روز ششم آبان ۱۴۰۱، رسانهها از تصویر ابرغول گاز متان در آسمان تهران که توسط «ناسا» ثبت شده بود، خبر دادند؛ خبری که با تکذیب و حاشا از سوی مدیران شهرداری همراه شد.
حالا اما با گذشت بیش از یک ماه، یکی از مدیران شهرداری به صورت تلویحی عکس را تایید کرده و ابر گاز متان در جنوب تهران را مربوط به فعالیت «مجتمع دفع زباله آرادکوه» دانسته است.
ماجرای عکس ناسا و گاز متان چیست؟ گاز متان چهگونه تهران را در بر گرفته است و چه باید کرد؟
***
«ناسا همه چیزش دروغ است، این هم دروغ است.» این جمله اولین واکنش «علیرضا زاکانی»، شهردار تهران در واکنش به انتشار تصاویر توده عظیم گاز متان در جنوب پایتخت بود که ۱۴ آبان ۱۴۰۱ در پاسخ به خبرنگاران بیان شد.
زاکانی دو هفته بعد کمی موضع خود را تغییر داد و در مورد منبع انتشار گاز متان در جنوب تهران گفت: «از اساس باید صحت و سقم این مساله را بررسی کنیم و اساسا این نوع مواجهه را سیاسی میدانیم.»
او در پاسخ به خبرنگار «ایلنا» که پرسید چرا سیاسی است، گفت: «این ادعا، ادعا عجیب و غریبی است و در این شرایط، تلقی به این است که تشویش اذهان میکنند.»
البته نگاهی به سوابق علیرضا زاکانی و نحوه شهردار شدن او، به این پرسش که چرا از بدیهیترین مسایل محیط زیست شهر و مدیریت شهری اطلاعی ندارد، پاسخ میدهد؛ شهرداری که طرفدارانش در شورای شهر پس از انتخاب او به عنوان شهردار، به دنبال دست و پا کردن سابقه مدیریتی رفتند تا مشکل قانونی بهوجود نیاید.
اگر چه معاون دفتر مدیریت پسماند سازمان حفاظت محیط زیست اوایل آبان به دنبال انتشار تصاویر ناسا بلافاصله اعلام کرد که مراکز دفن قدیمی بهطور قطع قابلیت دفع گاز متان را دارند و نمیتوان این موضوع را حاشا کرد اما در شهرداری تهران بیش از یک ماه طول کشید که یک مدیر شهری به منشا تولید گاز متان اشاره کند.
سرانجام روز هفتم آذر، معاون سازمان پسماند شهرداری تهران تایید کرد که ابر گاز متان در جنوب تهران ناشی از فعالیت مجتمع دفع زباله آرادکوه است.
«حسین حیدریان»، معاون پردازش و دفع سازمان پسماند شهر تهران در گفتوگو با روزنامه «دنیای اقتصاد» گفت به دلیل تحریمها، شهرداری امکان بستن قرارداد با شرکتهای خارجی و استحصال گاز از مراکز دفع زباله را ندارد.
تولید روزانه ۸ تن گاز متان
«فرید صفری»، کارشناس انرژی در گفتوگو با «ایرانوایر» اعلام کرد که بر اثر فعالیت مرکز دفع زباله آراد کوه در جنوب تهران، روزانه بیش از هشت تن گاز متان متصاعد میشود.
او با بیان این که متان یکی از گازهای بسیار موثر در افزایش گرمایش زمین است، گفت این گاز ۲۵ برابر بیش از دی اکسید کربن بر گرمایش زمین تاثیر دارد.
این کارشناس دلیل تولید این حجم از گاز متان در مرکز دفع زباله آرادکوه در «کهریزک» را نبود مدیریت پسماند در شهرداری تهران دانست و گفت: «اگر مکانسنجی درست در دفن زباله و در دفع زباله با روشهای مدرن، اقداماتی مثل تولید برق و حرارت از این فرایند انجام شود، شاهد تولید این حجم از گاز متان نخواهیم بود.»
در این بین، «پیام جوهرچی»، معاون دفتر مدیریت پسماند سازمان حفاظت محیط زیست با بیان این که بهطور قطع مراکز دفن زباله تصاعد گاز متان را به دنبال دارند، گفت: «سال ۱۳۹۷، شهرداری با یکی از شرکتهای کره جنوبی برای استحصال گاز متان قراردادی داشت اما به علت تحریمها منتفی شد.»
همین جمله نشانگر آن است که شهرداری تهران دستکم در سوابق خود اطلاعات مربوط به تصاعد گاز متان از مراکز دفن زباله را دارد و تکذیب تصویر ناسا و محول کردن نظر کارشناسی به «دانشگاه تهران» درباره آن، لزومی نداشته است.
امکان جدید ناسا و نقش ایران در گرمایش جهانی
اما چرا ناگهان تصویری از توده متان در جنوب تهران از سوی ناسا منتشر شد؟
«منصور سهرابی»، بومشناس به «ایرانوایر» گفت ناسا به تازگی سامانه جدیدی را در ایستگاه فضایی نصب کرده است که امکان عکسبرداری از تودههای گازی جو زمین را فراهم میکند.
به گفته این بومشناس، معادن استخراج زغال سنگ، نیروگاههای زغال سنگ، میادین نفت و گاز و مراکز دفن زباله از منابع تولید گاز متان هستند.
او اشاره کرد که بر اساس تصاویر ناسا، مشخص شد به غیر از تهران، در نواحی دیگر ایران نیز منابع تولید متان وجود دارند که مهمترین دلیل آن نیز دفن غیراصولی زباله است.
منصور سهرابی گفت: «نحوه دفن به طور غیراستاندارد، پیامدهای متعددی دارد که تولید متان یکی از آنها است. علاوه بر آن، شیرابههای زبالهها، خاک و آبهای زیرزمینی را آلوده میکنند. گازهای دیگری به غیر از متان هم تولید میشوند که در آلودگی هوا تاثیر دارند و در نهایت مشکلات بهداشتی برای ساکنان منطقه بهوجود میآورند. الان کاملا مشخص است که تولید گاز متان به دنبال دفع غیراستاندارد زباله در ایران انجام میشود.»
در سالهای اخیر، با بالارفتن سوزاندن سوخت مازوت در نیروگاهها و افزایش تولید خودرو و سوخت غیراستاندارد، ایران به جمع کشورهایی وارد شده است که بالاترین میزان گازهای گلخانهای را تولید میکنند. حال امکان جدید ناسا برای تصویربرداری از توده متراکم گاز متان نشان داد که ایران در تولید این گاز نیز سهم بالایی دارد.
منصور سهرابی با تاکید بر نقش بسیار موثر متان در افزایش گرمایش جهانی گفت: «ایران یکی از ۱۰ کشوری است که در تولید گازهای گلخانهای نقش جدی دارد، در حالی که جزو اقتصادهای برتر دنیا نیست و تولید بالایی ندارد. در مقایسه با اقتصاد و تولید داخلی، میزان گازهای گلخانهای تولیدی در ایران بسیار زیاد است که متان یکی از آنها است.»
او با تاکید بر این که متان هم در میدانهای بهرهبرداری نفت و گاز تولید میشوند و هم در مراکز دفع زباله، گفت در برخی کشورها با تجهیز مراکز دفع زباله، از گاز متان حاصل از این فرایند برای تولید برق استفاده میشود.
دستگاههای حکومتی نه پاسخگو هستند، نه مسوولیتپذیر
مدیران شهری پس از چند هفته تکذیب و حاشا درباره ایجاد گاز متان در جنوب تهران، سرانجام تایید کردند که مرکز ۶۰ ساله دفن زباله در کهریزک از مدتها پیش یکی از منابع تولید متان بوده است.
«حسین حیدریان»، معاون پردازش و دفع سازمان پسماند شهرداری تهران گفت که در یک دهه گذشته برای استحصال متان از مراکز دفن زباله تلاشهایی انجام و قراردادی با یک کنسرسیوم منعقد شد اما با وضع دوباره تحریمها، این شرکتها از اجرای قرارداد منصرف شدند.
اما منصور سهرابی اراده نهادهای حکومتی در کاهش آلایندههای تهران را زیر سوال برد. او به «ایرانوایر» گفت با توجه به عمر کوتاه گاز متان، اگر برای اصلاح محل تولید این گاز اقدام شود، این مساله در یک بازه هفت تا ۱۰ ساله قابل رفع است.
اما سوال اینجا است که آیا ارادهای برای آن وجود دارد؟ آیا سیستم حاکم بر جمهوری اسلامی برنامهای برای کاهش گازهای آلاینده، از جمله متان دارد؟
این بومشناس توضیح داد که مردم هر سال شاهد اوجگیری آلودگی هوا در تهران و شهرهای بزرگ هستند و «قانون هوای پاک» پس از سالها تصویب، هنوز اجرایی نشده است.
به گفته او، ۱۴ دستگاه به صورت مستقیم و ۱۵ دستگاه به طور غیرمستقیم در موضوع آلودگی هوا مسوول هستند اما هیچکدام به طور کامل به وظایف خودشان عمل نمیکنند.
به نظر منصور سهرابی، اصولا سازمانهای مختلف در جمهوری اسلامی مسوولیتپذیر و پاسخگو نیستند: «سازمانهایی مثل وزارت نفت، شهرداری، سازمان محیط زیست، وزارت نیرو، جهاد کشاورزی و... به همان قانونی که در جمهوری اسلامی تصویب شده است هم عمل نمیکنند. بنابراین، کار به اینجا میرسد که اصولا در ایران یک طبیعتکُشی در حال رخ دادن است. منابع طبیعی در حال از بین رفتن هستند و حاکمیت هیچ برنامهای برای رفع این بحران ندارد.»
ثبت نظر