آبان ۱۴۰۱، خبرگزاری‌ها و فعالان رسانه‌ای وابسته به حکومت، در حرکتی هماهنگ، نسبت به انتشار و تبلیغ نماهنگ «برای دختران همسایه»، که با خوانندگی، بازی و اجرای چند دختر افغان تولید شده، اقدام کردند. تلاشی که می‌توان آن را مصداق یک تولید رسانه‌ای دستگاه پروپاگاندا دانست.

در این نماهنگ که از خبرگزاری دفاع مقدس، دفاع پرس، فارس، تسنیم، مهر و … و فعالان رسانه‌ای و عوامل سرکوب نظام جمهوری اسلامی همچون عبدالله گنجی مدیر مسوول روزنامه همشهری، یاسر جبرائیلی و سعید قاسمی و … آن را منتشر کرده‌اند، دختران افغان به دختران ایرانی هشدار داده‌اند که اتفاقاتی که در ایران در جریان است، برای ویرانی ایران، تمدن ایرانی و فریب ایرانیان است.

 

خبرگزاری تسنیم وابسته به سپاه پاسداران، با انتشار خبر تولید این کلیپ، نوشت: «در این کلیپ ضمن اشاره به برخی جنایات ارتش آمریکا در قبال مردم مظلوم افغانستان، این توصیه به زنان و دختران ایرانی می‌شود که همچون ملت افغانستان مقهور شعارهای به ظاهر زیبای غربی‌ها در حوزه‌ آزادی نشوند.»

فارغ از تلاش دسته‌جمعی رسانه‌های حکومتی و فعالان رسانه‌ای، دستگاه سرکوب، برای انتشار و تبلیغ این نماهنگ که خود نشان دهنده دست‌های پنهان و پشت پرده این کلیپ است، آن را باید تولید دستگاه پروپاگاندای جمهوری اسلامی با هدف گمراه کردن افکار عمومی و ایجاد ناامیدی و ترس میان دختران ایران دانست، که طی دو ماه گذشته از جان خود برای آزادی مایه گذاشته‌اند.

پروپاگاندا چیست و چرا این تولید رسانه‌ای را پروپاگاندا می‌دانیم؟

پروپاگاندا شکلی استراتژیک از ارتباطات است برای تاثیرگذاری بر نگرش‌ها، نظرات و رفتارهای مخاطبان. پروپاگاندا بر حقیقت، نیمه درست، دروغ و فریب استوار است و از به‌کار بردن هیچ کدام از این‌ها ابایی ندارد، آن‌ها بر ارزش‌ها، ترس‌ها، امیدها و رویاهای ما سوار می‌شوند تا ایده خود را به پیش ببرند.

برای تشخیص پروپاگاندا کافی است پس از مواجهه با تولید‌ات رسانه‌ای، به این پرسش‌ها پاسخ دهید:

۱- محتوا چه پیامی را به مخاطب منتقل می‌کند؟ اطلاعات و ایده‌ای که به مخاطب عرضه می‌شود چگونه قابل تفسیر است؟

۲- از چه تکنیکی استفاده شده است؟ سمبل‌ها، نمادها و راهبردی که برای جلب توجه مخاطب به کار رفته چیست و چه واکنش احساسی را انتظار دارد؟

۳- موضوع و پیش زمینه روایت چیست؟ پیام کجا، در چه موقعیتی و برای چه هدفی تولید شده؟

۴- از چه ژانری استفاده شده و چگونه می‌کوشد بر مخاطب اثر بگذارد؟

۵- چقدر ممکن است مخاطب را به فکر فرو برد و مخاطب چه احساسی خواهد داشت؟

 اگر می خواهید بدانید پروپاگاندا چگونه عمل می‌کند به این بیاندیشید که ترس از تجاوز جنسی و مرگ، چگونه بر عملکرد انسان‌ها تاثیر می‌گذارد؟ پروپاگاندا دقیقا همین‌گونه عمل می‌کند. آن‌ها روی ترس، امید و رویاها دست می‌گذارند تا ذهن و قلب مخاطب را در کنترل درآورند.

بازی با احساسات، ساده‌سازی اطلاعات، پاسخ به نیاز مخاطبان و حمله به مخالفان، ۴ تاکتیک معمول و رایج پروپاگانداست که در این نماهنگ بیشتر بر تاکتیک اول، یعنی بازی با احساسات تمرکز شده است. 

در صفحه‌ای که با اسم و عکس سعید قاسمی از عوامل دستگاه سرکوب در توییتر فعال است، با انتشار این نماهنگ نوشته شده: «اگه ما بگیم، فکر می‌کنن توهم توطئه داریم، فکر می‌کنن می خواهیم مردم را فریب بدهیم، حالا از زبان همسایه درد کشیده‌تان بشنوید، شاید تاثیر گذاشت و قدر نعمت امنیت و آزادی در جمهوری اسلامی را دانستید.»

 

اظهاراتی که خود گواهی است بر این واقعیت که آن‌ها چگونه برای فریب افکار عمومی، از شخصیت‌ها و بازیگران جعلی استفاده می‌کنند؛ چگونه با احساسات مخاطبان بازی می‌کنند تا اهداف خود را پیش ببرند. هدف آن‌ها چیزی نیست جز ایجاد ناامیدی میان معترضان و شکستن اتحاد و همدلی آن‌ها در مبارزه با دیکتاتور.