close button
آیا می‌خواهید به نسخه سبک ایران‌وایر بروید؟
به نظر می‌رسد برای بارگذاری محتوای این صفحه مشکل دارید. برای رفع آن به نسخه سبک ایران‌وایر بروید.
سیاست

نامه اوباما به خامنه ای؛ تندروها نگران سرزنش شدن هستند

۱۶ آبان ۱۳۹۳
رضا حقیقت‌نژاد
خواندن در ۷ دقیقه
نامه اوباما به خامنه ای؛ تندروها نگران سرزنش شدن هستند
نامه اوباما به خامنه ای؛ تندروها نگران سرزنش شدن هستند

انتشار خبر نامه چهارم باراک اوباما به آیت الله خامنه ای در شرایط کنونی، به اندازه کافی غافلگیرکننده و به پیچیدگی های بازی هسته ای بین ایران و آمریکا افزوده است. 

نامه نگاری به رهبر جمهوری اسلامی به راهبرد استراتژیک دولت اوباما در طول پنج سال گذشته بوده است. آنها تصمیم گرفتند با تصمیم گیرنده اصلی حرف بزنند، راهبردی که به نظر می رسد تاکنون بی فایده نبوده و سلسه گفت و گوهای مخفی هسته ای در دو سال گذشته را می توان یکی از پیامدهای چنین تلاش هایی ترسیم کرد. با این حال دامنه چنین راهبردی تا کجا می تواند تعیین کننده باشد؟

بر اساس گزارش های منتشره شده رئیس جمهور آمریکا، توافق هسته ای را یک مشوق برای همکاری آمریکا با ایران در مبارزه با داعش دانسته است. این ادعا در حالی مطرح شده که پیش از این، رهبر جمهوری اسلامی 24 شهریور امسال در یک گفت و گوی تلویزیونی از سه بار درخواست آمریکایی ها برای گفت و گو پیرامون مشارکت ایران در مبارزه با داعش خبر داد و گفت: «بعضى از مسئولین ما هم حرفى نداشتند، من مخالفت کردم؛ گفتم در این قضیّه، ما بخصوص با آمریکا همراهى نمی کنیم؛ چون اینها خودشان دستشان آلوده است ... چه افتخارى بالاتر از این براى ما که آمریکا در یک کار دسته‌جمعى، در یک کار خلافِ غلطى که دارند انجام می دهند، از ما مأیوس باشد.»

بنابراین اگرچه موافقت آمریکا برای حضور ایران در یک ائتلاف بین المللی منطقه ای یعنی تقویت شخصیت منطقه ای این کشور، ولی آیت الله خامنه ای قبلا اعلام کرده به طور بنیادین با چنین پیشنهادی مخالف است، نه اینکه چنین معامله ای سودش کم است یا زیاد.

در همین حال، در نامه جدید اوباما، همکاری با داعش به عنوان خروجی مذاکرات هسته ای تلقی شده، در حالی که تحلیل محتوای اظهارات مسئولان ایرانی در دو هفته قبل از سفر حسن روحانی به نیوریورک نشان می دهد همکاری ایران و آمریکا در مبارزه با داعش، مقدمه ای برای افزایش احتمال تفاهم هسته ای تلقی می شد. بر همین اساس طیف نزدیک به دولت انتظار داشتند حکومت ایران به این مسئله روی خوش نشان دهد، درخواستی که از سوی آیت الله خامنه ای رد شد.

علاوه بر این، در طول دو ماه گذشته، محمدجواد ظریف و جان کری، وزرای امور خارجه دو کشور، بارها از اینکه مبارزه با داعش به عنوان یک ابزار مرتبط و یا موثر بر گفت و گوهای هسته ای دو کشور تلقی شوند، هشدار داده و مذاکرات اتمی را بسته ای جداگانه تلقی کرده اند. 

چنین تناقض هایی نشان می دهد، گمانه زنی های رسانه ای و به خصوص نگرانی های تندروهای ایرانی درباره گسترده شدن مذاکرات ایران و آمریکا و گفت و گوی مذاکره کنندگان پیرامون مسائل غیرهسته ای، کماکان بی اعتبار نیستند.

در وجهی مهم تر، نامه اوباما به آیت الله خامنه ای، فشارها را بر رهبر جمهوری اسلامی برای حرکت مصمم تر به سوی توافق هسته ای افزایش خواهد داد. اکنون توپ در زمین آیت الله خامنه ای است. این مسئله در شرایط کنونی که مسائل فنی و بحث های کارشناسی، مانع عمده و مهمی در مسیر توافق هسته ای نیستند و اراده سیاسی طرفین در پایتخت ها تعیین کننده شده اند، اهمیت بیشتری پیدا کرده است.

اوباما در روزهای گذشته دو اظهارنظر مهم دیگر نیز داشت. نخست اینکه گفت طرحی به ایران پیشنهاد شده که حقوق هسته ای اش را تامین می کند. همچنین تاکید کرد که در صورت وجود یک توافق خوب، می توان برای جلب نظر مثبت کنگره آمریکا هم تلاش کرد.

خروجی و بازتاب مجموعه این اظهارنظرها، ترسیم یک شخصیت مایل به تفاهم از رئیس جمهور آمریکاست. ترجمه چنین ادبیاتی یعنی اینکه یک فرصت تاریخی برای حکومت ایران نیز فراهم آمده که می تواند از اراده و انگیزه اوباما برای حل مهم ترین مشکل کنونی اش استفاده کند. به طور طبیعی به نظر می رسد حکومت ایران باید از چنین فرصتی استقبال کند، اما آنها نگرانی های خاص خودشان را دارند. 

روزنامه خراسان که یک ررزنامه میانه روی نزدیک به دفتر آیت الله خامنه ای است، 4 آبان در یک گزارش تحلیلی با اشاره به اظهارات وندی شرمن که مسئولیت شکست مذاکرات را بر عهده ایران دانسته بود، نوشت: «« يکي از ابزارهاي کشورهاي ۱+۵ در 12 سال گذشته استفاده از بازي سرزنش (Blame Game) بوده است. در طول اين سال‌ها عموما کشورهاي غربي تلاش مي‌کرده‌اند که علل بي نتيجه ماندن يا عدم پيشرفت مذاکرات را به گردن ايران بيندازند. آن‌ها در اين بازي از گزاره‌هاي‌ مشخصي استفاده مي‌کنند. اين بازي براي غربي‌ها فوايد چند جانبه‌اي‌ دارد. از جمله اين که اميد دارند مشروعيت مذاکره کنندگان ايراني در افکار عمومي داخل کشور را خدشه دار کنند. از سوي ديگر سعي مي‌کنند وجهه ايران در محافل بين المللي را به گونه‌اي‌ خدشه دار کنند که راه را براي ايجاد يا حفظ اجماع در تحريم‌هاي‌ غيرمنطقي هموار کنند.» 

از این منظر، نگرانی های تندروها در فضای کنونی این است که نامه اوباما به آیت الله خامنه ای، بخشی از بازی سرزنش باشد. محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران قبلا گفته است که ایران در متن و حاشیه مذاکرات به دنبال مقصر یابی نیست ولی تحلیل اظهارات آیت الله خامنه ای نشان می دهد که او به شدت مایل به مقصر یابی است.

رهبر جمهوری اسلامی در طول یک سال گذشته بارها از بدبینی به غرب سخن گفته، مذاکره برای رفع تحریم را بی فایده خوانده است و نزدیکان سیاسی و نظامی او نیز هدف از مذاکرات را افشای چهره واقعی غرب دانسته اند. آیت الله خامنه ای همچنین دوم فروردین امسال درباره اهداف مذاکرات هسته ای با 1+5 گفت: «یکی دیگر از ترفندهای جبهه استکبار در مقابل نظام اسلامی، ایجاد فضای بین المللی بر ضد جمهوری اسلامی، با بهانه های عامه پسند برای افکار عمومی است ... با طراحی جدید دولت برای مذاکره درخصوص موضوع هسته ای موافقت شد تا این جوّ جهانی شکسته و ابتکار عمل از طرف مقابل گرفته شود و حقیقت نیز برای افکار عمومی دنیا مشخص شود.» 

در واقع رهبر جمهوری اسلامی به خوبی از پیامدهای منفی معرفی شدنش به عنوان عامل شکست مذاکرات آگاه است. او همچنین به همان اندازه که نگران شکست مذاکرات و سرزنش شدن در ابعاد بین المللی نشان می دهد، در صورت توافق احتمالی، نگران سرزنش در داخل ایران از سوی حامیان خویش نیز است. تعیین و اعلام مکرر خط قرمزهای مذاکره هسته ای هم برای فرار رو به جلو از میدان سرزنش صورت می گیرد.

در یک سطح دیگر، آیت الله خامنه ای در طول سه دهه اخیر در قامت یک مهندس، همواره الگوی های پیشرفت برای آینده ترسیم کرده و این الگوهای درازمدت اکنون زیر سایه فشار اقتصادی به بایگانی سپرده شده اند. 

در چنین وضعیتی، بر اساس اظهارات محمدعلی جعفری، فرمانده سپاه ایران مجوز مذاکرات هسته ای با رویکرد اقتصادی صادر شد: «هدف مذاکرات نیز این است که یا فشار تحریم‌ها برداشته شود یا مسئولان از مذاکرات ناامید شوند و به ظرفیت‌های داخلی کشور توجه کنند ... هدف مذاکرات برداشتن فشار اقتصادی بر مردم است.»

این هدف مهم و مقطعی جمهوری اسلامی اما اکنون زیر سایه انبوهی از مسائل سیاسی و نظامی قرار گرفته است. به عبارت دقیق تر، آیت الله خامنه ای اکنون در موقعیت رئیس اتاق بازرگانی ایران نیست که فرمان امضای توافق جامع هسته ای با 1+5 را صرفا برای حل مشکلات اقتصادی صادر کند، موافقت با چنین روندی یعنی ورود به یک میدان بزرگ سیاسی داخلی و بین المللی بزرگ. 
سابقه رهبر جمهوری اسلامی نشان می دهد در طول 25 سال گذشته از ورود به میدان بازی های بزرگ و پیچیده گریزان بوده و یا در مهار بحران های ناشی از چنین بازی هایی موفق نبوده است. در حوزه سیاست داخلی، بازی چند لایه او برای انتخاب محمود احمدی نژاد در سال 84 و ناتوانی اش در مدیریت این پروژه یک نمونه بارز است. انتخابات ریاست جمهوری 88 نیز یک نمونه دیگر از ناتوانی های آیت الله خامنه ای در مهار و یا حل بحران های بزرگ است. 

این سابقه منفی را اگر به بدبینی نهادینه شده و دامنه دار او نسبت به غرب به ویژه آمریکا و انگلستان و سیاست داخلی ایران گره بزنیم، تصویری ناامید کننده و نگران کننده پیش روی مان قرار می گیرد، نه تنها برای مذاکرات، برای مردم ایران.

ثبت نظر

اینترنت و تکنولوژی

معرفی آنتی‌ویروس رایگان و پرقدرت Total Security

۱۶ آبان ۱۳۹۳
سعید جعفری
خواندن در ۳ دقیقه
معرفی آنتی‌ویروس رایگان و پرقدرت Total Security