واکنش احمدی نژاد به دستور انتخاباتی خامنه ای چیست؟‌

مهم ترین خبری که این روزها درباره محمود احمدی نژاد منتشر شده، مخالفت علی خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی با کاندیداتوری او در انتخابات ریاست جمهوری سال ۹۶ است.
راویان هم‎چنین می گویند خامنه ای سفرهای استانی محمود احمدی نژاد را هم به مصلحت ندانسته است.

این خبر دو نکته ساده را قطعی می کند؛ نخست این که بر خلاف تکذیبیه های قبلی، فعالیت های چند ماه گذشته محمود احمدی نژاد هدف گذاری انتخاباتی داشته و دوم این که رهبر جمهوری اسلامی کماکان به دخالت در مهره چینی های انتخاباتی علاقه مند است.

دخالت علی خامنه ای در این فرآیند امری نیست که خوشایند حامیان محمود احمدی نژاد باشد ولی اتفاقی است که رخ داده.

حامیان محمود احمدی نژاد زمانی که «اسفندیار رحیم مشایی» در انتخابات ریاست جمهوری ردصلاحیت شد، آن را یک ظلم تلقی کردند. اکنون نیز چنین برداشتی خواهند داشت. از نظر آن ها، احمدی نژاد اقبال قوی اجتماعی دارد و در طول سه سال و اندی گذشته اتهامات سنگینی به او وارد شده ولی فرصت دفاع نداشته و مظلوم واقع شده است. حالا با ایجاد این مانع، ظلم بیش تری به او می شود.

اما واکنش آن ها چیست؟ به عبارت دقیق تر، واکنش محمود احمدی نژاد چه می تواند باشد؟ به سفرهای استانی خودش ادامه بدهد و به طور صریح اعلام کند که در این سفرها دنبال بحث های انتخاباتی نیست و یا سکوت کند و به بحث های غیرانتخاباتی بپردازد.

این می تواند نوعی سرکشی علیه آیت الله خامنه ای تلقی شود. با این حال، این راه حل علاقانه ای برای آن ها محسوب می شود. ممکن است تلقی او این باشد که تصمیم نهایی رهبر جمهوری اسلامی درباره انتخابات تحت تاثیر شرایط اتخاذ می شود.

در انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۸ اگر میرحسین موسوی وارد میدان نشده بود، ممکن بود تلاش های برخی اصول گرایان برای قانع کردن خامنه ای در حمایت تمام عیار از محمود احمدی نژاد به نتیجه برسد.

همین معادله را می توان برعکس کرد؛ اگر خطر «حسن روحانی» به اندازه ای باشد که یک تهدید جدی سیاسی برای نظام تلقی شود، ممکن است آن ها به هر روشی برای یک دوره ای کردن او روی آورند. این احتمال اکنون خیلی ضعیف است ولی برای حامیان محمود احمدی نژاد که باید امیدوار بمانند، می تواند جذاب باشد.

واکنش دوم او می تواند توقف سفرهای استانی و خاتمه دادن به فعالیت های انتخاباتی خود باشد. این رفتار از نظر سیاسی معنادار خواهد بود و به تعبیر اصول گرایان، «ولایت پذیری» او را نشان خواهد داد ولی از نظر واقعیت های سیاسی، ارزش منفی دارد.

واقعیت این است که شخصیت سیاسی محمود احمدی نژاد در کوران رقابت ها و دعواهای سیاسی نمایان می شود. او از نظر سوابق تاریخی و سیاسی چیزی برای عرضه ندارد، شخصیت میانجی گر، ریش سفید یا پیش کسوت هم ندارد و هیچ کدام از جناح های سیاسی قبولش ندارند که بخواهد در چارچوب آن ها به فعالیت خود معنا ببخشد. بنابراین، دعواهای سیاسی، مناظره ها، نوشتن نامه و انجام سفرهای استانی مهم ترین اقداماتی است که احمدی نژاد را مطرح می کنند. اگر او این رویکرد را عوض کند، ممکن است کل حضورش در عالم سیاست مانند رفت و آمدهایش در جلسات مجمع تشخیص مصلحت نظام باشد؛ در گوشه ای، ساکت و آرام نشسته و کسی هم تحویلش نمی گیرد.

واکنش سوم می تواند این باشد که مانند ماجرای برکناری «حیدر مصلحی» از وزارت اطلاعات،‌ تن به واکنش آیت الله خامنه ای ندهد و راه خودش را برود. در آن زمان، رهبر جمهوری اسلامی دخالت علنی کرد و در نامه ای خواستار ادامه کار وزارت اطلاعات شد. ولی اکنون نمی تواند علنی دخالت کرده و او را از کاندیداتوری نهی کند. با این حال، خیلی روشن است که احمدی نژاد در صورت سرکشی، از گردنه شورای نگهبان رد نمی شود. ردصلاحیت او می تواند یکی از سنگین ترین هزینه ها برای او و هوادارانش باشد و تمام اتهامات مخالفان و منتقدانش را تایید کند.

اساسا یکی از هدف های مهم او از ورود به بازی انتخابات، یافتن فرصتی برای دفاع از خودش اعلام شده است اما چنین تاکتیکی می تواند نتیجه معکوس به دست دهد و به حذف کامل او از سیاست منجر شود.

واکنش چهارم او می تواند این باشد که از این ماجرا پلی بزند برای تحمیل خودش به اردوگاه اصول گرایان و یا خامنه ای؛ بدین معنا که او از خر حضور در انتخابات پایین بیاید ولی به عنوان یک وزنه سیاسی موثر، در اردوگاه اصول گرایان پذیرفته شود.

طبیعی است که اگر او در این ماجرا تبعیت خود از علی خامنه ای را نشان دهد، برخی اصول گرایان از وی تعریف و تمجید کرده و سعی می کنند سوابق منفی او را با این اقدام بپوشانند ولی نه به اندازه ای که او را به عنوان یک ضلع اصول گرایی بپذیرند. جای زخم احمدی نژاد بر بدن اصول گرایان به این سادگی خوب نمی شود.
در حالت دوم این واکنش، او می تواند معامله کرده از اوامر خامنه ای اطاعت کند ولی در صدد تحمیل یک مهره نزدیک به افکار خودش برآید.

مشکل مهم در این زمینه این است که او کسی را در عالم سیاست برای خود باقی نگذاشته است. فعلا و در بهترین حالت می تواند روی چهره هایی چون «علی نیکزاد»، وزیر مسکن و شهرسازی دولت خود حساب کند و یا «غلامحسین الهام»، یار همیشه همراهش. این تاکتیک مشخص نیست که جواب بدهد ولی فعلا یکی از راه هایی است که می تواند به او کمک کند موانع فعلی را دور بزند. کار سخت و پیچیده ای است ولی به درد محمود احمدی نژاد می خورد.