دوازدهمین جلسه رسیدگی به اتهامات تعدادی از متهمان شلیک به هواپیمای اوکراینی در حالی روز یکشنبه دوم بهمن ۱۴۰۱ برگزار شد که به گفته خانوادههای جانباختگان این فاجعه، فرمایشی و ناعادلانه بودن دادگاه بیش از پیش در این جلسات اخیر مشخص شد.
قاضی «ابراهیم مهرانفر» در این جلسه به ادامه سوالات خود از «مهدی خسروی»، فردی که به عنوان اپراتور پدافند و متهم شلیک به هواپیما معرفی شده است، پرداخت؛ سوالاتی که بخشی از آن در جلسه قبل مطرح شده بود.
طرح سوال از متهم در حالی در جلسه دوازدهم و جلسه قبل از آن انجام شد که به گفته «منظر ضرابی» و «شهین شکویی»، دو تن از شاکیان حاضر در جلسه، قاضی اجازه طرح هیچ یک از سوالات شاکیان را در این دو جلسه نداد.
سوال و جواب برنامهریزی شده از متهم
شهین شکویی که دخترش «نیلوفر ابراهیم» و همسر دخترش «سعید طهماسبی خادم اسدی» را در این فاجعه از دست داده است، به «ایرانوایر» گفت قاضی در جلسه یازدهم اعلام کرد شاکیان باید سوالات خود را به طور مکتوب ارایه کنند تا از متهم پرسیده شود: «اما نه تنها سوالات را نپرسید که در جلسه دوازدهم نیز از طرح آنها خودداری کرد.»
قاضی مهرانفر وقتی با اعتراض خانوادههای جانباختگان روبهرو شده، به آنها گفته بود دادگاه به برخی از سوالات هنگام صدور رای جواب میدهد و بقیه سوالات را هم اگر لازم بداند، پاسخ خواهد داد.
شهین شکویی معتقد است این اقدام قاضی نشان دهنده آن است که او میخواهد دادگاه را فقط در مسیری که خودش میخواهد، هدایت کند.
منظر ضرابی که دختر و پسرش به نامهای «سهند صادقی» و «الوند صادقی»، همچنین نوهاش «صوفی امامی» و عروسش «نگار برقعی» را در سرنگونی هواپیمای اوکراینی از دست داده است، در توضیح جلسه قبلی دادگاه گفت حتی پاسخهای مهدی خسروی، متهم به شلیک به هواپیما از قبل تایپ شده و آماده بودند و او از روی یک متن تایپ و پرینت شده پاسخهای خود را میخواند.
او گفت منظر ضرابی وقتی خانوادهها اعتراض کردند که پاسخ خودش را بدهد و از روی متن نخواند، قاضی با آن مخالفت کرد.
به گفته منظر ضرابی، پاسخهای مهدی خسروی قابل باور نبودند: «از جمله این که گفت وقتی با کامیون پدافند از خاوران به سمت محل شلیک حرکت کرده بود، نمیدانست در حال رفتن به منطقهای است که در نزدیکی آن فرودگاه قرار دارد. در حالی که در آن مسیر از بزرگراههای متعددی عبور میکند که در همه آنها روی تابلوهای بزرگ مسیر فرودگاه مشخص شده است. وقتی خانوادههای جانباختگان نسبت به این جوابها اعتراض و سوالاتی مطرح کردند، قاضی اجازه پرسیدن نداد و گفت بنویسید تا در جلسه بعد طرح شود. در آن جلسه، پدر یکی از جانباختگان بین سوالات قاضی از متهم به شلیک به هواپیما پرسید چرا هواپیماهای دیگر را دشمن فرض نکرد و به سه هواپیمای دیگر که پیش از پرواز پیاس۷۵۲ از آن منطقه عبور کردند، شلیک نکرد. اما قاضی اجازه نداد که متهم به این سوال پاسخ دهد.»
سوال از مهدی خسروی و فرد دیگری به نام «خیراللهی» در دادگاه روز دوشنبه دوم بهمن نیز طبق همان روال ادامه یافت. شهین شکویی به «ایرانوایر» گفت این افراد پاسخهای غیرقابل باوری به سوالات میدادند: «مثلا میگفتند وقت نداشتند دستورالعمل نظامی که در یک کیف به آنها داده شده بود را بخوانند یا این که نمیدانستند سامانه پدافند را در کجا مستقر کردهاند، ارتباط آنها در شرایط حساس و زمان شلیک با سلسله مراتب فرماندهی قطع بود، گزینه تشخیص هدف نظامی از غیرنظامی در سمانه پدافندشان فعال نبود و اصلا نمیدانستند که نقطههای نورانی که در مانیتورهایشان دیده بودند، مربوط به عبور هواپیماها بوده است. این در حالی است که در جلسه قبل پاسخ دیگری به این سوال داده بودند.»
همه اینها در حالی است که به گفته منظر ضرابی، هویت این فرد به نام مهدی خسروی برای خانوادهها محرز نشده و اصلا شاکیان مطمئن نیستند که این فرد واقعا کسی بوده که شلیک کرده است.
ضرابی گفت در جلسه یازدهم دادگاه، بعضی از پاسخهای او چنان با پوزخند و خونسردی ادا شدند که خانوادهها و شاکیان را به شدت ناراحت و عصبانی کردند؛ چنانکه حال بعضی از حاضران وخیم شد و پزشکان و پرستاران اورژانس به حالشان رسیدگی کردند.
کارشناسان پرونده بیطرف نیستند
آنگونه که شهین شکویی توضیح میدهد، هیات کارشناسی پرونده شلیک به هواپیمای اوکراینی همگی از سوی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تعیین شدهاند که به طور طبیعی نمیتوانند بیطرفانه نظر بدهند؛ آن هم در شرایطی که خانوادهها از فرماندهان سپاه شاکی هستند. این امر مورد اعتراض همه شاکیان است و شاکیان خواستار حضور هیات کارشناسی بیطرف در دادگاه و احضار همین کارشناسان به دادگاه هستند تا به سوالات شاکیان و متخصصان پاسخگو دهند.
منظر ضرابی نیز میگوید یکی از سوالات کارشناسی این است که اصولا چرا در منطقه «بیدگنه» که زیر دالان عبور هواپیماهای مسافربری و خارج از شبکه یکپارچه پدافند است، پدافند کار گذاشته شده است؟ کارشناسانی که در پرونده نظر دادهاند، کارمندان سپاه هستند و مشخص است که چنین سوالاتی را از فرماندهان خود نمیپرسند.
شکویی گفت: «وکیل سه تن از متهمان که در جلسه دوازدهم دادگاه حاضر بود، گفت با خواندن پرونده از ماه آبان به اطلاعات مهمی دست پیدا کرده است که نشان میدهد هیات کارشناسی که این فاجعه را بررسی کرده، اصلا به مواردی که مربوط به فرماندهان و مسوولان نظامی است، ورود نکردهاند و از خیلی مسایل در این مورد چشمپوشی کردهاند. در کیفرخواست هم به این مسایل اشاره نشده است.»
این در حالی است که طبق گفتههای خانوادههای جانباختگان، آنها اصولا رییس ستاد مشترک نیروهای مسلح، فرماندهان عالی سپاه، از جمله «حسین سلامی»، «امیرعلی حاجیزاده»، «علی شمخانی» دبیر شورای عالی امنیت ملی و «علی عابدزاده» رییس وقت سازمان هواپیمایی کشوری شکایت دارند.
به گفته شهین شکویی، خانوادههای جانباختگان فقط با ۱۸ دلیل از امیرعلی حاجیزاده شکایت کردهاند ولی دادگاه و قاضی به این شکایت رسیدگی نمیکند و میگوید این شکایت به این پرونده مربوط نیست.
دادگاهی برای اثبات ادعای رهبر جمهوری اسلامی
در طول برگزاری ۱۲ جلسه از دادگاه رسیدگی به اتهامات تعدادی از متهمان شلیک به هواپیمای اوکراینی، چندین تن از شاکیان حاضر در دادگاه به «ایرانوایر» گفتند از نظر آنها، این دادگاه منجر به کشف حقیقت و اجرای عدالت منجر نخواهد شد، چرا که مبنای رسیدگی آن به موضوع از ابتدا بر اساس فرضیه خطای انسانی چند کاربر دون پایه پدافند گذاشته شده است.
در واقع، دادگاه بر پیگیری فرضیهای اصرار دارد که از سوی رهبر جمهوری اسلامی نیز مطرح شده است.
منظر ضرابی به «ایرانوایر گفت» همسرش «عباس صادقی»، وکیل دادگستری در جلسه یازدهم با اصرار فراوان لایحه عدم صلاحیت دادگاه را قرائت و ثبت کرد.
به گفته او، در این لایحه به پیام «علی خامنهای»، رهبر جمهوری اسلامی که سه روز بعد از این فاجعه صادر شد، اشاره شده است. رهبر جمهوری اسلامی در آن پیام، در حالی که هنوز کار کارشناسی و تحقیقاتی به طور کامل انجام نشده بود، دلیل حادثه را بر اساس اعلام ستاد کل نیروهای مسلح، خطای انسانی عنوان کرد.
در لایحهای که عباس صادقی به دادگاه ارایه داد، عنوان شده بود با توجه به سوگند قضات و حکم حکومتی علی خامنهای، دادگاه توان صدور رایی خلاف گفتههای رهبر جمهوری اسلامی را ندارد، چون رهبر که فرمانده کل قوا است، گفته دلیل این فاجعه، خطای انسانی بوده است و از آنجا که قضات هم سوگند خوردهاند که از رهبر جمهوری اسلامی حمایت کنند، نمیتوانند در پی اثبات چیزی خلاف گفتههای او باشند.
شهین شکویی نیز در مورد همین موضوع توضیح داد که شاکیان وقتی در جلسات مختلف از قاضی پرسیدند چرا افرادی که در این فاجعه مسوولیتهایی داشتهاند را به دادگاه احضار نمیکند، پاسخ داد دادگاه تنها در چارچوب کیفرخواست عمل میکند. کیفرخواست نیز بر اساس خطای انسانی تنظیم شده است؛ یعنی دادگاه از قبل با پیش فرض خطای انسانی برگزار میشود و بر اساس دستورات، نمیتواند این چارچوب فراتر برود.
دادگاه نمایشی
این دادگاه در حالی دوازدهمین جلسه خود را پشت سر گذاشت که پس از گذشت دو جلسه، «انجمن خانوادههای جانباختگان پرواز پیاس۷۵۲» با انتشار بیانیهای، این دادگاه را «نمایشی» خواند.
در این بیانیه آمده بود: «طبق جزییاتی که ما میدانیم، هیچ فرمانده عالیرتبه و حتی میانی در میان متهمان نیست و اتهامات بر اساس خطای انسانی و سهلانگاری تنظیم شدهاند. هیچ کارشناس مستقلی به کار گرفته نشده است. همهچیز پشت درهای بسته و بدون آگاهی خانوادههای جانباختگان شکل گرفتهاند.»
این انجمن شکایت رسمی و مستقل خود را علیه جمهوری اسلامی و سپاه پاسداران به اتهامهای «کشتار عامدانه غیرنظامیان»، «ارتکاب جنایت جنگی» و «جنایت علیه بشریت» در دیوان بینالمللی کیفری لاهه ثبت کرده است.
هواپیمای مسافربری یک شرکت اوکراینی در روز ۱۸ دی ۱۳۹۸، دقایقی پس از بلند شدن از تهران هدف موشکهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی قرار گرفت. این هواپیما از تهران به مقصد کییف، پایتخت اوکراین در حرکت بود. همه ۱۷۶ سرنشین این هواپیما کشته شدند. ۱۴۷ نفر از قربانیان، ایرانی بودند. گروه بزرگی از ایرانیهای این پرواز تابعیت کشور کانادا را نیز داشتند. باقی سرنشینان، شهروندان کشورهای افغانستان، کانادا، بریتانیا، سوئد و اوکراین بودند.
ثبت نظر