سرنوشت تلخ دو معاون شمخانی؛ علی‌رضا اکبری، محکوم به اعدام کیست؟

خانواده «علیرضا اکبری»، زندانی متهم به «جاسوسی»، از فراخوانده شدن برای ملاقات آخر با این زندانی محکوم به اعدام خبر داده‌اند. 

علیرضا اکبری معاون اموربین‌الملل وزارت دفاع در دوره «علی شمخانی» بود که در سال ۱۳۹۸ بازداشت و به جاسوسی متهم شد. 

او دارای تابعیت ایران و بریتانیا است و وزارت اطلاعات در بیانیه‌ای که پس از دستگیری اکبری منتشر کرده، او را عامل نفوذی سرویس جاسوسی بریتانیا خوانده است.

درباره او چه می‌دانیم؟

***

رسانه‌های نزدیک به حکومت پس از سه سال، پرونده «علیرضا اکبری»، معاون سابق وزیر پیشین دفاع را از بایگانی بیرون کشیده‌اند تا بر فضای اعتراضات تاثیر بگذارند و هم در درگیری‌های داخلی خود به «علی شمخانی» و «علی لاریجانی» حمله کنند.

رسانه‌های نزدیک به حکومت از علیرضا اکبری، معاون سابق وزارت دفاع به عنوان «ابرجاسوس» نام برده‌اند تا جایگاه او را ویژه جلوه دهند و بازداشتش را دستاوردی بزرگ بخوانند. با این حال، بازداشت فردی که حدود ۲۰ سال پیش از مجموعه‌های نظامی خارج شده و سمت مهمی نداشته است، اساسا نمی‌تواند دستاورد بزرگ امنیتی محسوب شود. 

در این میان اما علیرضا اکبری به شکل دیگری به سرنوشت تلخ «علیرضا عسگری»، دیگر معاون شمخانی دچار شده است.عسگری نیز که فعالیت‌های اقتصادی داشت، کنار گذاشته و بازخرید شد و در سوریه مفقود شد. اما گزارش‌هایی درباره ربوده شدنش منتشر شده‌اند.

اکبری سال ۱۳۹۸ بازداشت شده است اما مجموعه‌های تبلیغی جمهوری اسلامی تلاش می‌کنند که بازداشت او را موضوعی جدید جلوه دهند تا در فضای اعتراضات نیز از آن بهره‌برداری تبلیغاتی کرده و با مطرح کردن حکم اعدامی دیگر، در فضای جامعه ارعاب بیشتری ایجاد کنند.

نزدیکی اکبری به شمخانی می‌تواند حربه دیگری نیز در فضای تبلیغاتی برای حمله به دبیر شورای عالی امنیت ملی باشد؛ به‌ویژه این که گروهی از نزدیکان «علی خامنه‌ای» تلاش می‌کنند تقصیر بخشی از اتفاقات را به گردن شمخانی بیندازند و هم تسویه حساب‌های داخلی خود را انجام دهند و هم این‌که خامنه‌ای و «ابراهیم رئیسی» را تا حدودی مبرا کنند.

علیرضا اکبری کیست؟

از علیرضا اکبری به عنوان مسوول سازمان نظامی اجرای «قطع‌نامه ۵۹۸» در زمان پذیرش آن نام برده شده است و رسانه‌های ایران نیز مصاحبه‌های متعددی را از او منتشر کرده‌اند.

او در دوره وزارت دفاع علی شمخانی در دولت «محمد خاتمی» نیز معاون بین‌الملل این وزارتخانه بود. 

بر اساس برخی گزارش‌ها، اکبری در سال ۱۳۸۱ بازنشسته شده است. پس از آن، نام او در رسانه‌ها با عنوان «دکتر اکبری» و به عنوان تحلیل‌گر موضوعات بین‌المللی مطرح می‌شد و ده‌ها مصاحبه از او منتشر شده است. اما پس از انتشار خبر بازداشت اکبری، برخی رسانه‌ها مصاحبه‌های خود را با او پاک کردند.

اکبری نیز مانند برخی از دیگر فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، وارد فعالیت‌های اقتصادی شد و احتمالا زمینه‌ساز سفرهایش به بریتانیا و کسب اقامت در این کشور نیز فعالیت‌هایی از این دست بوده است. 

او در عین حال روابط خود با چهره‌هایی چون علی شمخانی و دیگر فرماندهان سپاه پاسداران را حفظ کرده بود.

در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۴ نیز اکبری در همایش‌های انتخاباتی «محسن رضایی» شرکت می‌کرد و گاهی مصاحبه‌هایی نیز در حمایت از او انجام می‌داد؛ از جمله این همایش‌ها، همایش رضایی در «کانون توحید» بود که نزدیکان رضایی، اکبری را به خبرنگاران معرفی کردند.

اغراق درباره اکبری و عنوان ابرجاسوس

وزارت اطلاعات ایران علیرضا اکبری را «یکی از مهم‌ترین عوامل نفوذی سرویس جاسوسی انگلیس» توصیف و قوه قضاییه هم قطعی شدن حکم اعدام او را تایید کرده است.

این وزارتخانه اعلام کرده  که پس از شناسایی اکبری به عنوان جاسوس، از او برای تزریق اطلاعات هدایت شده و گمراه کردن دستگاه اطلاعاتی بریتانیا استفاده شده است.

اطلاعیه وزارت اطلاعات درباره اکبری را می‌توان اغراق دانست و این سوال مطرح شده که فردی که ۲۰ سال هیچ سمتی در مجموعه‌های نظامی نداشته است، چه‌طور می‌تواند جاسوسی کند؟ در این میان ممکن است دیدارهای او با چهره‌هایی مانند شمخانی و انتقال سخنان مطرح شده در این دیدارها به عنوان ادعای وزارت اطلاعات برای جاسوسی مطرح شده باشند.

خود اکبری نیز این موضوع را مطرح کرده و گفته است هدیه یک شیشه عطر و یک پیراهن به علی شمخانی و دریافت اطلاعاتی از او به عنوان ادله جاسوسی‌ او مطرح شده‌اند. 

او می‌پرسد: «اگر دبیر شورای عالی امنیت ملی در مقابل یک شیشه عطر اطلاعات مملکت را می‌دهد، چرا آن‌ها را احضار نمی‌کنید؟»

اکبری گفته است که سال ۱۳۹۷ نیز وزارت اطلاعات به دنبال دستگیری او بود اما «عوامل قدرتمند» مانع شده بودند.

پرونده‌ای علیه شمخانی

پرونده علیرضا اکبری را می‌توان پرونده دیگری علیه علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی دانست. در هفته‌های گذشته، برخی از چهره‌های اصول‌گرا به شمخانی حمله کرده‌اند. در فایل‌های افشا شده از خبرگزاری «فارس» نیز رد پای این حمله‌ها روشن است و آن‌ها جلسات شمخانی با اصلاح‌طلبان پس از اعتراضات را به اقدامات او برای انتخابات ریاست جمهوری تعبیر کرده‌اند.

در فایل صوتی افشا شده از نشست مدیران رسانه‌ها با «قاسم قریشی»، جانشین سازمان بسیج نیز چندین‌بار از علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی انتقاد شده است. براساس این گزارش، شمخانی در جلسه با مدیران رسانه‌ها اعلام کرده بود: «ما در جنگ شناختی، ادراکی و رسانه‌ای شکست کامل خوردیم.»

مدیران رسانه‌های اصول‌گرا اما به کنایه این سخنان شمخانی را مشابه تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری می‌خواندند.

برخی از حساب های کاربری «ارزشی» نیز فرصت را مناسب دیده و اکبری را نزدیک به علی لاریجانی مطرح کرده‌اند تا هم‌زمان هر دو را با یک‌دیگر زده باشند.

تکرار سرنوشت علیرضا عسگری به شکلی دیگر 

«مریم اکبری»، همسر علیرضا اکبری گفته است مقام‌های ایرانی اعضای خانواده را برای «ملاقات آخر» به زندان فراخوانده‌اند.

وزارت خارجه بریتانیا به «بی‌بی‌سی فارسی» گفته مساله اکبری به دفعات با مقام‌های ایرانی مطرح شده است و دولت بریتانیا از خانواده او حمایت می‌کند. 

با این حال اگر مقامات امنیتی بر اجرای حکم او اصرار داشته باشند، این حمایت‌ها تاثیری جدی ندارند، به‌ویژه این که پرونده او در چند سال گذشته در جریان بوده است و موضوع جدیدی نیست و احتمال دارد که دخالت چهره‌های ذی‌نفوذ و برخی فرماندهان سپاه پاسداران نیز بی تاثیر بوده باشد.

سرنوشت علیرضا اکبری را می توان به شکل دیگری شبیه به علیرضا عسگری، دیگر معاون شمخانی دانست؛ هر چند که جایگاه نظامی عسگری بسیار برجسته‌تر از اکبری بوده است. 

عسگری که فعالیت‌های اقتصادی داشت، کنار گذاشته و بازخرید شد و در سوریه مفقود شد. گزارش‌هایی هم درباره ربوده شدنش منتشر شده‌اند.

«اسماعیل احمدی‌مقدم»، فرمانده پلیس ایران گفته بود که خبر دارد علیرضا عسگری قبل از ناپدید شدن در ترکیه، ۱۵ ماه در داخل ایران زندانی بوده است.