آلودگی هوا در شهرهای ایران؛ زمستان سختی در راه است

 شماری از کلان‌شهرهای ایران با افزایش شدید آلاینده‌ها در هوا و هشدارهای قرمز و نارنجی آلودگی هوا مواجه‌اند. شدت آلودگی هوا در شهر تهران در روز دهم دی آنچنان بالا رفت که مقامات وزارت بهداشت ایران از شهروندان خواستند در صورت امکان از خانه‌های خود دورکاری کنند.

***

وضعیت قرمز هوا در پایتخت

«عباس شاهسونی»، رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت ایران در گفتگو با «باشگاه خبرنگاران جوان» میزان آلاینده‌ها و آلودگی هوا در تهران را «برابر با استعمال ۳ تا ۷ نخ سیگار » اعلام کرده است.

به گفته عباس شاهسونی طی ۲۴ ساعت گذشته شاخص آلودگی هوای تهران روی عدد ۱۵۴ یعنی بازه ناسالم برای تمام گروه‌ها قرار داشته است. این در حالی است که صبح امروز شاخص آلودگی هوای پایتخت روی عدد ۱۴۳ یعنی بازه ناسالم برای «گروه‌های حساس» قرار داشت.

عباس شاهسونی در گفتگوی خود با باشگاه خبرنگاران جوان گفته بهتر است «کارمندان ادارات تهران به ویژه زنان باردار ، خانم‌های با بچه زیر ۶ سال، کارمندان دارای بیماری قلبی و تنفسی و کارمندان بالای ۶۰» سال دورکاری کنند.

هفته گذشته نیز «خبرگزاری مهر» در خبری به نقل از سازمان هواشناسی تهران در این شهر، «هشدار نارنجی و سکون هوا» صادر کرده و از تداوم پایداری جو، آلودگی همراه با انباشت آلاینده‌های هوا، پیش‌بینی افزایش شاخص و کاهش کیفیت هوا در تهران و کرج خبر داده بود.

در این خبر آمده بود که «کمیته اضطرار آلودگی هوای تهران» به دلیل شدت آلودگی با حضور نمایندگان دستگاه‌های مختلف تشکیل جلسه داده است اما از خروجی این جلسه و تصمیم اعضای این کمیته در خصوص تصمیماتی که برای برون‌رفت از این شرایط اتخاذ شده، اطلاعاتی منتشر نشده است.

مدارس تهران نیز در روزهای گذشته و امروز شنبه دهم دی‌ماه به دلیل آلودگی هوا و افزایش شاخص‌های آلودگی تعطیل بوده‌اند و کلاس‌ها به صورت غیرحضوری تشکیل شده است.

 رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت امروز نیز از تشکیل جلسه اضطرار «در صورت نیاز» خبر داده است.

او همچنین به نتایج بررسی‌هایی که در ۲۷ شهر ایران انجام شده اشاره کرده و گفته است که بر اساس این بررسی‌ها «سالیانه ۲۰۸۰۰ مرگ منتسب به آلودگی هوا » در ایران رخ داده است. 

آلودگی هوا در استان‌های اصفهان و خوزستان

زمزمه‌هایی از تعطیلی مدارس در شهرهای کرج، اصفهان، اهواز و برخی دیگر از شهرهای استان خوزستان به گوش می‌رسد.

بر اساس اخبار منتشر شده به نقل از سازمان هواشناسی، شاخص کیفی هوای اصفهان روز شنبه دهم دی ماه، در وضعیت قرمز و ناسالم برای عموم قرار داشت.

شاخص کیفی هوا (Air Quality Index) معیاری است که غلظت ترکیبات مختلف آلاینده موجود در هوا مانند «مونوکسید کربن»، «دی‌اکسید گوگرد»، ترکیبات نیتروژن‌دار، «اوزون» و ذرات معلق (ذرات کوچک‌تر از ۱۰ میکرومتر و ذرات کوچک‌تر از ۲.۵ میکرومتر) را که دارای حدود مجاز متفاوت با واحدهای مختلف است به یک عدد بدون واحد تبدیل می‌کند. این عدد امروز در برخی ایستگاه‌های هواشناسی تا ۱۷۸ بالا رفته است.

این شاخص به ترتیب از صفر تا ۵۰ در شرایط پاک یا سبز، ۵۱ تا ۱۰۰ در شرایط قابل قبول یا زرد، ۱۰۱ تا ۱۵۰ در شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس یا نارنجی، ۱۵۱ تا ۲۰۰ در شرایط ناسالم برای همه یا قرمز، ۲۰۱ تا ۳۰۰ در شرایط بسیار ناسالم یا بنفش و ۳۰۱ تا ۵۰۰ در شرایط خطرناک یا ارغوانی تعیین شده است.

اداره کل هواشناسی خوزستان نیز امروز شنبه دهم دی‌ماه به وقوع پدیده مه و افزایش غلظت آلاینده‌ها در دو هفته جاری، هشدار سطح نارنجی و زرد صادر کرده است.

به گزارش خبرگزاری «ایرنا»، پایداری جو و افزایش غلظت آلاینده‌ها و کاهش کیفیت هوا از روز یک‌شنبه ۱۱ دی‌ماه تا صبح روز چهارشنبه هفته جاری قابل انتظار است و شهرهای صنعتی و پرجمعیت استان به ویژه اهواز، آبادان و ماهشهر، امیدیه را تحت تاثیر قرار خواهد داد.

علاوه بر این شهرها در شوشتر و مسجدسلیمان نیز وضعیت آلودگی هوا «ناسالم برای گروه‌های حساس» گزارش شده بود.

مازوت سوزی؛ ابزاری برای کاهش تجمعات اعتراضی

در حالی که اعتراضات سراسری در ایران چهارمین ماه خود را پشت سر می‌گذارد، برخی از شهروندان ایران بر این باورند که مقابله نکردن نهادهای مسئول با آلودگی هوا، عامدانه و با هدف بهره‌برداری از آن برای اعلام تعطیلی در شهرها و ممانعت از برگزاری تجمعات اعتراضی به ویژه در دانشگاه‌ها و مدارس شود.

این در حالی است که کارشناسان معتقدند بحرانی شدن وضعیت آلودگی هوا به ویژه در شهرهای پالایشگاهی را به دلیل قطع گاز در بسیاری از نیروگاه‌ها و افزایش سوزاندن مازوت به عنوان سوخت اعلام کرده‌اند.

خبرگزاری ایسنا در روز ۲۳ آذرماه به نقل از  «علی‌اکبر نکونام»، مدیر بهره‌برداری شرکت گاز خوزستان، از آغاز مازوت‌سوزی در نیروگاه‌های استان خبر داد و گفت: «در شرایط فعلی چاره‌ای به جز استفاده از مازوت به عنوان سوخت برای نیروگاه‌ها وجود ندارد. به دلیل سرد شدن هوا و به ‌منظور تامین گاز مورد نیاز شهرهای سردسیر کشور، محدودیت‌هایی برای مصرف گاز در نیروگاه‌ها اعمال شده است.»

خبرگزاری ایرنا نیز در گزارشی به نقل از «مهدی زندیه‌وکیل»، معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری مرکزی با اشاره به «قطع کامل مازوت سوزی در دوسال گذشته» آورده است: « امسال با افزایش مصرف گاز، مصرف مازوت نیز مجدد شروع و امسال در فصل سرما، مازوت‌سوزی از سال‌های گذشته زودتر آغاز شد و در صورت ادامه این روند، میزان مازوت‌سوزی افزایش می یابد.»

مهدی زندیه‌وکیل در حالی از قطع کامل مازوت سوزی در دوسال گذشته سخن گفته است که آذرماه ۱۴۰۰ مدیرعامل شرکت تولید نیروی برق حرارتی ایران گفته بود: «روزانه حدود ۳۲ میلیون لیتر مازوت در نیروگاه‌های کشور مصرف می‌شود.»

تولید انرژی‌های مختلف از جمله برق و گاز در ایران همزمان با آغاز فصل سرما به یکی از معضلات دولت «ابراهیم رییسی» تبدیل شده است. در فصل تابستان برق شماری از شرکت‌های سیمانی قطع شد. حالا با آغاز فصل زمستان، دستور قطع گاز دست‌کم ۱۰ شرکت پتروشیمی از جمله بخشی از پتروشیمی‌های عسلویه صادر شده و به جای گاز در آن‌ها مازوت سوزانده می‌شود.

افزایش مازوت سوزی در ایران به دلیل بحران گاز درحالی صورت گرفته که بعد از حمله روسیه به اوکراین مقامات ایران از «بحرانی شدن وضعیت کشورهای اروپایی در زمستان پیش رو» سخن گفته بودند.

مازوت چیست؟

مازوت نوعی نفت کوره با کیفیت پایین و ویسکوزیته بالاست که در نیروگاه‌های حرارتی، موارد مشابه آن استفاده می‌شود و پالایشگاه‌ها این فرآورده را با قیمت بسیار پایین به صنایع می‌فروشند.

استفاده از سوخت‌های آلوده نظیر مازوت، میزان آلودگی هوا را به شدت افزایش داده و حیات بسیاری از شهروندان به ویژه  کودکان، سالمندان و بیماران قلبی را به خطر می‌اندازد.

حتی افراد سالم نیز بر اثر استنشاق هوای آلوده به آلاینده‌های ناشی از سوزاندن مازوت به تنگی نفس و برونشیت‌های حاد مبتلا می‌شوند.

آلودگی هوا ناشی از غلظت آلاینده‌ها همچنین عوارض کوتاه‌مدتی مانند ایجاد سرفه و خلط گلو و خطر بیمارهای قلبی و تنفسی و حتی خطر مرگ را به دنبال دارد که همه این اتفاق‌ها، اصل بنیادین حق حیات و استفاده از هوای پاک بعنوان حقوق بنیادین بشر را در ایران تهدید می‌کند.