در دو روز گذشته بارها اصطلاح «حبس نفی بلد» در اخبار مربوط به اعتراضات سراسری تکرار شد. رسانه‌ها خبر دادند دادگاه انقلاب جمهوری اسلامی، زنی معترض را به ۲۵ سال حبس نفی بلد محکوم کرده است. این حکم مربوط به «فرزانه قرهحسنلو»، از بازداشت‌شدگان اعتراضات چهلم «حدیث نجفی» در کرج است. اما «حبس نفی بلد» چیست و در چه شرایطی صادر می‌شود، و چه تفاوتی با تبعید دارد؟
***
روز سه‌شنبه ۱۵آذر ۱۴۰۱، کمیته پیگیری وضعیت بازداشت‌شدگان اعلام کرد که به اسنادی دست‌یافته که نشان می‌دهند، فرزانه قرهحسنلو یکی از بازداشت‌شدگان خیزش سراسری مردم ایران، به ۲۵ سال «حبس در نفی بلد به نحوی که تحت مراقبت بوده و با هیچ‌کس معاشرت و یا ملاقات نداشته باشد» محکوم شده است.
فرزانه قرهحسنلو کیست؟
«فرزانه قرهحسنلو»، کارشناس علوم آزمایشگاهی و همسرش «حمید قرهحسنلو»، دو تن از بازداشت‌شدگان شهر کرج در حاشیه برگزاری مراسم چهلم «حدیث نجفی»، از جان‌باختگان اعتراضات سراسری هستند.
این دو شهروند ساکن کرج، بامداد روز ۱۳آبان در منزل شخصی خود مقابل چشمان کودک ده ساله‌شان با ضرب‌و‌شتم و خشونت بسیار نیروهای امنیتی بازداشت شدند.
در جریان این رفتار خشونت‌آمیز، حمید قرهحسنلو پزشک رادیولوژیست، دچار شکستگی از ناحیه دنده و پارگی ریه شد، به حدی که براساس اسناد منتشر شده ریه چپ او به طور کامل از بین رفته، و علیرغم چندین عمل جراحی، همچنان در بیمارستان بستری است.
شورای صنفی فرهنگیان کشور با انتشار یک ویدیو از دکتر حمید قرهحسنلو نوشته است او و همسرش در تمام عمر «دغدغه کودکان کار و کودکان بازمانده از تحصیل» را داشته و در ساخت سه مدرسه در مناطق محروم همت کرده‌اند.
برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که این زوج در دوران بازجویی به شدت تحت شکنجه قرار داشته و در روند دادرسی ناعادلانه، بدون دسترسی به وکیل انتخابی، تحت فشار برای اعتراف علیه خود بودند. نام این زوج در ارتباط با پرونده «روح‌الله عجمیان»، بسیجی کشته شده در مراسم چهلم حدیث نجفی مطرح شده است.
حبس «نفی بلد» چه مجازاتی است؟
«موسی برزین خلیفه‌لو» حقوقدان و مشاور «ایران‌وایر» در امور حقوقی، در خصوص مجازات حبس «نفی بلد» به «ایران‌وایر» می‌گوید: «این اصطلاح به این معناست که محل اجرای مجازات حبس در جایی دور از محل زندگی فرد محکوم تعیین می‌شود. در واقع چیزی شبیه به تبعید، منتها تفاوت این است که در تبعید، فرد محکوم به شهری دیگر فرستاده می‌شود و خارج از زندان در محلی می‌تواند زندگی کند، اما باید در تاریخ‌های معینی خودش را به نیروی انتظامی یا پلیس معرفی کند. اما در حبس نفی بلد، فرد محکوم برای تنبیه مضاعف به زندانی دور از محل زندگی‌اش فرستاده می‌شود.»
در بخش دیگری از حکم صادره برای فرزانه قرهحسنلو آمده که او باید «به نحوی تحت مراقبت بوده و با هیچ‌کس معاشرت و یا ملاقات نداشته باشد.»
موسی برزین، همین بخش از حکم را نیز مغایر با قوانین جرم و جزا در ایران می‌داند و می‌گوید: «برای هر جرمی مشخص است چه مجازاتی در نظر گرفته می‌شود. دادگاه اساسا صلاحیت ندارد که نحوه اجرای مجازات را تعیین کند. شما وقتی به کسی مجازات حبس داده‌اید، دیگر نمی‌توانید تعیین کنید که او در زندان چطور نگهداری شود. اساسا مگر می‌شود یک زندانی در زندان با کسی معاشرت نداشته باشد و ملاقات نکند؟ هم محروم کردن زندانی از ملاقات غیرقانونی است و هم ممانعت از معاشرت برای مدت طولانی که معنایش می‌شود حبس در انفرادی. حبس انفرادی فقط در صورتی‌که زندانی در زندان مرتکب عمل خلافی شود رخ می‌دهد، که البته همان هم براساس قوانین حقوق‌بشری غیرقانونی، و مصداق شکنجه است. منتها در دادگاهی که برای متهمان روح‌الله عجمیان برگزار شده، اساسا هیچ‌چیز عادلانه نیست که حالا نحوه اجرای حکم باشد.»
به باور این حقوقدان، صدور چنین احکامی با هدف «اذیت و آزار مضاعف محکومان و خانواده‌های آن‌ها» صورت می‌گیرد: «اگر خاطرتان باشد در مورد پیمان عارفی، زندانی سیاسی اهل تهران که به زندان مسجدسلیمان تبعید شده بود، همین شرایط اتفاق افتاد و منجر به این شد که همسر و مادرش در جریان رفت و آمد به مسجدسلیمان که می‌بایست یک مسیر ۸۰۰ کیلومتری را می‌پیمودند، در یک تصادف رانندگی جان باختند. این که این زندانی از مرخصی محروم شده و به جایی دیگر برای گذراندن دوران حبس فرستاده شده بود، اقدام تنبیهی مضاعفی بود و خیلی هم در موردش بحث شد، اما حالا در مورد خانم قرهحسنلو تکرار شده است.»
«پیمان عارفی» به اتهام عضویت در انجمن پادشاهی ایران، در سال ۱۳۸۸ دستگیر شد. او در ابتدا به اعدام محکوم شد، اما حکم او در دادگاه تجدیدنظر به ۱۵ سال حبس در تبعید تغییر کرد.
«زیبا صادق‌زاده» همسر پیمان (امیر رضا) عارفی، به همراه «ناهید رحمانی»، مادر پیمان، روز چهارشنبه ۲۷آذر۱۳۹۲، هنگام بازگشت از مسجد سلیمان محل تبعید پیمان، در سانحه رانندگی جان باختند.
فرزانه قرهحسنلو به چه اتهاماتی محکوم شده است؟
خبرگزاری «میزان» وابسته به قوه‌قضاییه، از بازداشت دستکم ۲۱ نفر در جریان کشته شدن یک نیروی بسیجی به نام «روح‌الله عجمیان» هم‌زمان با برگزاری مراسم چهلم «حدیث نجفی»، در محدوده بهشت سکینه کرج خبر داده و گفته بود که این فرد بسیجی، با ضربات چاقو به قتل رسیده است.
اولین جلسه دادگاه پرونده قتل روح‌الله عجمیان روز چهارشنبه۹ آذر و جلسه دوم، روز پنجشنبه۱۰آذر برگزار شد.
در کیفرخواست، به تمام این افراد که سه تن از آن‌ها زیر ۱۸ سال دارند، اتهام «افساد فی‌الارض» نسبت داده شده بود.
فرزانه قره‌حسن لو در جریان دادگاه متهم شده است که در هنگام کشته شدن روح‌الله عجمیان همراه با همسرش از صحنه فیلمبرداری کرده و به او «لگد» زده‌اند. اعترافاتی که احتمالا در زمان بازجویی و تحت شکنجه از آن‌ها اخذ شده و در دادگاه از سوی متهمان تایید نمی‌شود.
روز سه‌شنبه۱۴آذر، دادگاه انقلاب اسلامی علیرغم انتقادها به عدم صلاحیت برای بررسی این پرونده، در اقدامی شتابزده، احکام ۱۶ متهم دادگاه انقلاب کرج در ارتباط با کشته شدن یک بسیجی در این شهر را ابلاغ کرد، و ۵ نفر در این پرونده به اعدام محکوم شدند.
آیا جرایم فرزانه قرهحسنلو با مجازات او متناسب است؟
موسی برزین خلیفه‌لو، بر غیرقانونی بودن روند دادرسی، تفهیم اتهامات و برگزاری دادگاه و صدور حکم برای متهمان پرونده روح‌الله عجمیان تاکید کرده و می‌گوید: «بگذارید از تجربه خودم یک موردی را برای شما بگویم. ۱۲ سال قبل پرونده‌ای داشتم که دو مرد متهم به جاسوسی شده بودند. این‌ها در زمان بازداشت در حالی که یکی به خانه دیگری رفته و با هم غذا صرف کرده بودند، بازداشت شدند. به همسر مرد میزبان اتهام معاونت در جاسوسی زده شد چرا؟ چون برای آن‌ها غذا پخته و از میهمانش پذیرایی کرده بود.
در خصوص این پرونده هم با اتهامات بی‌اساس، آقای قرهحسنلو به محاربه متهم شده که حکمش اعدام است، و همسرش هم با یک درجه تخفیف، محاربی است که به حبس نفی بلد به جای مرگ محکوم شده است.»
این حقوقدان، نظام حاکم بر ایران را در زمینه دادرسی و صدور احکام ناعادلانه با آنچه در «قرون وسطی» رخ می‌داد مقایسه کرده، و دادگاه‌ها را «صحرایی» توصیف می‌کند و می‌گوید: «جمهوری اسلامی روی اتفاقاتی که در قرون وسطی رخ داد را سفید کرده است. نگاهی بکنید به مدت زمانی که از بازداشت این افراد گذشته، تا زمانی که احکام صادر و ابلاغ شده است. بازداشت، بازجویی، تحقیقات، تامین مدارک پرونده، صدور کیفرخواست، بررسی در دادگاه و برگزاری جلسات و صدور احکام سر جمع یک ماه طول کشید. افراد برای ۵ میلیون مبلغ چک برگشتی در ایران دو سال باید دوندگی کند تا بتواند حکم جلب بگیرد. واضح است که هیچ چیز در جریان این دادگاه و محاکمه عادلانه نیست.»
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر